Tłuszcze trans – jak wpływają na zdrowie?

Tłuszcze trans to nienasycone kwasy tłuszczowe, w których w miejscu występowania wiązania podwójnego cząsteczka kwasu jest zakrzywiona. Uznaje się, że to najbardziej szkodliwy typ kwasów tłuszczowych, jaki spożywa człowiek.

Jak powstają tłuszcze trans?

Tego typu tłuszcze otrzymywane przez człowieka na drodze przemysłowej podlegają częściowemu uwodornieniu i rafinacji. Podczas tego procesu dochodzi do powstania przynajmniej 1 wiązania podwójnego między atomami węgla. Atomy wodoru leżą przy tym po przeciwnych stronach.

Kwasy tłuszczowe typu trans powstają także podczas procesu dezodoryzacji (jednego z etapów procesu rafinacji) olejów zawierających dużą ilość PUFA oraz ogrzewania olejów do zbyt wysokich temperatur (>200°C). Na ilość powstających izomerów trans ma wpływ czas ogrzewania tłuszczów nienasyconych. W efekcie po 2 godzinach powstaje około 5%, a po 12 godzinach 25% izomerów trans kwasów n-3.

Po raz pierwszy proces utwardzania tłuszczów miał miejsce w 1901 roku, a dokonał tego niemiecki chemik. Obecnie jest to już powszechnie stosowane na skalę masową we wszystkich krajach.

Źródła tłuszczów trans

Do naturalnych źródeł tego typu tłuszczów zalicza się mleko i mięso przeżuwaczy. Jednak w znacznej większości pochodzą one z przemysłowo utwardzonych olejów roślinnych. Tym samym wykorzystuje się je w przemyśle piekarniczym.

W Europie ocenia się dzienne spożycie takich tłuszczów na poziomie od 2 do 6 gram. Niektóre kraje jednak – w tym Polska – biją rekordy. W Polsce poziom ten dochodzi do 7 gram, z kolei u niektórych sięga nawet 40. Dzieje się tak, ponieważ są one obecne współcześnie w większości produktów spożywczych, m.in.:

• fast-foodach;
• chipsach, prażonej kukurydzy;
• ciastkach i ciastach;
• panierkach;
• kostkach rosołowych;
• zupkach w proszku;
• margarynach.

Uznaje się, że maksymalne spożycie tłuszczów trans w diecie 2000 kcal nie powinno przekraczać 2 g dziennie, aby nie wywołać negatywnych skutków w organizmie konsumenta. Przeprowadzono badania które wykazały, że jednym z głównych i najbogatszych źródeł tłuszczów trans są pełnotłuste margaryny kostkowe (w tym niektóre powszechnie dostępne w kubeczkach).

Jak tłuszcze trans wpływają na organizm?

Tłuszcze trans znacznie pogarszają profil lipidowy krwi. Oznacza to, że powodują obniżenie poziomu cholesterolu HDL i jednocześnie podwyższenie poziomu LDL. Może to mieć negatywne konsekwencje, gdyż cholesterol LDL jest jednym z podstawowych czynników ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, np. choroby wieńcowej.

Kolejną sprawą jest sprzyjanie odkładaniu się tkanki tłuszczowej, głównie trzewnej. Powoduje to zwiększanie masy ciała, co na dłuższą metę skutkuje otyłością, szczególnie brzuszną. Natomiast z otyłością brzuszną wiąże się hiperinsulinemia.

Ponadto tłuszcze trans:

• powodują wzrost ryzyka wystąpienia chorób nowotworowych, cukrzycy typu II i chorób o podłożu zapalnym;
• wpływają negatywnie na płód determinując jego masę urodzeniową i wpływając niekorzystnie na rozwój układu nerwowego;
• pogarszają funkcję nabłonka;
• obniżają wrażliwość tkanek na insulinę oraz jej syntezę.

Pośrednio może to powodować problemy z cerą, pogorszenie wyglądu przydatków skóry oraz wahania nastroju, a nawet depresję.

Podsumowanie

Mimo negatywnych skutków oraz wzrostu świadomości konsumentów w dziedzinie zdrowego odżywiania spożycie tłuszczów trans wciąż pozostaje na wysokim poziomie. Wiąże się to głównie z brakiem czasu na gotowanie i życiem w pośpiechu. Skłania to do szybkiego kupienia fast-foodów czy inny produktów bogatych w te tłuszcze.

Mając na uwadze własne zdrowie (ale i urodę) warto ograniczyć spożycie takich produktów. Dobrym przykładem jest gotowanie posiłków na 2-3 dni lub zamawianie gotowych, zdrowych posiłków w firmie kateringowej oferującej tygodniowe lub miesięczne diety. Wprawdzie spożycie tłuszczów trans raz na jakiś czas nie pogorszy zdrowia, jednak na dłuższą metę wyrządzi konsumentowi krzywdę.

Bibliografia

1. Jopp A., Cała prawda o tłuszczach, Wydawnictwo Vital, Białystok 2017.
2. Kochan Z., Karbowska J., Babicz-Zielińska E., Trans-kwasy tłuszczowe w diecie – rola w rozwoju zespołu metabolicznego, Postępy Higieny i Epidemiologii, 64/2010.
3. Jamioł-Milc D., Stachowska E., Chlubek D., Skutki spożywania trans nienasyconych kwasów tłuszczowych w okresie ciąży i laktacji, Annales Academiae Medicae Stetinensis, 1/2010.
4. Onacik-Gur S., Żbikowska A., Kowalska M., Źródła izomerów trans kwasów tłuszczowych na polskim rynku, problemy Higieny i Epidemiologii, 1/2014.
5. Niedźwiedzka J., Kapka-Skrzypczak L., Michalak-Majewska M., Zwyczaje żywieniowe związane z konsumpcją produktów stanowiących źródło kwasów tłuszczowych trans – implikacje zdrowotne wysokiego spożycia, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 3/2013.

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...