Dezynfekcja

Aktualizacja: 6 lipca 2023

Dezynfekcja to proces, który przez wpływ na strukturę lub metabolizm powoduje eliminację wegetatywnych bakterii, grzybów i wirusów na nieożywionych powierzchniach. Wykorzystywany jest głównie w medycynie, ale również i w kosmetologii, gastronomii czy weterynarii. Współcześnie jest jedną z podstawowych metod zachowania wysokiego poziomu higieny w rozmaitych placówkach i ośrodkach.

Na czym polega dezynfekcja?

Efektywność dezynfekcji jest wprost proporcjonalna do czasu działania i stężenia preparatu dezynfekującego, wzrasta także wraz ze wzrostem temperatury i wilgotności. Wyróżniamy metody:

• termiczne – z wykorzystaniem wody o temperaturze około 93 stopni C lub pary wodnej o temperaturze około 110 stopni C. Jest to metoda nietoksyczna, tania i szybka w wykonaniu;
• chemiczno-termiczne – łączą wysokie temperatury rzędu około 60 stopni C z działaniem środków chemicznych w niskich stężeniach. Metodę wybiera się do dezynfekcji przedmiotów wrażliwych na wysokie temperatury;
• chemiczne – użycie roztworów preparatów chemicznych o różnych właściwościach. Substancje aktywne takich preparatów to najczęściej związki na bazie chloru, związki nadtlenowe, czwartorzędowe związki amoniowe, alkohole, aldehydy i pochodne fenolu.

Za najskuteczniejszą uznaje się metodę chemiczną, jednak nie zawsze można ją wykonać. Ponieważ niektóre preparaty wykazują pewien stopień toksyczności, nie sprawdzą się więc do dezynfekcji narzędzi mających bezpośredni kontakt z uszkodzonym ciałem pacjenta. Przykładowo aldehydy swoim spektrum działania dorównują czynnikom sterylizującym. Poza powyższymi podstawowymi metodami wyróżnia się jeszcze inne, takie jak:

• filtracja – pozwala na eliminację drobnoustrojów z płynów ciepłochwiejnych (np. roztwory zawierające antybiotyki, białka). Stosuje się tu specjalne elementy filtrujące, czyli filtry membranowe;
• promieniowanie UV – stosowane do eliminacji drobnoustrojów obecnych w powietrzu i na powierzchniach. Długość wykorzystywanych fal z reguły waha się w granicach 328-210 nm, przy czym najwyższą skuteczność bakteriobójczą osiąga się w przedziale 240-280 nm.

Rodzaj dezynfekcji musi zostać dobrany odpowiednio do oczyszczanego tworzywa oraz jego późniejszego zastosowania. Inaczej dezynfekuje się żywność i narzędzia mające bezpośrednio kontakt z ciałem człowieka, a jeszcze inaczej przedmioty, które nie mają styczności z ludzkim ciałem.

Dezynfekcja sprzętu

W zależności od konieczności sterylizacji i dezynfekcji sprzętu medycznego lub kosmetologicznego, wyróżniamy następujące jego rodzaje:

• krytyczny – użycie takiego sprzętu wiąże się z wysokim ryzykiem przeniesienia zakażenia, ponieważ kontaktuje się on z jałowymi tkankami. Musi być jednorazowy lub sterylizowany po każdym użyciu. Takim sprzętem są: narzędzia chirurgiczne, igły, wszczepy, cewniki naczyniowe i moczowe;
• półkrytyczny – użycie takiego sprzętu wiąże się ze średnim ryzykiem przeniesienia zakażenia, ponieważ kontaktuje się on z błonami śluzowymi lub uszkodzoną skórą. Takim sprzętem są: endoskopy, zestawy do intubacji. Poddaje się je dezynfekcji wysokiego stopnia;
• niekrytyczny – użycie takiego sprzętu wiąże się z niskim ryzykiem przeniesienia zakażenia, ponieważ kontaktuje się z nieuszkodzoną skórą. Przykłady: mankiety do mierzenia ciśnienia, grzebienie, nożyczki fryzjerskie, kozetki i leżanki. Taki sprzęt wymaga regularnego mycia i okresowej dezynfekcji.

Jest to tzw. klasyfikacja Spauldinga. Należy również odróżniać pojęcia sterylizacji od dezynfekcji i sanityzacji:

• sanityzacja – usuwanie widocznych zabrudzeń i zanieczyszczeń, np. mycie, odkurzanie, malowanie;
• dezynfekcja – proces niszczenia form wegetatywnych drobnoustrojów;
• dezynfekcja wysokiego stopnia – za pomocą intensywniejszych preparatów, niszczy także prątki gruźlicy, enterowirusy i niektóre formy przetrwalnikowe;
• sterylizacja – proces prowadzący do zniszczenia wszystkich żywych form drobnoustrojów.

Każdy proces ma swój określony przebieg.

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Dezynfekcja, sterylizacja, antyseptyka., Katedra i Zakład Mikrobiologii. Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.
2. Miorini T., Buchrieser V., Podstawy mycia, dezynfekcji i sterylizacji, 2009.
3. Mizera M., Broncel-Czekaj D., Technik sterylizacji medycznej, Wydawnictwo Esan, Warszawa 2020.