Karcynogeneza

Aktualizacja: 24 maja 2021

Karcynogeneza to inaczej mechanizm powstawania nowotworów, czyli proces przekształcania się normalnej komórki w komórkę rakową. Składa się z 3 głównych etapów, przy czym każdy z nich różni się m.in. przebiegiem i długością trwania.

Czym jest karcynogeneza?

Karcynogeneza, jako wieloetapowy proces, prowadzi do rozwoju nowotworu. Zachodzi już na poziomie DNA komórki. Można podkreślić, że rak jest następstwem swoistej mikroewolucji wynikającej z nabywania i akumulacji spontanicznych bądź indukowania somatycznych mutacji w komórkach klonalnego rozrostu.

We wczesnym etapie karcynogenezy jesteśmy w stanie zahamować wzrost komórek nowotworowych dążąc do przywrócenia homeostazy organizmu, czyli jego wewnętrznej równowagi. Dzięki temu wytwarzamy środowisko niekorzystne dla rozwoju choroby i zatrzymujemy dalsze etapy karcynogenezy.

Etapy karcynogenezy

Wyróżnić możemy 3 etapy karcynogenezy:

• pre-inicjacja;
• inicjacja;
• progresja.

Etap pierwszy obejmuje kontakt normalnych, zdrowych komórek z czynnikami karcynogennymi, przy czym dużą rolę odgrywają tutaj czynniki genetyczne. Jeśli nowotwory występowały wcześniej w rodzinie, istnieje znacznie większa prawdopodobieństwo ich rozwoju w kolejnych pokoleniach. Czynniki genetyczne wiążą się z polimorfizmem genów kodujących enzymy uczestniczące w metabolizowaniu i detoksyfikacji czynników rakotwórczych.

Drugim etapem jest już inicjacja właściwa, czyli pojawienie się pierwszej mutacji. Kolejne mutacje mogą pojawić się spontanicznie lub mogą zostać wywołane związkami chemicznymi, czynnikami fizycznymi i wskutek działania wirusów onkogennych.

Ostatnim etapem jest progresja nowotworów, czyli nabywanie przez komórki zdolności do nieograniczonego wzrostu. Przy nowotworach złośliwych mówi się o przerzutach. Niezwykle istotną rolę odgrywają tutaj zjawiska wiążące się ze zmianami w błonach komórkowych, szczególnie z nabywaniem nowych cech przez białka adhezyjne błony.

Czym są karcynogeny?

Karcynogeny to wszystkie związki, zjawiska i czynniki wpływające na rozpoczęcie tworzenia się komórek nowotworowych. Wyróżniamy karcynogeny fizyczne, chemiczne i biologiczne. W pierwszej grupie możemy wyróżnić promieniowanie jonizujące i promieniowanie UV. Karcynogenami chemicznymi są między innymi:

• alkohol;
• nikiel;
• benzen;
• arsen;
• azbest.

Czyli głównie związki chemiczne. Za niezwykle silny karcynogen uznaje się dym tytoniowy, który zawiera setki takich szkodliwych związków chemicznych. Czynnikami karcynogennymi biologicznymi mogą być:

• wirus HIV;
• wirus HPV;
• helicobacter pylori.

Rozwój guza nowotworowego zależy od wielu składowych. Może trwać kilka miesięcy, jak również kilka czy kilkanaście lat. Jest to kwestią indywidualną i zależy także od złośliwości nowotworu.

Jak zapobiegać karcynogenezie?

Na wystąpienie nowotworu duży wpływ mają wspomniane czynniki genetyczne, których niestety nie możemy zmienić. Równie istotne są jednak czynniki środowiskowe, związane ze stylem życia. Chcąc chronić się przed rozwojem nowotworów należy przede wszystkim:

• unikać palenia papierosów i biernej ekspozycji na dym tytoniowy;
• ograniczać spożycie alkoholu;
• sięgać po zdrowe, ekologiczne produkty nie zawierające metali ciężkich;
• rozsądnie przyjmować preparaty hormonalne (np. doustne tabletki antykoncepcyjne w przypadku kobiet);
• w razie możliwości unikać miejsc z silnie zanieczyszczonym powietrzem;
• często przebywać wśród drzew, w łonie natury;
• regularnie uprawiać aktywność fizyczną;
• przebywając na słońcu stosować kremy z filtrami i inne zabezpieczenia skóry;
• pić przynajmniej 1,5 l wody dziennie.

Coraz częściej mówi się o szkodliwym wpływie tak zwanych wolnych rodników tlenowych. Te reaktywne formy tlenu powstają w organizmie wskutek wielu czynników, między innymi stresu. Wykazują zdolność niszczenia wielu biologicznych struktur, w tym podwójnej helisy DNA, prowadząc do rozwoju nowotworów. Warto więc dodatkowo unikać stresu lub nauczyć się radzić sobie z nim. Dobrym pomysłem będzie stosowanie oczyszczających suplementów diety, które chelatują toksyny i wolne rodniki, przywracając organizmowi równowagę. Mowa np. o Chlorelli.

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Juś M., Redukcjonistyczne i organicystyczne intuicje w wyjaśnianiu karcynogenezy, Studia Metodologiczne, 30/2013.
2. Domagała W., Molekularne podstawy karcynogenezy i ścieżki sygnałowe niektórych nowotworów ośrodkowego układu nerwowego, Polski Przegląd Neurologiczny, 3/2007.
3. Rybojad P., Jabłonka A., Paprota K., Tabarkiewicz J., Rola układu immunologicznego w rozwoju nowotworów złośliwych – stary problem, nowe spojrzenie, Onkologia i Radioterapia, 1/2012.