Wodobrzusze

Aktualizacja: 10 czerwca 2023

Wodobrzusze (łac. ascites) to schorzenie związane z nadmiernym gromadzeniem się wolnego płynu w obrębie jamy brzusznej, przekraczając tym samym fizjologiczne normy wynoszące około 150 ml. Bardzo często wiąże się z marskością wątroby lub chorobą nowotworową, jednak może mieć wiele innych przyczyn. Dolegliwość jest prosta w diagnostyce, dzięki czemu zwykle szybko wdraża się optymalne leczenie.

Wodobrzusze – przyczyny

Wodobrzusze, nazywane także puchliną wodną, zazwyczaj powstaje wskutek nadciśnienia wrotnego i zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej (retencja sodu i wody). Wyróżnia się 4 główne mechanizmy powstawania wodobrzusza:

• nadciśnienie wrotne;
• hipoalbuminemia (obniżone stężenie albumin w osoczu);
• nadprodukcja płynu w organizmie pacjenta;
• mechaniczne utrudnienie odpływu w konsekwencji niedrożności niewielkich naczyń chłonnych lub przewodu piersiowego.

Możliwe choroby, w przebiegu których pojawiają się powyższe mechanizmy, to przede wszystkim:

• marskość wątroby (odpowiadająca aż za ponad 80% wszystkich przypadków puchliny wodnej);
• nowotwory;
• niewydolność mięśnia sercowego;
• gruźlica;
• przebyta dializoterapia;
• schorzenia trzustki;
• urazy i chirurgiczne uszkodzenia przewodów limfatycznych lub moczowodów;
• zespół nerczycowy;
• toczeń rumieniowaty układowy;
• niedoczynność tarczycy;
• AIDS;
• zakrzepica żyły wrotnej.

Stwierdzenie wodobrzusza to nie wszystko. Należy zawsze odnaleźć jego przyczynę, aby móc wdrożyć skuteczne leczenie przyczynowe.

Objawy wodobrzusza

Pierwszym i najbardziej rzucającym się w oczy objawem wodobrzusza jest powiększenie obwodu brzucha. Pacjenci zauważają, że odzież staje się w tej okolicy zbyt ciasna, czemu towarzyszą: uczucie pełności w brzuchu, wzdęcia, dyskomfort w jamie brzusznej oraz ból brzucha (zwykle łagodny). W zaawansowanym wodobrzuszu, gdy nadmiar płynów jest już znaczny, pojawiają się duszności związane z uniesieniem przepony. Warto przeprowadzić z pacjentem szczegółowy wywiad, ponieważ na podstawie objawów dodatkowych można wnioskować chorobę podstawową.

Z czasem mogą występować trudności z siadaniem, kłopoty z chodzeniem, nudności i wymioty, pieczenie w przełyku, odbijanie, obrzęki kończyn dolnych i narządów płciowych zewnętrznych. Objawy te w znacznym stopniu upośledzają codzienne funkcjonowanie.

Wodobrzusze – diagnostyka

W pierwszej kolejności warto ocenić wątrobę na podstawie badań USG oraz tomografii komputerowej jamy brzusznej. Wzmożona spoistość wątroby może wskazywać na marskość wątroby, zaś zmniejszona spoistość na upośledzenie przepływu krwi wrotnej zlokalizowanej poza wątrobą. Twarda, guzowata wątroba nasuwa podejrzenie choroby nowotworowej z rozsiewem do otrzewnej. Dzięki ocenie wątroby możemy więc z dużym prawdopodobieństwem określić przyczynę wodobrzusza. Uzupełniająco wykonuje się badania krwi i moczu.

Leczenie wodobrzusza

Postępowanie w przypadku wodobrzusza może przebiegać dwutorowo. Obejmuje najczęściej:

• ograniczenie podaży płynów oraz sodu;
• podawanie leków diuretycznych.

Zalecenia dietetyczne zmierzają do ograniczenia dziennego spożycia sodu do poziomu poniżej 2 g/dobę oraz zmniejszenia spożycia płynów. Rekomenduje się unikanie spożywania mocno solonych potraw i solenia przygotowywanych posiłków, na rzecz doprawiania potraw ziołami, które mogą efektywnie zastąpić sól i wzbogacić smak potraw. Z kolei diuretyki są łatwe w podawaniu, pacjent może brać sam według wskazań lekarza. Diuretyki dalszego odcinka pętli nefronu typu spironolakton z reguły są lekami pierwszego rzutu. Dawkowanie w większości przypadków rozpoczyna się od 25-50 mg dziennie, ale może dojść do nawet 200 mg na dobę.

U pacjentów z silnymi objawami spowodowanymi nadmiarem płynów w jamie brzusznej wykonuje się upust tych płynów. Uważa się, że należy usunąć około 5 l płynu, aby chory poczuł ulgę. Niektórzy zalecają natomiast początkowo ewakuację 2 l płynu, a następnie powolny upust 5-6 l płynu przez 12 godzin. Wszystko zależy od ilości nagromadzonych płynów.

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Kucharska M., Simon K., Algorytmy diagnostyki i terapii u pacjenta z wodobrzuszem w przebiegu marskości wątroby, Hepatologia, 14/2014.
2. Hartleb M., Wodobrzusze – problemy diagnostyczne i terapeutyczne, Gastroenterologia Kliniczna, 2/2012.
3. Terlikiewicz J., Marciniak L., Wodobrzusze, Polska Medycyna Paliatywna, 2/2003.
   Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.