Beta-glukan

Aktualizacja: 8 października 2022

Beta-glukan (β-Glukan) to polisacharyd należący do rozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego. Posiada udokumentowany, korzystny wpływ na zdrowie człowieka, dzięki czemu zalicza się go do żywności funkcjonalnej. Charakteryzuje się przede wszystkim zdolnością obniżania poziomu cholesterolu LDL oraz wiązania kwasów żółciowych.

Charakterystyka beta-glukanów

Przykładowymi beta-glukanami są:

• schizofilan – stymuluje układ odpornościowy, zwłaszcza produkcję cytokin;
• grifolan – pozyskiwany z grzybów Maitake;
• PSK – o silnych właściwościach przeciwnowotworowych;
• pleuran – o działaniu antyoksydacyjnym.

Beta-glukany są nieskrobiowymi sacharydami zbudowanymi z reszt D-glukopiranozowych. Łączą się one ze sobą dwoma wiązaniami: beta-(1,3-) oraz beta-(1,4-) gdy znajdują się w zbożach, ewentualnie beta-(1,3-) oraz beta-(1,6-) gdy znajdują się w innych produktach. Beta-glukany znaleźć można głównie w ścianach komórkowych. Bardzo ważna jest budowa tych związków oraz długość ich łańcuchów. Wykazano, że im bardziej złożona jest budowa, tym większe właściwości antyrakotwórcze i immunomodulacyjne.

Beta-glukan – źródła

Beta-glukany występują powszechnie w ogólnodostępnych produktach spożywczych. Są to przede wszystkim zboża – głównie owies i jęczmień, ale i pszenica. Innym źródłem są grzyby, bakterie, algi i drożdże. Warto sięgać po produkty zawierające beta-glukany ze względu na ich właściwości zdrowotne. Śladowe ilości omawianych związków znajdziemy również w ryżu, kukurydzy czy otrębach.

Współcześnie z łatwością można kupić beta-glukany w postaci suplementów diety, zazwyczaj jako kapsułki. Celem jest głównie wzmocnienie odporności, ale również poprawa pracy jelit czy ogólnego zdrowia. Kapsułki przyjmuje się przed spożyciem posiłku zgodnie z zaleceniami producenta.

Beta-glukan – właściwości zdrowotne

Niejednokrotnie udowodniono, że beta-glukany wykazują zdolność obniżania poziomu szkodliwego cholesterolu LDL. Tworzą one lepką warstwę na powierzchni ścian jelit, zwiększając tym samym kleistość treści pokarmowej. W przewodzie pokarmowym tworzą się micele osłabiające jelitową absorpcję cholesterolu oraz powtórne wchłanianie kwasów żółciowych. Beta-glukany są pożądanym składnikiem diety osób chorych na cukrzycę, ponieważ spowalniają wchłanianie glukozy i tym samym wyrównują skoki glikemii poposiłkowej.

Badania wykazały, że beta-glukany wpływają również na układ immunologiczny, ponieważ aktywują makrofagi, limfocyty T oraz układ dopełniacza. Dodatkowo wzrasta produkcja leukocytów w szpiku kostnym, a rozwój komórek nowotworowych zostaje zahamowany. Regularne spożywanie beta-glukanów może chronić przed chorobami cywilizacyjnymi, takimi jak zespół jelita drażliwego, otyłość, miażdżyca czy nowotwory.

Warto również wspomnieć o wpływie beta-glukanów na układ pokarmowy. Wpływają pozytywnie na ruchy perystaltyczne jelit, zwiększają częstotliwość defekacji (przeciwdziałają zaparciom) oraz poprawiają konsystencję mas kałowych. Tutaj należy jednak wspomnieć, że spożywanie zbyt dużych ilości produktów zawierających beta-glukany może skutkować wzdęciami i dyskomfortem w jamie brzusznej. Nierzadko podkreśla się, że beta-glukany są dobrymi i skutecznymi prebiotykami. Prebiotykami zwiemy natomiast substancje stymulujące rozwój korzystnej mikroflory jelitowej.

Beta-glukan – skutki nadmiernego spożywania

Nawet wartościowe związki i pokarmy mogą powodować skutki uboczne, gdy będą spożywane zbyt często i w zbyt dużych ilościach. Ma to miejsce także w przypadku beta-glukanów. Przede wszystkim nadmierne spożycie tych związków powoduje gromadzenie się sporej ilości gazów jelitowych. Błonnik skraca czas pasażu jelitowego, w efekcie czego może dochodzić do niedoborów pokarmowych (związki nie zdążą się wchłonąć w świetle jelit). Istnieją przesłanki, że beta-glukany mogą zaostrzać stany zapalne dróg oddechowych, do tej pory nie zostało to jednak potwierdzone badaniami klinicznymi.

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Kopiasz Ł., Właściwości prozdrowotne i mechanizmy działania beta-glukanów zbożowych, Kosmos, 2/2019.
2. Waszkiewicz-Robak B., Kulik K., Pochodzenie i właściwości prozdrowotne beta glukanów, Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego, 2/2019.
3. Perczyńska A., Marciniak-Łukasik K., Żbikowska A., Rola beta-glukanu w przeciwdziałaniu chorobom cywilizacyjnym, Problemy Nauk Biologicznych, 3/2017.
4. Krupińska-P., Zegan M., Beta-glukan – wybrane korzyści zdrowotne ze szczególnym uwzględnieniem jego wpływu na gospodarkę lipidową, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2/2013.