Mikrobiom jamy ustnej

Aktualizacja: 4 października 2022

Mikrobiom jamy ustnej to zróżnicowany system rozwijający się wieloetapowo w ciągu całego życia. Bakterie zasiedlają jamę ustną każdego człowieka bez względu na wiek, płeć czy higienę osobistą. Ta ostatnia cecha warunkuje jednak to, czy bakterie będą działać korzystnie czy chorobotwórczo.

Co to jest mikrobiom?

Mikrobiom to ogół mikroorganizmów zamieszkujących daną niszę ekologiczną. W odniesieniu do człowieka mianem tym określa się wszystkie bakterie i drobnoustroje bytujące w organizmie. Bakterie bytujące w ludzkim ustroju tworzą wspólnie złożone funkcjonalnie struktury, zdolne do komunikacji zarówno między sobą, jak i z organizmem gospodarza. Samodzielnie regulują swoją liczebność i synchronizują działania. Ponadto w skoordynowany sposób odpowiadają na bodźce ze strony gospodarza, powstałe między innymi w wyniku uszkodzenia jego tkanek.

Największe ilości bakterii odnajduje się w układzie pokarmowym (szczególnie na poziomie jamy ustnej i jelit), w układzie moczowo-płciowym oraz w układzie oddechowym. Dawniej twierdzono, że dolne drogi oddechowe są jałowe, co jednak po pewnym czasie okazało się nieprawdą. Pewne ilości bakterii znaleźć można nawet na powierzchni skóry.

Mikrobiom jamy ustnej

Jama ustna ze względu na kontakt z powietrzem, pożywieniem i środowiskiem wodnym, stanowi dynamiczne oraz bardzo zróżnicowane i unikalne środowisko dla drobnoustrojów. Wstępna kolonizacja tego obszaru przez bakterie następuje tuż po urodzeniu, przy czym głównym źródłem tych drobnoustrojów jest matka dziecka. Właśnie z tego względu mówi się o istocie porodu naturalnego. Dziecko przechodząc przez drogi rodne kontaktuje się z bakteriami i tym samym kształtuje się jego naturalna mikroflora. W pierwszej kolejności jamę ustną dziecka zasiedlają bakterie z rodziny Streptococcus, następnie dołączają do nich gram-ujemne beztlenowce.

Mikrobiom jamy ustnej stabilizuje się w młodym wieku dorosłym. Składa się z około 750 gatunków bakterii, przy czym poznano zaledwie połowę z nich. Zróżnicowanie mikrobiomu jamy ustnej zależy od wielu czynników, w tym głównie od warunków panujących w jamie ustnej:

• zasolenie;
• pH;
• temperatura;
• potencjał oksydacyjno-redukcyjny;
• parametry śliny.

Wykazano rozbieżności w mikrobiomie w zależności od strefy zamieszkania, od wieku oraz nawet rodzaju stosowanej diety. Bakterie bytują na całym obszarze jamy ustnej – na języku, policzkach, zębach, dziąsłach i podniebieniu. Jednakże bakterie występujące na zębach, różnią się od tych występujących w szczelinach międzyzębowych oraz tych, które znajdują się na języku i w ślinie.

Zobacz również: Zmiany na języku – czy jest się czym martwić?

Za co odpowiada mikrobiom jamy ustnej?

Mikrobiom jamy ustnej pełni ważne funkcje – odpowiada między innymi za metabolizm produktów odżywczych. Już na poziomie jamy ustnej następuje wstępny rozkład pokarmów. Dodatkowo bakterie w jamie ustnej pełnią funkcje obronne. W przypadku uszkodzenia dziąseł nasilają one stany zapalne i obrzmienie, przez co produkowane zostają odpowiednie przeciwciała i limfocyty, kierujące się w miejsce stanu zapalnego.

Urazy oraz pojawienie się luk w systemie obronnym miejscowym jamy ustnej i ogólnym systemie obronnym organizmu narusza równowagę biologiczną mikroflory jamy ustnej. W efekcie powoduje jej przesunięcie w stronę choroby. Nieodpowiednia higiena jamy ustnej sprawia, że bakterie w niej bytujące powodują liczne dolegliwości zdrowotne. Obecność niektórych bakterii (głównie Streptococcus mutans) koreluje z nasileniem próchnicy. To właśnie gromadzenie się patogennych bakterii w jamie ustnej warunkuje także krwawienie z dziąseł, tworzenie płytki nazębnej i kamienia nazębnego, a także nieprzyjemny oddech.

Probiotyki
Probiotyki od bioalgi zawierają aż 150 milionów wyselekcjonowanych, naturalnych i żywych szczepów bakterii. Uzupełniają dietę w składniki probiotyczne i roślinne takie jak Lactobacillus Sporogenesis (Bacillus Coagulans), Lactobacillus Acidophilus, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Górecka D., Nowiński A., Augustynowicz-Kopeć E., Mikrobiom układu oddechowego, Pneumonologia i Alergologia Polska, 82/2014.
2. Rakowska M., Lichosik M., Kacik J., Kalicki B., Wpływ mikrobioty na zdrowie człowieka, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 12/2016.
3. Malinowska M., Tokarz-Deptuła B., Deptuła W., Mikrobiom człowieka, Postępy Mikrobiologii, 1/2017.
4. Gliński Z., Kostro K., Mikrobiom – charakterystyka i znaczenie, Życie Weterynaryjne, 7/2015.
5. Tylman W., Rzeszutko I., Dąbrowska G., Mikrobiom człowieka i jego znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, Edukacja Biologiczna i Środowiskowa, 3/2016.