Rzepak

Rzepak to roślina należąca do rodziny kapustowatych. Występuje w formie jarej i ozimej. W Polsce uprawia się rzepak na szeroką skalę celem pozyskiwania oleju spożywczego. Charakteryzuje się bogatym i korzystnym składem chemicznym, przez co warto włączyć go do diety.

Uprawa rzepaku

Rzepak jest uprawiany w Polsce głównie jako roślina ozima, ponieważ daje wyższe plony. W wyniku prac biochemicznych i genetycznych stworzono i wprowadzono na szeroką skalę odmiany rzepaku podwójnie ulepszonego. Cechują się one znikomą zawartością niekorzystnego kwasu erukowego. Rzepak ozimy uprawia się głównie w krajach europejskich o umiarkowanym klimacie, natomiast rzepak jary wymaga klimatu chłodnego, kontynentalnego. Z tego względu jego uprawy są popularne na terenach północnej Europy czy Kanady. W uprawie omawiana roślina nie należy do łatwych. Wymaga bowiem żyznej gleby bogatej w próchnicę i wapń, a także właściwego nawożenia. Zbiory rozpoczynają się zazwyczaj w sierpniu.

Skład

Skład chemiczny nasion rzepaku zależy głównie od terminu i metody zbioru, co z kolei decyduje o ich dojrzałości. Niewłaściwy okres zbioru powoduje, że oprócz nierównomiernej dojrzałości nasiona mają także wysoką wilgotność. W związku z tym istnieje potrzeba szczególnej staranności przy ich dosuszaniu i składowaniu.

Rzepak pod względem składu chemicznego wypada bardzo korzystnie na tle innych roślin. Roślina jest ceniona przede wszystkim ze względu na dużą zawartość niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). W diecie człowieka bardzo ważny jest stosunek kwasu linolowego do linolenowego. Szacuje się, że spożycie kwasu linolowego na terenie naszego kraju jest zbyt małe, co z kolei można nadrobić dzięki olejowi rzepakowemu, który posiada jego znaczne ilości. Jednocześnie oleje rzepakowe wykazują optymalny stosunek kwasów omega-6 do kwasów omega-3.

Do pozostałych składników występujących w nasionach rzepaku, a tym samym i w oleju, są:

• tokoferole;
• fitosterole;
• niewielkie ilości beta-karotenu i związków polifenolowych.

Wymienione wyżej związki należą do substancji bioaktywnych o niezwykle ważnym znaczeniu dla zdrowia człowieka. Należy wiedzieć, że olej rzepakowy jest jednym z najbogatszych źródeł fitosteroli wśród wszystkich olejów dostępnych na rynku. Ponadto olej rzepakowy zawiera znaczne ilości witaminy K, które przewyższają ilość tej witaminy nawet w oliwie z oliwek.

Kwas erukowy

Obecnie uprawiane rzepaki nie posiadają w swoim składzie kwasu erukowego. Jego szkodliwy wpływ na zdrowie obejmował bowiem gorsze przyswajanie cennych składników pokarmowych, otłuszczenie i włóknienie mięśnia sercowego oraz zmiany patologiczne w narządach wewnętrznych (głównie wątrobie, śledzionie i nadnerczach).

Zastosowanie rzepaku

W Polsce rzepak uprawia się przede wszystkim w celach spożywczych. Od momentu wprowadzenia do uprawy odmian nie zawierających kwasu erukowego stał się podstawowym olejem jadalnym. Nadaje się do krótkiego smażenia i jako płynna część osnowy margarynowego. Jednakże w niektórych sklepach ze zdrową żywnością można otrzymać olej rzepakowy tłoczony na zimno, który idealnie nadaje się do spożycia bez żadnej obróbki – np. jako dodatek do sałatek. Dodatkowo olej rzepakowy można wykorzystać do produkcji komponentów biopaliw, olejów, smarów, środków powierzchniowo czynnych, farb, lakierów, rozpuszczalników czy ekologicznych wykładzin podłogowych.

Na koniec należy wspomnieć, że dużą popularnością cieszy się miód rzepakowy, który jest zdecydowanie jednym z najpopularniejszych w naszym kraju.

Jakie właściwości zdrowotne wykazuje rzepak?

Wysoka zawartość kwasu oleinowego powoduje obniżenie poziomu cholesterolu we krwi, zwłaszcza szkodliwej formy LDL. Dodatkowo rzepak usprawnia funkcjonowanie układu nerwowego, a ze względu na obecność związków aktywnych biologicznie działa przeciwutleniająco. Substancje zawarte w rzepaku chronią organizm człowieka przed nadmiarem wolnych rodników tlenowych, a tym samym chronią przed rozwojem licznych chorób (w tym nowotworowych). Z kolei obecność karotenoidów jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania wielu narządów wewnętrznych.

Bibliografia

1. Kapusta F., Ewolucja miejsca i roli rzepaku w rolnictwie oraz gospodarce Polski, Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, 2/2015.
2. Kotecki A., Malarz W., Kozak M., Aniołowski K., Wpływ nawożenia azotem na skład chemiczny nasion pięciu odmian rzepaku jarego, Rośliny Oleiste, XXII/2001.
3. Krzymański J., Bartkowiak-Broda I., Krygier K., Szostak W., Tys J., Ptasznik S., Wroniak M., Olej rzepakowy – nowy surowiec, nowa prawda, Polskie Stowarzyszenie Producentów Oleju, Warszawa 2009.
4. Tys J., Jankowski K., Wpływ technologii uprawy i zbioru na jakość nasion rzepaku ozimego, Rośliny Oleiste, XXIII/2002.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...