Nadwrażliwość na promienie słoneczne

Aktualizacja: 2 lipca 2021

Nadwrażliwość na promienie słoneczne to częsta dolegliwość, która zwykle pojawia się tuż po zimie, gdy mamy problem z niedoborem melaniny w skórze. Istnieją jednak czynniki ryzyka, które dodatkowo wpływają na wystąpienie nieprzyjemnych objawów.

Przyczyny nadwrażliwości na promienie słoneczne

Skojarzone działanie światła i zewnątrzpochodnych substancji światłouczulających prowadzi do powstawania odczynów fototoksycznych i fotoalergicznych, przy czym w patogenezie tych reakcji aktywne jest przede wszystkim widmo UVA. Do substancji światłouczulających możemy zaliczyć m.in.: niektóre kosmetyki, leki, a także pewne rośliny. Mają z reguły budowę trójpierścieniową i charakteryzują się zdolnością pochłaniania promieniowania ultrafioletowego. Właściwości fotouczulające wykazują przede wszystkim:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne;
• środki konserwujące;
• filtry przeciwsłoneczne;
• pochodne fenotiazyny;
• niektóre owoce, np. cytryna;
• substancje zapachowe.

Reakcje fotoalergiczne mogą mieć charakter zawodowy. Najwięcej przypadków dotyczy rolników, ogrodników, sadowników, hodowców, a także przedstawicieli innych zawodów. Zwykle występują po kontakcie ze środkami ochrony roślin z grupy tiokarbaminianów i po tetrachloroizoftalonitrylu, a także po lekach stosowanych w weterynarii. Dodatkowo niektóre choroby przewlekłe zaostrzają się pod wpływem działanie światłą słonecznego – np. toczeń rumieniowaty układowy.

Należy jednak pamiętać, że liczną grupę nadwrażliwości na promienie słoneczne stanowią fotodermatozy idiopatyczne, czyli bez konkretnej, uchwytnej przyczyny. W tym przypadku problemy skórne rozpoczynają się już we wczesnym dzieciństwie i dotyczą osób z jasną karnacją. Zmiany pojawiają się w okresie wiosenno-letnim w kilka lub w kilkadziesiąt godzin po ekspozycji na światło słoneczne.

Jak objawia się nadwrażliwość na promienie słoneczne?

Odczyny fototoksyczne przypominają oparzenia chemiczne. Teoretycznie mogą wystąpić u wszystkich ludzi, pod warunkiem zadziałania substancji fototoksycznej i promieniowania UV w odpowiednio dużej dawce. Typowymi objawami nadwrażliwości na promienie słoneczne są:

• pokrzywka;
• pęcherzyki lub grudki na skórze;
• zaczerwienienie;
• niekiedy opuchlizna;
• świąd skóry lub uczucie pieczenia.

Objawom tym mogą towarzyszyć reakcje ogólnoustrojowe organizmu, takie jak ból głowy, osłabienie, zmęczenie czy nawet gorączka.

Odczyn fototoksyczny a reakcja fotoalergiczna

Odczyny fototoksyczne to reakcje organizmu spowodowane bezpośrednim napromieniowaniem słonecznym i jednoczesnym działaniem czynnika fotouczulającego. To powszechne zjawisko, które, w przeciwieństwie do reakcji fotoalergicznej, może wystąpić u każdego człowieka. Prowadzi do powstania odczynu przypominającego oparzenie skórne.

Z kolei reakcje fotoalergiczne powstają wskutek działania fotoalergenu i promieniowania słonecznego. Aby objawy wystąpiły, konieczna jest wcześniejsza ekspozycja na alergen oraz wrażliwość organizmu na ten alergen, co nie występuje u każdego człowieka. Wykwity występują najczęściej bezpośrednio po lub w niedługim czasie od ekspozycji na światło.

Nadwrażliwość na promienie słoneczne – jak się chronić?

Najskuteczniejszym sposobem ochrony przed działaniem promieni słonecznych, jest ich unikanie. Obejmuje ono:

• przebywanie w zacienionych miejscach w godzinach intensywnego promieniowania słonecznego;
• unikanie wychodzenia na ostre słońce;
• korzystanie z osłony głowy, np. kapelusza czy czapki z daszkiem;
• korzystanie z osłony oczu (okulary przeciwsłoneczne);
• stosowanie kremów z filtrami UV około 10 minut przed wyjściem na zewnątrz.

Bardzo ważne jest, aby wyeliminować zioła czy kosmetyki powodujące reakcje fotoalergiczne. Przykładowo, jeśli stosujemy olejek cytrynowy lub kremy na bazie wyciągów z cytryny, bezwzględnie unikajmy wychodzenia na słońce. W okresie wiosenno-letnim najlepiej stosować zamienniki takich kosmetyków, nie zawierające składników fotouczulających. Nie pijmy również ziół, które mogą wzmagać reakcje nadwrażliwości na światło słoneczne, np. naparów z nagietka czy rumianku.

Biotyna na skórę, włosy i paznokcie
Na problemy z włosami przede wszystkim skutecznie działa biotyna. Aby jednak w pełni wykorzystać jej właściwości, należy dostarczyć ją w najbardziej biologicznie aktywnej formie - D-biotynie. Właśnie taka znajduje się w kapsułkach regenerujących.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Kieć-Świerczyńska M., Kręcisz B., Choroby skóry wywołane nadwrażliwością na światło, Medycyna Pracy, 5/2001.
2. Wojas-Pelc A., Jaworek A., Rajzer L., Choroby skóry związane z działaniem promieniowania słonecznego – przegląd wybranych zagadnień, Family Medicine & Primary Care Review, 9/2007.
3. Nikiel A., Przegląd surowców roślinnych o działaniu fotouczulającym i fototoksycznym, Kosmetologia Estetyczna, 3/2017.