Katapleksja

Aktualizacja: 13 marca 2023

Katapleksja to częsty objaw hipersomnii, który może jednak być wywołany wieloma czynnikami, np. skrajnymi, bardzo silnymi emocjami. Odnosi się do krótkotrwałej utraty napięcia mięśniowego. Zwykle ma łagodny przebieg, a napad trwa zaledwie kilka lub kilkanaście sekund. Jeśli katapleksja obniża jakość życia pacjenta najczęściej proponuje się farmakoterapię.

Katapleksja – przyczyny

Najczęściej katapleksja pojawia się w przebiegu narkolepsji, czyli zaburzenia neurologicznego z grona hipersomnii, charakteryzującego się zaburzeniem cyklu snu i czuwania. Przyczyny narkolepsji nie zostały do końca poznane, choć uważa się, że wynika ona z mutacji genu kodującego HLA zlokalizowanego na chromosomie 6. Atak katapleksji wywołuje najczęściej niespodziewana sytuacja emocjonalna (np. śmiech, zaskoczenie, strach, stres).

W ostatnich latach zaobserwowano jednak, że znacznie obniżony poziom hipokretyny w płynie mózgowo-rdzeniowym stwierdza się aż u ponad 90% pacjentów z katapleksją i zaledwie u około 25% pacjentów z narkolepsją bez katapleksji. Obserwacja ta wymaga dokładniejszego zbadania i przeanalizowania. Obecność katapleksji u pacjentów bez obniżonego poziomu hipokretyny w płynie mózgowo-rdzeniowym można tłumaczyć nieprawidłowym funkcjonowaniem receptorów hipokretynowych Hcrtr-1 i Hcrtr-2.

Objawy katapleksji

Katapleksję opisuje się jako nagłą, odwracalną, obustronną utratę napięcia mięśni. Może być ograniczona do określonych struktur mięśniowych i części ciała, jak również może dotyczyć wszystkich mięśni i mieć charakter uogólniony. Niepełne ataki manifestują się jako np. jąkanie się albo tłuczenie talerzy. Napad katapleksji trwa od kilku sekund do kilku minut (przeważnie kilkanaście sekund). Powrót do normy następuje bardzo szybko, a po katapleksji nie pozostają żadne skutki uboczne.

Częstość napadów jest różna, stanowi kwestię wysoce indywidualną. U niektórych pacjentów obserwuje się kilka incydentów w ciągu wielu lat, u innych natomiast może dojść nawet do kilku czy kilkunastu epizodów w ciągu jednego dnia. Liczne, kolejno następujące napady zwie się stanem kataplektycznym, którego najczęstszą przyczyną jest odstawienie leków przeciwdepresyjnych stosowanych w leczeniu katapleksji.

Katapleksję zawsze należy różnicować z nagłymi upadkami w przebiegu niewydolności krążenia kręgowo-podstawnego, a także z napadami padaczkowymi akinetycznymi i atonicznymi. Napad katapleksji od typowego omdlenia czy padaczki można odróżnić na tej podstawie, że przy katapleksji świadomość pacjenta zostaje całkowicie zachowana.

Diagnostyka katapleksji

W diagnostyce katapleksji bardzo ważny jest szczegółowy wywiad z pacjentem. Zwykle tylko na tej podstawie ustala się rozpoznanie, ponieważ osoba chora nie ma możliwości świadomie wywołać takiego napadu, aby lekarz mógł mu się dokładnie przyjrzeć. Badaniem uzupełniającym z wyboru jest EMG oraz elektroencefalografia. Warto również wykonać rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową mózgu, aby sprawdzić, czy utrata napięcia mięśni nie wynika np. z obecności guzów mózgu.

Katapleksja – leczenie

Podstawą leczenia katapleksji jest farmakoterapia. Pacjent otrzymuje leki przeciwdepresyjne, np. preparaty z grupy inhibitorów zwrotnych serotoniny lub imipraminę. Jeśli napady pojawiają się w przebiegu narkolepsji, lekarz dodatkowo może przepisać leki regulujące cykl snu i czuwania. Bardzo ważne jest przestrzegania zasad zdrowego snu, do których zaliczamy m.in. kładzenie się spać o stałych porach, unikanie oglądania telewizji przed snem, zadbanie o ergonomiczny materac i odpowiednią temperaturę w sypialni oraz unikanie objadania się przed snem.

Zobacz również: Naturalne sposoby na sen.

Zawsze katapleksję należy odróżnić od objawów padaczkowych, ponieważ obie dolegliwości często są ze sobą mylone. Wówczas pacjent otrzymuje leki przeciwpadaczkowe, które w przebiegu katapleksji niestety nie są skuteczne. Diagnostyką i leczeniem katapleksji najczęściej zajmuje się lekarz neurolog.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Spirulina w proszku (100% naturalna)
Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Szelenberger W., Hipersomnie pochodzenia ośrodkowego, Pneumonologia i Alergologia Polska, 75/2007.
2. Wierzbicka A., Wichniak A., Jernajczyk W., Narkolepsja – czy poznaliśmy wszystkie tajemnica choroby?, Problemy Nauk Biologicznych, 2/2014.