Wady postawy

Aktualizacja: 8 stycznia 2024

Wady postawy to zbiór rozmaitych zaburzeń i deformacji (różnego stopnia) dotyczących narządu ruchu, zwłaszcza kości i stawów. Obejmują one także następcze zmiany w tkankach miękkich. Większość wad postawy ma charakter nabyty i wiąże się z nieodpowiednimi nawykami czy stylem życia. Diagnostyką i leczeniem przeważnie zajmuje się fizjoterapeuta, choć niekiedy konieczna jest współpraca z ortopedą. Które spośród wad postawy obserwuje się najczęściej?

Wady postawy kręgosłupa

Zdecydowanie najczęściej w dzisiejszych czasach obserwuje się wady postawy związane z kręgosłupem. Jedną z nich jest hiperlordoza lędźwiowa, objawiająca się nadmiernym uwypukleniem brzucha i wypięciem pośladków, co bierze się z nadmiernego przodopochylenia miednicy. To z kolei ma ścisły związek ze wzmożonym napięciem lub przykurczeniem mięśnia prostego uda i mięśnia biodrowo-lędźwiowego, a także z osłabieniem mięśni pośladkowych i mięśni brzucha. Taką postawę można z łatwością zauważyć u osób, które długotrwale siedzą i nie są aktywne fizycznie.

Inną wadą postawy są plecy okrągłe, które również wiążą się najczęściej z siedzącym trybem życia. Charakterystyczną ich cechą jest hiperkifoza piersiowa, której nierzadko towarzyszy protrakcja barków i zamknięcie klatki piersiowej. Obserwuje się osłabienie prostowników odcinka piersiowego grzbietu raz skrócenie mięśni klatki piersiowej i obręczy barkowej.

Na końcu warto wymienić wszelkie boczne i trójpłaszczyznowe skrzywienia kręgosłupa – te drugie zwie się powszechnie skoliozami. Mogą dotyczyć każdego odcinka kręgosłupa, jak również być dwułukowe.

Wady postawy klatki piersiowej

Poważnymi wadami postawy są: klatka piersiowa lejkowata i klatka piersiowa kurza. Klatka piersiowa lejkowata (inaczej: szewska) występuje znacznie częściej. Charakteryzuje się niewielkim wgłębieniem mostka i przednich odcinków żeber. Występuje średnio u 1 dziecka na 400 żywych urodzeń, z przewagą zachorowań u chłopców. Zagłębienie mostka istotnie ogranicza ruch żeber, zapobiegając w ten sposób rozszerzaniu się dolnej części klatki piersiowej podczas wdechu.

Z kolei klatka piersiowa kurza polega na zniekształceniu żeber i silnym uwypukleniu mostka do przodu, podobnie jak ma to miejsce u ptaków. Może dotyczyć zarówno samej rękojeści mostka, jak i całej tej kości. Klatka piersiowa kurza przeważnie jest konsekwencją przebytej krzywicy.

Wady postawy kończyn dolnych

Wśród wad postawy dotyczących kończyn dolnych największą częstotliwością występowania charakteryzują się:

• kolana koślawe – stawy kolanowe kierują się do wewnątrz. Oś podudzia tworzy z osią uda kąt rozwarty na zewnątrz, zaś podudzie jest nadmiernie oddalone od linii środkowej ciała. Z tego względu obserwuje się odstęp między kostkami powyżej 5 cm przy złączonych nogach;
• kolana szpotawe – oś podudzia tworzy z osią uda kąt rozwarty do wewnątrz. W efekcie stawy kolanowe kierują się na zewnątrz, a kończyny przyjmują kształt litery „O”. Pojawia się znaczny odstęp między kolanami przy nogach złączonych;
• płaskostopie – charakteryzuje się obniżeniem łuków wysklepiających stopy. W warunkach prawidłowych stopa powinna stykać się z podłożem 3 punktami: pietą, głową I i V kości śródstopia. Między nimi przebiegają główne łuki stopy: podłużny przyśrodkowy, podłużny boczny i poprzeczny przedni. Ich obniżenie prowadzi do płaskostopia;
• stopa płasko-koślawa – spłaszczeniu wysklepienia stopy towarzyszy skręcenie pięty na zewnątrz. Można zaobserwować szybkie ścieranie się podeszwy obuwia po stronie wewnętrznej.

Przyczyną wad postawy dotyczących kolan najczęściej są niedobory pokarmowe (głównie wapnia, witaminy D, witaminy K i fosforu) w wieku dziecięcym, jak również nieodpowiednie nawyki.

Przyczyny wad postawy

Wady postawy najczęściej rozwijają się wskutek wspomnianych niedoborów pokarmowych lub nawyków trwających dłuższy okres czasu. Takimi nawykami są np.: siedzenie w kształt litery „W”, korzystanie z komputera ustawionego zbyt nisko, oglądanie telewizji w pozycji zgarbionej lub asymetrycznej, jak również brak aktywności fizycznej w życiu. Słabe mięśnie znacznie zwiększają ryzyko rozwoju wad postawy. Znaczna większość wad postawy wynika ze stylu życia.

Zdarza się jednak, że wady postawy pojawiają się w przebiegu zespołów genetycznych (np. zespołu Downa) czy chorób przewlekłych (ZZSK, dyskopatie, choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa, osteoporoza). Są charakterystyczne także dla zespołu Marfana, zespołu Ehlersa-Danlosa, zespołu Turnera czy zespołu Pradera-Williego.

Leczenie wad postawy

Większość wad postawy, zwłaszcza nabytych, można z powodzeniem leczyć u fizjoterapeuty. Im wcześniej rozpoznana nieprawidłowość, tym lepsze rokowania i szybszy czas przywrócenia właściwej postawy. Leczenie polega głównie na systematycznych ćwiczeniach (zarówno na regularnych wizytach, jak i samodzielnie w domu), choć niekiedy konieczne jest włączenie w to terapii manualnej czy kinesiotapingu. Ćwiczenia mogą odbywać się w wodzie, co w przypadku wad postawy jest znacznym ułatwieniem. Czas trwania rehabilitacji zależy od wielu czynników i nie sposób go jednoznacznie określić.

W skrajnych przypadkach (np. zaawansowanej skoliozie czy znacznego stopnia deformacji klatki piersiowej) konieczne jest wsparcie chirurga ortopedy. Postępowanie operacyjne rekomenduje się jednak wyłącznie w sytuacjach, gdy leczenie zachowawcze jest niewystarczające, a objawy wady – znaczne.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Okoński M., Kandzierski G., Wady postawy – wybrane zagadnienia przydatne dla pediatry i lekarza POZ, Pediatria po Dyplomie, 5/2021.
2. Wojnarska M., Profilaktyka wad postawy u dzieci i młodzieży w szkołach, Kontrola Państwowa, 6/2020.
3. Ostręga W., Wady postawy u dzieci i młodzieży, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2014.
4. Wawrzyniak A., Tomaszewski M., Mews J., Jung A., Kalicki B., Wady postawy u dzieci i młodzieży jako jeden z głównych problemów w rozwoju psychosomatycznym, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 13/2017.
5. Kasperczyk T., Wady postawy ciała. Diagnostyka i leczenie, Kraków 2004.