Zatrucie metalami ciężkimi

Aktualizacja: 21 września 2022

Zatrucie metalami ciężkimi może mieć bardzo poważne konsekwencje, niekiedy wręcz zagraża życiu pacjenta. Bardzo często zjawisko wiąże się z wykonywaniem pracy zawodowej, choć nie zawsze. Warto wiedzieć, że w dzisiejszych czasach, w związku ze znacznym zanieczyszczeniem środowiska naturalnego (zwłaszcza wód i gleby) wszyscy jesteśmy narażeni na kontakt z metalami ciężkimi.

Zatrucie metalami ciężkimi – przyczyny

Zanieczyszczenie środowiska naturalnego metalami ciężkimi stanowi odzwierciedlenie skażenia powietrza, wody i gleby przez pyły, gazy przemysłowe, ścieki, odpady, a także procesy spalania węgla. Zwłaszcza metale ciężkie takie jak kadm, rtęć i ołów wykazują w stosunku do roślin bardzo dużą toksyczność. W środowisku wodnym metale ciężkie występują w postaci związków rozpuszczalnych i nierozpuszczalnych, rozmieszczonych w wodzie, osadach i w tkankach organizmów. Z kolei na zanieczyszczenie środowiska naturalnego wpływa wiele czynników:

• działanie fabryk (w tym produkujących maszyny i urządzenia bądź produkty z plastiku);
• produkcja odzieży ze sztucznych materiałów barwionych chemicznymi środkami, które spływają następnie do okolicznych wód;
• palenie węglem, korzystanie z pieców niespełniających norm ekologicznych;
• dodawanie do nawozów pestycydów i stosowanie chemicznych środków owadobójczych zanieczyszczających glebę;
• wyrzucanie śmieci i uwalnianie do mórz, rzek czy oceanów odpadów przemysłowych.

Zobacz również: Jak usunąć pestycydy z warzyw i owoców?

Zanieczyszczenie wód sprawia, że ryby kumulują w sobie metale ciężkie, które następnie spożywamy. Podobnie warzywa i owoce – rosnąc w zanieczyszczonej glebie wchłaniają w tkanki sporą część toksyn, których nie możemy się pozbyć nawet podczas obróbki termicznej. Do zatrucia metalami ciężkimi może dojść również podczas pracy zawodowej w fabrykach czy halach narażonych na działanie pyłów i oparów.

Zatrucie metalami ciężkimi – objawy

Objawy zależą od konkretnego metalu oraz jego stężenia w organizmie człowieka.

Kadm

Kadm podlega stałej akumulacji, w związku z czym nawet w środowisku o słabym stężeniu zachodzą po dłuższym czasie chroniczne schorzenia trudne do zdiagnozowania. Zatrucia przewlekłe prowadzą do uszkodzenia nerek, wątroby i jelit, a także do choroby nadciśnieniowej, odwapnienia kości czy zmian w układzie krążenia. Kobiety w ciąży są wyjątkowo narażone na powikłania, obecność kadmu w ich organizmie zawsze wpływa na rozwój i zdrowie płodu. Ostre zatrucie jednorazową dawką kadmu praktycznie nie występuje. Na ogół mamy do czynienia z kumulowaniem się tego pierwiastka na przestrzeni lat. Znaleźć go można przede wszystkim w rybach i owocach morza, a także w niektórych warzywach.

Pierwszymi objawami przewlekłej kadmicy są ogólne osłabienie, suchość w ustach, metaliczny posmak w ustach, utrata apetytu oraz charakterystyczne przebarwienie u nasady zębów. Zbiór tych objawów powinien skłonić do pilnej wizyty u lekarza. Szczególnie narażone są osoby pracujące z kadmem, np. w hutnictwie.

Ołów

Ołów jest metalem ciężkim powszechnie stosowanym w różnych dziedzinach przemysłu, dlatego nietrudno o zatrucie się nim. W dużym stopniu przenika do środowiska naturalnego wskutek działania firm i przedsiębiorstw. Znajdziemy go niemal wszędzie – w glebie, powietrzu, roślinach czy zwierzętach. Współcześnie największe zanieczyszczenie środowiska ołowiem następuje wskutek spalania benzyny w silnikach. Podczas zatrucia ołowiem obserwuje się:

• bóle głowy;
• metaliczny posmak w ustach;
• nudności i wymioty;
• bóle brzucha;
• zaburzenia pamięci i trudności z koncentracją.

Ołów ma tendencję do odkładania się w kościach, wątrobie i nerkach. Upośledza syntezę hemoglobiny, przyczyniając się tym samym do pogorszenia funkcji całego organizmu, jako że tkanki nie są odpowiednio zaopatrywane w tlen i składniki odżywcze. Ostre zatrucia objawiają się krwiomoczem, spadkiem ciśnienia i temperatury ciała oraz drgawkami i śpiączką. Najbardziej rozpoznawalnym objawem zatrucia przewlekłego jest natomiast bladoszare zabarwienie skóry i rąbek ołowiczy na dziąsłach (niebieskoczarny).

Rtęć

Do zatrucia rtęcią dochodzi w dużej mierze przez stosowanie kosmetyków z jej dodatkiem. Wówczas pojawiają się objawy takie jak:

• zapalenie skóry, zapalenie ucha i zapalenie spojówek;
• alergia kontaktowa;
• metaliczny posmak w ustach;
• nudności;
• ślinotok.

Pewne ilości rtęci znaleźć można również w warzywach i owocach uprawianych na zanieczyszczonych glebach oraz w rybach i organizmach zwierzęcych. Przewlekłe zatrucie rtęcią wpływa toksycznie zwłaszcza na układ nerwowy, powodując psychozy, neuropatie obwodowe oraz depresję. Zatrucie rtęcią u kobiet w ciąży powoduje wady rozwojowe, w tym uszkodzenia mózgu u płodu.

Zatrucie metalami ciężkimi – leczenie

Leczenie zależy w dużej mierze od rodzaju metalu ciężkiego. Przykładowo, przy zatruciach ołowiem stosuje się doustną lub dożylną chelatację przy użyciu kwasu wersenowego (EDTA – ang. ethylenediaminetetraacetic acid). Można wykonać płukanie żołądka siarczanem sodowym i węglem aktywnym, zaś jeśli doszło do encefalopatii wdraża się hemodializę. Z kolei przy zatruciach rtęcią pacjent otrzymuje domięśniowo dimerkaprol (BAL – ang. British anti-Lewisite). Zatrucie metalami ciężkimi zawsze wymaga pomocy lekarza.

W związku z tym, że wszyscy jesteśmy w pewnym stopniu narażeni na śladowe ilości metali ciężkich, które przez lata kumulują się w tkankach organizmu, warto zadbać o odpowiednie nawodnienie oraz regularną detoksykację organizmu. Jednym ze sposobów jest suplementacja algi Chlorella, która wykazuje naturalną zdolność do chelatowania metali ciężkich i usuwania ich z ciała  człowieka.

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Nieć J., Przegląd badań i działań profilaktycznych związanych z narażeniem dzieci śląskich na metale ciężkie, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu, 1/2017.
2. Moniczewski A., Starek M., Rutkowska A., Toksykologiczne aspekty zanieczyszczeń metalicznych w kosmetykach, MIR, 27/2016.
3. Ociepa-Kubicka A., Ociepa E., Toksyczne oddziaływanie metali ciężkich na rośliny, zwierzęta i ludzi, Inżynieria i Ochrona Środowiska, 2/2012.
4. Kondej D., Metale ciężkie – korzyści i zagrożenia dla zdrowia i środowiska, Bezpieczeństwo Pracy, 2/2007.