Stres a odporność

Stres definiuje się w psychologii jako dynamiczną relację adaptacyjną pomiędzy możliwościami człowieka, a wymogami sytuacji. Charakteryzuje się brakiem równowagi zarówno psychicznej, jak i fizycznej. Niekiedy może działać stymulująco i motywująco na daną jednostkę. Zdarza się jednak, że długotrwały stres lub często powtarzające się sytuacje stresowe wpływają negatywnie na organizm. Działanie stresu odczuwa się fizycznie oraz psychicznie, zaś jednym z układów szczególnie narażonych na skutki stresu jest układ odpornościowy.

Czym jest stresor?

Mianem stresora określa się pewne wydarzenia lub czynniki, które powodują stres – są bardzo zmienne i trudne do zdefiniowania w warunkach eksperymentalnych.

Ostry stres różni się od stresu przewlekłego. Na reakcję osobniczą na stres wpływa m.in. to, czy dana osoba czuje, że kontroluje stresową sytuację, oraz czy jest w jej obliczu osamotniona. Wiele stresorów jest wyczuwanych i interpretowanych przez mózg, co prowadzi do modulacji danego stresora przez doświadczenie lub oczekiwania z nim związane. Sytuacja będąca stresorem dla jednej osoby, może nim nie być dla drugiej.

Większość stresorów fizycznych i emocjonalnych jest przetwarzana przez ośrodkowy układ nerwowy. Dwie klasyczne odpowiedzi na stres to:

• nagła, przewodzona przez neurony reakcja „walcz-lub-uciekaj”;
• wzrost poziomu kortyzolu uwalnianego przez nadnercza z towarzyszącą supresją układu immunologicznego.

Dodatkowo warto wiedzieć, że reakcja „walcz-lub-uciekaj” jest szybką reakcją na ostry stres. Odpowiedź z udziałem kortyzolu wskazuje na przewlekły lub powtarzający się stres.

Powiązanie odporności z układem nerwowym

Mózg wpływa bezpośrednio (i kieruje nimi) na narządy limfatyczne dwojako:

• przez autonomiczny układ nerwowy;
• przez oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczową.

To właśnie wyżej wymieniona oś stanowi jeden z głównych regulatorów odpowiedzi organizmu na stres. Uwalniane przez komórki układu nerwowego neurotransmittery i inne substancje powodują szereg zmian w odpowiedzi immunologicznej organizmu. Okazuje się, że komórki układu immunologicznego, głównie limfocyty oraz makrofagi, posiadają na swej powierzchni receptory, dzięki którym odbierają sygnały z ośrodkowego układu nerwowego.

Jak stres wpływa na odporność?

Dwustronne oddziaływanie układów neuroendokrynnego i immunologicznego obejmuje również wyższy poziom czynności nerwowych, w tym głównie zależność pomiędzy zjawiskami psychicznymi a odpornością. Obserwacje kliniczne od dawna sugerowały, że psychofizyczne bodźce stresowe mogą zwiększać ryzyko zapadalności na choroby zakaźne i nowotworowe. Obecnie wpływ tych bodźców na reaktywność immunologiczną ustroju jest dobrze udokumentowany.

Pod wpływem stresu wydzielają się hormony, które w istotny sposób hamują humoralne i komórkowe reakcje odpornościowe. Dodatkowo powiązania między stresem a odpornością mogą być pośrednie. Częste lub długotrwałe narażenie na stres zwiększa skłonność do sięgania po używki czy niezdrowe pożywienie, takie jak cukry proste czy tłuszcze trans. Wiele osób ma tendencję do „zajadania” problemów, co z kolei przekłada się na rozwój chorób takich jak cukrzyca, miażdżyca, otyłość i wiele innych. Choroby te są jedną z przyczyn obniżenia odporności u współczesnych ludzi.

Na koniec należy wspomnieć, że stres może przyczyniać się do zaburzeń snu, z kolei to prowadzi bezpośrednio do zmian w aktywności parametrów immunologicznych.

Zobacz również: Jak naturalnie wzmocnić odporność organizmu?

Jak walczyć ze stresem?

Sytuacje stresowe często są nie do ominięcia, zwłaszcza teraz, gdy wiele osób doświadcza problemów finansowych, zawodowych, rodzinnych czy zdrowotnych. Należy jednak wiedzieć, że odpowiedni styl życia może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka obniżenia odporności czy innych negatywnych skutków stresu.

W pierwszej kolejności należy znaleźć metodę, która umożliwia wyciszenie się i relaks. Dla jednych będzie to medytacja czy joga, dla innych zaś jogging lub jazda na rowerze. Ważne, aby aktywność odprężała i umożliwiała eliminację negatywnych odczuć wywołanych sytuacją stresową. Popularność zyskuje trening autogenny Schultza oraz akupunktura, natomiast od zawsze z usuwaniem stresu kojarzy się masaż czy SPA – nawet to w zaciszu domowym.

Bardzo ważna jest również codzienna dieta. Mimo wszystko nie należy sięgać po niezdrowe produkty,lecz zdecydować się raczej na ich zdrowe zamienniki. Istotna jest suplementacja, zwłaszcza witamin przyczyniających się do zwiększenia odporności. Dieta powinna być bogata w warzywa i owoce.

Bibliografia

1. Guzińska K., Kupc A., Borys B., Zasoby odporności na stres w procesie zdrowienia u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca, Psychiatria, 4/2007.
2. Skowron-Cendrzak A., Integralność układów nerwowego i odpornościowego, Kosmos, 2/1993.
3. Dymarska E., Czynniki modulujące układ immunologiczny człowieka, Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, 2/2016.
4. Rolińska A., Furmaga J., Czyżewski W., Wpływ stresu na układ odpornościowy w przebiegu choroby nowotworowej z perspektywy biomedycznej, Psychoonkologia, 21/2017.
5. Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Spirulina w proszku (100% naturalna)
Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...