Brak smaku

Brak smaku powszechnie uznawany jest za mniejszy problem niż utrata wzroku czy słuchu, jednak mimo tego w dużym stopniu upośledza codzienne funkcjonowanie, odbierając radość czerpaną ze spożywania pokarmów. Może mieć wiele przyczyn – od poważnych chorób przewlekłych, poprzez zatrucia metalami ciężkimi, aż do schorzeń jamy ustnej. Dlatego diagnostyka powinna być obszerna, prowadzona przez doświadczonego specjalistę. Tego typu problemami najczęściej zajmuje się lekarz otorynolaryngolog lub lekarz podstawowej opieki zdrowotnej.

Utrata smaku – przyczyny

Jako że za czucie smaku odpowiada kilka różnych dróg nerwowych, całkowity jego brak spotyka się niezwykle rzadko. Zazwyczaj mamy do czynienia z upośledzeniem lub częściową utratą smaku. Przyczynami problemów ze smakiem mogą być:

• przyjmowanie niektórych leków (zwłaszcza inhibitorów konwertazy angiotensyny czy leków przeciwpadaczkowych);
• uszkodzenie pni nerwów VII, IX i X, np. wskutek doznanych urazów lub anomalii naczyniowych w pobliżu;
• porażenie Bella;
• choroba Guillaina-Barrego;
• złamanie piramidy kości skroniowej;
• zespół Ramsaya-Hunta;
• choroba Alzheimera;
• choroba Parkinsona;
• polineuropatia cukrzycowa lub polineuropatia związana z niedoborami witaminy B12;
• choroba Cushinga;
• choroba Addisona;
• niedoczynność tarczycy;
• nowotwory i guzy ośrodkowego układu nerwowego;
• rozwarstwienie tętnicy szyjnej;
• zakrzepica zatoki esowatej;
• stwardnienie rozsiane;
• zespół Sjogrena;
• stwardnienie zanikowe boczne.

Takich przyczyn jest jednak znacznie więcej. Jak widać, jest ich mnóstwo i dotyczą niemal wszystkich układów organizmu, co utrudnia diagnostykę. Osłabienie smaku uważa się jako związane z naturalnym procesem starzenia się organizmu. Dotyczy zwykle osób powyżej 65. roku życia. Ponadto upośledzenie czucia smaku obserwuje się niemal zawsze przy upośledzeniu zmysłu węchu, dlatego dodatkowo diagnostyka powinna być ukierunkowana na przyczyny chorobowe związane z narządem węchu (np. polipy nosa, infekcje wirusowe).

Brak smaku – diagnostyka

Diagnostyka utraty smaku jest dość trudna z tego względu, że jest to problem subiektywny, którego nie możemy zmierzyć uzyskując widoczne wyniki na ekranie monitora. Należy zawierzyć pacjentowi. Podstawą jest więc szczegółowo zebrany wywiad – należy zapytać o:

• aktualny stan zdrowia (higiena jamy ustnej, kontrole stomatologiczne, choroby współistniejące – zwłaszcza cukrzyca, niedoczynność tarczycy, choroby nowotworowe leczone chemioterapią, dolegliwości żołądkowe);
• stosowane leki oraz używki;
• status socjalny.

Pozwoli to zawęzić grono możliwych przyczyn braku smaku.

Następnie wykonuje się klasyczne badanie smaku, a więc pacjentowi podaje się specjalnie przygotowane roztwory wodne o 4 podstawowych smakach – słonym (roztwór soli), słodkim (roztwór glukozy), kwaśnym (roztwór kwasku cytrynowego) oraz gorzkim (roztwór chininy). Pacjent ma za zadanie wlać je do jamy ustnej i określić smak wraz z intensywnością jego odczuwania. Alternatywą jest przykładanie bibułki nasączonej danym roztworem do różnych miejsc na języku. Taka praktyka ma zastosowanie wówczas, gdy pacjent skarży się na brak smaku wyłącznie w określonych miejscach w jamie ustnej.
Ostatecznie wykonuje się badania obrazowe, szczególnie rezonans magnetyczny, który dokładnie uwidacznia przebieg nerwowej drogi smakowej oraz zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, które mogą być przyczyną problemu. Niekiedy wykonuje się też badania nerwów czaszkowych.

Brak smaku – leczenie

Leczenie zależy od przyczyny – jeśli brak smaku wynika z choroby nowotworowej, należy podjąć chemioterapię i radioterapię, jeśli natomiast wiąże się z zespołem Sjogrena, pozostaje nam jedynie stosować leki będące substytutem śliny, jako że nie istnieje możliwość leczenia przyczynowego. Dodatkowo, bez względu na chorobę podstawową i leczenie główne, ukierunkowane na zwalczanie przyczyny, należy ustabilizować gospodarkę hormonalną i wyrównać poziom elektrolitów w ustroju. Leki powodujące zaburzenia smaku należy odstawić lub zamienić na inne. Pomocniczo można ćwiczyć zmysł smaku spożywając różne, intensywne pokarmy i starając się odgadnąć ich smak.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Marciniak-Firadza R., Istota zmysłu smaku w diagnozie i terapii logopedycznej osób dorosłych, Logopedia, 1/2021.
2. Korzeniowska K., Jankowski J., Cieślewicz A., Jabłecka A., Polekowe zaburzenia i utrata smaku, Farmacja Współczesna, 9/2016.
3. Sienkiewicz-Jarosz H., Bieńkowski P., Neurologiczne aspekty zaburzeń smaku, Neurologia po Dyplomie, 5/2012.
4. Dżaman K., Pleskacz W., Wałkanis A., Rapiejko P., Ocena zmysłu smaku i węchu u pacjentów z polipami nosa, Otorynolaryngologia Polska, 5/2007.