Cukrzyca ciążowa

Aktualizacja: 22 czerwca 2023

Cukrzyca ciążowa to jedna z częściej diagnozowanych nieprawidłowości w przebiegu ciąży. Może negatywnie wpływać na rozwój płodu i stanowić zagrożenie dla kobiety ciężarnej, dlatego tak ważne jest jej wczesne rozpoznanie i leczenie. Mianem cukrzycy ciążowej określa się każde zaburzenie tolerancji glukozy, ujawniające się w trakcie ciąży.

Cukrzyca ciążowa – przyczyny

W przeciwieństwie do cukrzycy przedciążowej, w cukrzycy ciążowej dominującą grupę stanowią kobiety, u których hiperglikemia rozwinęła się dopiero w czasie ciąży. Wśród chorych występują także ciężarne, u których cukrzyca (różne typy) istniała już przed ciążą, ale nie została wcześniej wykryta. Mechanizm rozwoju omawianej dolegliwości został bardzo dobrze poznany.

W I trymestrze ciąży przemiany węglowodanów zależą głównie od stężenia progesteronu i estrogenów. Wydzielany w dużych ilościach laktogen łożyskowy, którego diabetogenne działanie zostało potwierdzone licznymi badaniami, wraz z podwyższonym poziomem antagonistów insuliny (estrogenów, progestagenów i kortyzolu) sprzyjają rozwojowi insulinooporności, zwłaszcza w II i III trymestrze ciąży.

Co istotne cukrzyca ciążowa nasila się z każdym kolejnym tygodniem do końca ciąży. Narastanie oporności tkanek na insulinę jest konsekwencją adaptacji metabolizmu matki do zaspokojenia potrzeb energetycznych płodu.

Poważnym czynnikiem ryzyka cukrzycy ciążowej jest nadmierna masa ciała, zwłaszcza obecna już przed zajściem w ciążę. Nie tylko indukuje rozwój omawianego schorzenia, ale również nasila jego przebieg i utrudnia leczenie. Innymi czynnikami ryzyka są: nadciśnienie tętnicze, zajście w ciążę po 35. roku życia oraz zespół policystycznych jajników.

Cukrzyca ciążowa – objawy

Objawami, które mogą wskazywać na cukrzycę ciążową, są:

• senność;
• nadmierne zmęczenie w ciągu dnia;
• silne nudności bez względu na etap ciąży;
• zaburzenia widzenia;
• częste infekcje skóry i pęcherza moczowego w ciąży;
• nagły przyrost masy ciała niezwiązany z fizjologicznym tyciem podczas ciąży.

Współcześnie jednak nie należy samodzielnie opierać się na objawach klinicznych. Każda kobieta ciężarna między 24. a 26. tygodniem ciąży jest diagnozowana pod kątem cukrzycy ciężarnej.

Konsekwencje cukrzycy ciążowej

Konsekwencje nieprawidłowego metabolizmu węglowodanów u kobiet ciężarnych są szczególnie niebezpieczne. Zagrażają nie tylko zdrowiu przyszłej matki, ale również jej dziecka. Rozwijający się płód jest wyjątkowo wrażliwy na wahania glikemii. Do powikłań ciąży związanych z cukrzycą ciążową zalicza się między innymi:

• zgony wewnątrzmaciczne;
• porody przedwczesne;
• niedotlenienie płodu;
• patologie układu nerwowego oraz wady serca u płodu – zwłaszcza przepukliny kręgosłupa, bezmózgowie, niedorozwój kończyn dolnych czy zwężenie aorty;
• wady rozwojowe (występujące aż 3-krotnie częściej u noworodków kobiet z cukrzycą ciążową).

Wady rozwojowe układu nerwowego, układu sercowo-naczyniowego i szkieletu pojawiają się głównie wtedy, gdy cukrzyca rozwinie się w I trymestrze ciąży. W późniejszych jej etapach konsekwencjami cukrzycy ciążowej są głównie zaburzenia metaboliczne u płodu:

• hipoglikemia;
• hipokalcemia;
• policytemia;
• makrosomia.

U noworodków makrosomicznych wykazano zwiększone ryzyko porażenia nerwu twarzowego, zwichnięcia stawu barkowego oraz występowania krwiaków podokostnowych, jak również zamartwicy i zespołu aspiracji smółki. Z kolei u ciężarnych z cukrzycą ciążową ryzyko ujawnienia się cukrzycy typu 2 kilkanaście lat po porodzie jest znacząco wyższe w porównaniu ze średnią populacyjną.

Cukrzyca ciążowa – diagnostyka

Glikemia na czczo wynosząca poniżej 100 mg/dl (5,6 mmol/l) jest wynikiem prawidłowym. Z kolei wszelkie wartości w zakresie 100–125 mg/dl (5,6–6,9 mmol/l) wskazują na potrzebę dodatkowego wykonania testu diagnostycznego z doustnym obciążeniem 75 g glukozy. Zgodnie z obowiązującymi zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, w 24–28 tygodniu cięży u kobiet, u których wyniki glikemii na czczo w pierwszych tygodniach ciąży nie odbiegały od wartości referencyjnych, przeprowadza się test przesiewowy. W badaniu tym pacjentka otrzymuje roztwór 50 g glukozy, a jej stężenie we krwi oznaczane jest po upływie godziny.

Cukrzyca ciążowa – leczenie

Podstawą terapii cukrzycy ciążowej jest właściwa dieta. W składzie diety (3 posiłków głównych i 3 dodatkowych) należy uwzględnić 40–50% energii pochodzącej z węglowodanów złożonych, 30% z białka i 20–30% z tłuszczów (w większości jedno- i wielonienasyconych, a unikając nasyconych oraz zawierających kwasy tłuszczowe trans). Należy zadbać o to, aby odstępy czasowe między kolejnymi posiłkami nie przekraczały 3 godzin. Warto sięgać po żywność z niskim indeksem glikemicznym. Najlepiej po konsultacji z diabetologiem, aby zapewnić dziecku podaż wszystkich składników niezbędnych do prawidłowego rozwoju.

W przypadku zaawansowanej cukrzycy ciążowej lekarz może rozważyć stosowanie insuliny. Zwłaszcza jeśli glikemia poposiłkowa utrzymuje się powyżej 150 mg/dl przez okres 1 tygodnia. Zaleca się stałe monitorowanie glikemii.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Rembiesa-Jarosińska E., Kowalska M., Cukrzyca ciążowa – epidemiologia i możliwości kontroli czynników ryzyka, Hygeia Public Health, 54/2019.
2. Cypryk K., Cukrzyca ciążowa – rozpoznawanie i leczenie, Ginekologia i Perinatologia Polska, 2/2016.
3. Grzelak T., Janicka E., Kramkowska M., Walczak M., Czyżewska K. Cukrzyca ciążowa – skutki niewyrównania i podstawy regulacji glikemii, Nowiny Lekarskie, 82/2013.