Kwas arachidonowy

Aktualizacja: 27 lutego 2023

Kwas arachidonowy (AA) to organiczny związek chemiczny zaliczany do grona kwasów tłuszczowych Omega-6. W największych ilościach występuje w orzeszkach arachidowych (stąd nazwa) oraz w innych orzechach. W organizmie człowieka może powstać z kwasu linolowego, a jego odpowiedni poziom jest kluczowy dla zachowania zdrowia fizycznego i sprawności umysłowej.

Kwas arachidonowy – charakterystyka

Kwas AA składa się z 20 atomów węgla oraz 4 wiązań podwójnych. Znaleźć go można w wielu produktach spożywczych, które spożywamy na co dzień. Występuje jednak także w organizmie człowieka, gdzie jest produkowany z kwasu linolowego, kolejny związek zaliczany do rodziny kwasów tłuszczowych Omega-6. Posiada łańcuch nierozgałęziony. Niektóre enzymy komórkowe wykazują zdolność odszczepiania cząsteczek kwasu arachidonowego od fosfolipidu błonowego. W tym momencie kwas AA może przekształcać się do związków aktywnych biologicznie, za co odpowiadają konkretne enzymy (np. cyklooksygenazy).

Masa molowa omawianego związku wynosi 304,47 g/mol, natomiast wzór sumaryczny prezentuje się następująco: C20H32O2.

Źródła kwasu arachidonowego

Za bardzo bogate źródła kwasu AA uznaje się:

• drób;
• orzechy;
• jajka (zwłaszcza żółtka);
• nabiał;
• algi i wodorosty, np. nori, Spirulina.

W większości przypadków nie mamy problemu z jego odpowiednią podażą do organizmu. Wręcz przeciwnie. Współcześnie obserwuje się nadmierne spożycie kwasów Omega-6 w stosunku do Omega-3. Stosunek spożycia tych związków powinien wynosić 2:1-5:1, przy czym w diecie współczesnego człowieka miejsce ma stosunek spożycia nawet na poziomie 20:1. W związku z tym w jeszcze większym stopniu rekomenduje się dodatkową suplementację kwasów Omega-3.

Kwas arachidonowy – funkcje

Kwas AA jest materiałem budulcowym dla fosfolipidów błon komórkowych neuronów mózgu i fotoreceptorów siatkówki oka. Jego obecność w ustroju uznaje się za kluczową dla prawidłowego rozwoju mózgu dziecka od III trymestru ciąży, kiedy mózg płodu przechodzi etap intensywnego wzrostu. Dodatkowo kwas ten wykorzystuje się w produkcji mleka modyfikowanego dla dzieci urodzonych przedwcześnie. Pod wpływem cyklooksygenazy (COX) z kwasu arachidonowego powstają eikozanoidy dienowe:

• prostacyklina I2 – powstaje głównie w śródbłonku naczyń, wykazuje działanie wazodilatacyjnie i antyagregacyjnie;
• prostaglandyna E2 – powstaje w różnego rodzaju tkankach, działa silnie prozapalnie i immunosupresyjnie;
• tromboksan A2 – powstaje w płytkach krwi i jest silnym czynnikiem proagregacyjnym. Dodatkowo zwiększa napływ jonów wapnia do komórek mięśniówki naczyń i serca, nasilając ich kurczliwość.

Kwas arachidonowy jest prekursorem prostaglandyn i prostacyklin, w związku z czym oddziałuje na wszystkie układy całego organizmu. Przede wszystkim jednak na układ sercowo-naczyniowy.

Udowodniono, że odpowiednie ilości kwasu arachidonowego w diecie poprawiają pamięć i koncentrację, wpływają pozytywnie na kondycję skóry oraz regulują parametry krwi. Ponadto obserwuje się prawidłowe przekaźnictwo nerwowe i właściwe gojenie się uszkodzeń tkankowych.

Szkodliwe działanie kwasu arachidonowego

Choć kwas AA jest cennym związkiem, korzystnie wpływającym na cały organizm, w nadmiernych ilościach może wywoływać negatywne działanie. Pod wpływem lipooksygenazy (LOX) w leukocytach z kwasu arachidonowego tworzy się leukotrien LTB4. Jest on silnym mediatorem procesów zapalnych i reakcji anafilaktycznych. Eikozanoidy powstałe z kwasu arachidonowego charakteryzują się wysoką aktywnością biologiczną już w niewielkich ilościach. Ich nadmiar prowadzi między innymi do:

• zwężenia światła naczyń krwionośnych;
• progresji zmian zakrzepowych;
• silnych reakcji zapalnych i alergicznych;
• proliferacji komórek i rozrostów nowotworowych, głównie w obrębie sutka, jelita grubego i prostaty.

Dieta powinna być więc zbilansowana, a spożycie kwasów omega-6 umiarkowane.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Bałasińska B., Jank M., Kulasek G., Właściwości i rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w utrzymaniu zdrowia ludzi i zwierząt, Życie Weterynaryjne, 9/2010.
2. Materac E., Marczyński Z., Bodek K., Rola kwasów tłuszczowych Omega-3 i Omega-6 w organizmie człowieka, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2/2013.
3. Słownik tematyczny. Biologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.