Stan wegetatywny określany jest jako brak świadomości i kontaktu z otoczeniem u przytomnej osoby. Rdzeń przedłużony funkcjonuje prawidłowo, tzn. zachowane są reakcje odruchowe, mimo tego pacjent nie kontaktuje się ze światem rzeczywistym. Jest to najczęściej konsekwencją uszkodzenia półkul mózgowych. Według części naukowców stan wegetatywny jest nieodwracalny.
Spis treści
Stan wegetatywny – charakterystyka
Przez „świadomość” rozumie się prawidłowe postrzeganie rzeczywistości w sobie samym (samoświadomość) i w świecie otaczającym. Jest to odbieranie, celowe rozpoznawanie napływających informacji oraz ich przetwarzanie. Prawidłowe funkcjonowanie układu siatkowatego warunkuje właściwą pracę półkul mózgowych i jest podstawą wszystkich procesów poznawczych. Nagły lub narastający deficyt energetyczny tej części pnia mózgu prowadzi do zaburzeń przytomności. Trwałe i nieodwracalne wyłączenie układu aktywującego pnia mózgu jest równoznaczne za śmiercią mózgu, a więc i ze śmiercią człowieka.
Stan wegetatywny odnosi się do całkowitego braku świadomości, przy jednoczesnym zachowaniu przytomności. Charakteryzuje się znacznym lub całkowitym „wyłączeniem” funkcji korowych. Nie towarzyszą temu jednak żadne objawy niewydolności pnia mózgu. Stan wegetatywny często mylnie jest nazywany śpiączką. Ze względu na nasilony deficyt funkcji korowych pacjenci znajdujący się w stanie wegetatywnym, nie nawiązują kontaktu z otoczeniem, a ich aktywność jest bardzo ograniczona lub wręcz całkowicie zniesiona. Dlatego wymagają pełnej opieki i pielęgnacji.
Czy stan wegetatywny jest odwracalny?
Stan wegetatywny stanowi stan przejściowy na drodze odzyskiwania świadomości po ostrym uszkodzeniu ośrodkowego układu nerwowego lub też jest stanem przewlekłym po znacznych uszkodzeniach. W zależności od czasu trwania wyróżnia się:
- przetrwały stan wegetatywny, trwający powyżej 1. miesiąca od ostrego uszkodzenia mózgu;
- permanentny stan wegetatywny, trwający powyżej 3. miesięcy od nieurazowego uszkodzenia mózgu, a powyżej 12 miesięcy od urazowego uszkodzenia mózgu.
Termin „permanentny” oznacza raczej rokowanie niż konkretne rozpoznanie i świadczy o mniejszym prawdopodobieństwie wyzdrowienia. Rokowania zależą więc od wielu czynników i nie sposób ich jednoznacznie określić. Mówi się, że jeżeli osoba w stanie wegetatywnym pozostaje przez 3 miesiące po niedotlenieniu mózgu lub 12 miesięcy po urazie czaszkowo-mózgowym, jej szansa na odwracalność uszkodzeń mózgu jest bliska zeru.
Stan wegetatywny – przyczyny
Przyczyny stanu wegetatywnego wynikają z deficytu energetycznego mózgu, takiego jak:
- globalne niedokrwienie półkul;
- zniszczenie tkanek mózgu półkul, np. w wyniku podduszenia, podtopienia, intoksykacji, urazu czaszkowo-mózgowego itp.
Najczęściej diagnozuje się stan wegetatywny wskutek upadku z wysokości, poważnego wypadku komunikacyjnego, próbach samobójstwa czy morderstwa, wskutek których doszło do uszkodzenia mózgu.
Stan wegetatywny – diagnostyka
W klinicznej ocenie głębokości zaburzeń świadomości (np. z zastosowaniem powszechnie znanej skali Glasgow – Glasgow Coma Scale (GCS), uwzględniane są takie elementy, jak: kontakt słowny, otwieranie oczu przez chorego i aktywność ruchowa, odbywające się spontanicznie i w odpowiedzi na bodźce zewnętrzne. W ocenie rokowania co do odzyskania świadomości u chorych w stanie wegetatywnym najważniejszą rolę odgrywa jednak poziom aktywności metabolicznej polimodalnych obszarów kojarzeniowych kory mózgowej, a także połączeń pomiędzy wymienionymi obszarami a strukturami podkorowymi, zwłaszcza wzgórzem. Wykonuje się szereg badań, z których najważniejsze są: PET, fMRI oraz EEG.
Stan wegetatywny – leczenie
Leczenie zawsze musi być dobrane indywidualnie do przyczyn problemu zdrowotnego pacjenta. Podejmuje się próby farmakologicznej modulacji aktywności struktur mózgowych u chorych z zaburzeniami świadomości (np. amantadyna, L-dopa) oraz GABA-ergiczną (np. zolpidem). Amantadyna jest lekiem dość powszechnie wykorzystywanym u pacjentów z zaburzeniami świadomości (głównie po urazach głowy).
Specjalistyczna rehabilitacja także jest niezmiernie istotna, a obejmuje ona elementy usprawniania ruchowego, profilaktykę ograniczenia ruchomości w stawach, obrzęków i odleżyn poprzez ćwiczenia bierne i metody wspomagające (fizykoterapia, hydroterapia). Rekomendowane są także metody wykorzystujące oddziaływanie na funkcje poznawcze (ekspozycja na bodźce o różnej modalności, np. muzykoterapia, aromaterapia lub stymulacja polisensoryczna). W przypadku chorych w stanie wegetatywnym zaleca się stosowanie intensywnej neurorehabilitacji już w ramach oddziału intensywnej terapii w wymiarze przynajmniej 90 minut dziennie, z uzupełnieniem zabiegów prowadzonych przez wyspecjalizowany personel wybranymi elementami wykonywanymi np. przez przeszkolonych członków rodziny.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Mazur R., Klimarczyk M., Trzcińska M., Rajczyk W., Zaburzenia świadomości – spojrzenie interdyscyplinarne, Polski Przegląd Neurologiczny, 10/2014.
- Kotas R., Nowakowska-Kotas M., Pokryszko-Dragan A., Podemski R., Postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne w przewlekłych zaburzeniach świadomości, Medycyna Paliatywna, 6/2014.
- Ciszowski K., Miętka-Ciszowska A., Zaburzenia świadomości: stan wegetatywny i stan minimalnej świadomości, Przegląd Lekarski, 8/2013.
Zostaw komentarz