Kontaktowe zapalenie skóry

Kontaktowe zapalenie skóry (KZS, inaczej: wyprysk kontaktowy, łac. contact dermatitis) to schorzenie odnoszące się do miejscowej, nadmiernej reakcji skórnej w związku z jej nadwrażliwością na konkretne związki i substancje drażniące. Może mieć podłoże alergiczne lub niealergiczne, diagnostyką i leczeniem zajmuje się przeważnie lekarz dermatolog. Co ciekawe, zawodowe kontaktowe zapalenie skóry odpowiada za 70-90% opisanych przypadków zawodowych chorób skóry w krajach rozwiniętych.

Kontaktowe zapalenie skóry – przyczyny

Kontaktowe zapalenie skóry może być spowodowane toksycznymi substancjami bez pobudzania odpowiedzi z limfocytów T (substancje drażniące) lub przez małocząsteczkowe związki chemiczne, które modyfikują białka oraz pobudzają wrodzoną i nabytą odpowiedź immunologiczną (alergeny kontaktowe). Tak naprawdę w zależności od przyczyn wymienia się 4 podstawowe rodzaje kontaktowego zapalenia skóry:

• alergiczne – związane z nadmierną, błędną reakcją układu immunologicznego na alergeny. Takimi alergenami mogą być m.in.: nikiel, kobalt, chrom, barwniki farb do włosów, lanolina, konserwanty w lekach i kosmetykach czy olejki eteryczne;
• z podrażnienia – nie jest wywołane uczuleniem, lecz wiąże się z podrażnieniem skóry silnymi związkami i substancjami zawartymi np. w lakierach, smarach, farbach, środkach czystości itd. Takimi substancjami najczęściej są farby, alkohole, środki odkażające, mydła i detergenty;
• zawodowe – spowodowane drażniącymi czynnikami znajdującymi się w miejscu pracy;
• fotoalergiczne / fototoksyczne – tworzy się po zadziałaniu na alergen znajdujący się na skórze promieniowania słonecznego.

Dokładne przyczyny występowania kontaktowego zapalenia skóry nie zostały jednak poznane. Choroba może dotyczyć zarówno dzieci, jak i osób dorosłych bez względu na płeć, jednak najczęściej obserwuje się ją u pacjentów dorosłych powyżej 20. roku życia.

Kontaktowe zapalenie skóry – objawy

Kontaktowe zapalenie skóry może przybierać różny obraz kliniczny w zależności od tego, co dokładnie spowodowało ten problem. Możliwe zestawienia objawów prezentują się następująco:

• rumień, obrzęk, pęcherzyki zlewające się ze sobą, pęcherze, ogniska wysiękowe, martwica i owrzodzenia skóry po jednorazowym zetknięciu się skóry z czynnikiem drażniącym (tzw. postać ostra kontaktowego zapalenia skóry);
• stan zapalny skóry pojawiający się po przynajmniej 8-24 godzinach od zadziałania czynnika drażniącego (tzw. postać ostra opóźniona kontaktowego zapalenia skóry);
• pieczenie, kłucie lub świąd związane z ekspozycją na substancję drażniącą, bez zmian uchwytnych klinicznie lub histopatologicznie (tzw. czuciowe podrażnienie);
• rumień, suchość i lichenizacja skóry, nadżerki, złuszczania, nadmierne rogowacenie, często z towarzyszącym świądem (tzw. postać przewlekła kontaktowego zapalenia skóry).

I wiele innych. Ze względu na tak rozbudowany obraz kliniczny diagnostyka problemu powinna być szczegółowa i wielopłaszczyznowa, obejmująca także rozpoznanie różnicowe.

Diagnostyka kontaktowego zapalenia skóry

Diagnostyka opiera się na wywiadzie zdrowotnym, obserwacji zmian skórnych, ale także badaniach krwi oraz skórnych testach alergicznych. Rzadko konieczne staje się pobranie biopsji (wycinka skóry) do badań histopatologicznych. Istotne jest rozpoznanie czynnika drażniącego, ponieważ u do 50% pacjentów zapalenie skóry znacznie się zmniejsza lub wręcz całkowicie ustępuje po zaprzestaniu narażenia na alergen lub czynnik drażniący. Przewlekła postać schorzenia wiąże się z gorszym rokowaniem.

Kontaktowe zapalenie skóry – leczenie

Substancja lub związek drażniący powinien być całkowicie odstawiony – dotyczy do środków czystości, leków, kosmetyków itd. Jeśli nie ma takiej możliwości, należy zabezpieczać skórę przed bezpośrednim kontaktem, np. za pomocą grubych rękawic lub rękawiczek jednorazowych. Ma to ogromne znaczenie również w miejscu pracy, gdzie ochronna odzież robocza powinna być zapewniana przez pracodawcę. Takie działania są często wystarczające do uzyskania długotrwałej remisji. Objawowo zastosować można glikokortykoidy (w silnych, bardziej zaawansowanych przypadkach) lub maści przeciwzapalne i przeciwhistaminowe, których celem jest wyciszenie dolegliwości skórnych. Należy jednak pamiętać, że są to jedynie działania objawowe.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Nowak D., Gomułka K., Dziemieszonek P., Panaszek B., Systemowe kontaktowe zapalenie skóry, Postepy Hig Med Dosw (online), 2016; 70: 124-134.
2. Martin S., Kontaktowe zapalenie skóry: od patomechanizmu do immunotoksykologii, Dermatologia po Dyplomie, 1/2013.
3. Nicholson P., Zawodowe kontaktowe zapalenie skóry: znane wiadome i znane niewiadome, Dermatologia po Dyplomie, 4/2011.