Pasternak zwyczajny

Aktualizacja: 20 listopada 2023

Pasternak zwyczajny (łac. Pastinaca sativa) to łatwe w uprawie warzywo jadalne, popularne w szczególności w kuchni polskiej. Choć zapomniane, warto wprowadzić go do codziennej diety ze względu na unikalny smak i walory odżywcze. Wyglądem przypomina korzeń pietruszki, w praktyce są to 2 zupełnie różne warzywa. Został sprowadzony do Polski przez królową Bonę.

Pasternak zwyczajny – charakterystyka

Pasternak zwyczajny należy do roślin selerowatych. Jego naturalny obszar występowania obejmuje Europę oraz część Azji, choć współcześnie spotkać go można niemal na każdym kontynencie. W Polsce rośnie dziko szczególnie na całym niżu i w niskich górach, choć w dowolnej innej lokalizacji można go uprawiać jako warzywo. Pasternak jest rośliną dwuletnią – w pierwszym roku wytwarza wyprostowane liście o wysokości około 40 cm, w drugim zaś łodygi kwiatostanowe o wysokości nawet do 100 cm.

Pasternak zwyczajny kwitnie od lipca do września, dając żółte kwiatki zebrane w baldachach złożonych o 5-20 szypułach. Kwiaty są zapylane przez muchówki, motyle lub wiatr, pszczoły przeważnie je omijają, ponieważ nie są miododajne. Najcenniejszą częścią omawianej rośliny jest silnie aromatyczny korzeń, który z powodzeniem można dodawać do rozmaitych potraw oraz wykorzystywać w medycynie alternatywnej. Przed wiekami pasternak zwyczajny uprawiano nie tylko jako warzywo. Był popularnym lekiem na niepłodność, ułatwiającym zajście w ciążę. Jedzenie potraw z pasternakiem zalecano kobietom, które starały się o dziecko.

Pasternak zwyczajny – uprawa

Nasiona pasternaka zwyczajnego wysadza się bezpośrednio do gleby ogródkowej w marcu lub w pierwszej połowie kwietnia, gdy ziemia nie jest już przymarznięta, na głębokość około 0,5-1,5 cm. Głębsze wysadzenie skutkuje osłabieniem siewek. Choć uprawa rośliny jest banalnie prosta, wiele osób rezygnuje z niej ze względu na długi czas wzrastania (2 lata). Pasternak sieje się w rzędach średnio co 40 cm, przy czym należy mieć na uwadze, że nie wszystkie nasiona wzejdą. Preferuje glebę głęboko przekopaną, żyzną, próchniczą, o odczynie zbliżonym do obojętnego (pH około 7,0). Najlepiej siać pasternak w drugim roku po oborniku.

Pasternak zwyczajny – właściwości

Pasternak zwyczajny jest skarbnicą cennych związków odżywczych, zwłaszcza:

• witaminy C;
• witaminy E;
• witamin z grupy B;
• witaminy A;
• soli mineralnych – wapnia, żelaza, fosforu, potasu;
• węglowodanów;
• błonnika pokarmowego;
• glikozydów flawonoidowych;
• związków kumarynowych;
• olejków eterycznych.

Dzięki temu wykazuje szereg właściwości zdrowotnych. Przede wszystkim poprawia apetyt i pobudza produkcję soków trawiennych, przez co łagodzi ewentualne objawy niestrawności. Działa przeciwzapalnie i rozkurczowo, przez co powinien być na stałe włączony do diety osób z chorobami sercowo-naczyniowymi. Obniża ciśnienie tętnicze krwi i zmniejsza ryzyko miażdżycy. Zarówno napar z korzenia pasternaku, jak i wyciąg z jego nasion mają działanie moczopędne, co jest niezwykle pomocne przy kamicy nerkowej. Znaczna ilość witaminy C zakwasza natomiast mocz, zapobiegając krystalizacji złogów.

W medycynie ludowej pasternak zwyczajny jest stosowany jako remedium na przeziębienie i grypę, ponieważ łagodzi kaszel i zmniejsza bóle mięśni, a także poprawia ogólną odporność organizmu. To warzywo cenione przez kobiety, ponieważ jego regularne spożycie może łagodzić bóle miesiączkowe i napięcia nerwowe. Udowodniono również, że pasternak ułatwia zrzucenie nadmiernej masy ciała. Systematyczne płukanki do włosów z naparu z korzenia mogą łagodzić łupież i stany zapalne skóry głowy, a także pobudzają porost włosów.

Pasternak a pietruszka

Pasternak i pietruszka różnią się nie tylko wyglądem (pasternak jest większy, jednak jego nać jest mniejsza), ale i smakiem oraz możliwościami zastosowania. Podczas gdy pietruszka bywa jedynie dodatkiem do potraw, poprawiającym smak różnych dań, sałatek i zup, pasternak może z powodzeniem stanowić podstawowy składnik potraw. Wyróżnia się znacznie więcej jego zastosowań. Smakiem i zapachem, bardziej niż pietruszkę, pasternak przypomina marchew.

Pasternak zwyczajny w kuchni

Pasternak może być wykorzystywany zarówno jako dodatek do potraw, jak i jako główny element dań. Świetnie sprawdzi się jako składnik zup, jednogarnkowych dań mięsnych czy kapustnych. Można gotować go w bulionie razem z innymi warzywami – nada zupie słodkawego, orzechowego posmaku. Z pasternaku zwyczajnego można robić pure (alternatywa dla ziemniaków) czy frytki. Można go też faszerować warzywami lub mięsem i podawać jako danie główne. Jest warzywem bezpiecznym w spożyciu, ostrożność powinny zachować jedynie osoby z niewydolnością nerek ze względu na działanie moczopędne.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Nilsson A., Bergenstahl B., Tornberg E., ArticlePDF AvailableParsnip (Pastinaca sativa L.): Dietary fibre composition and physicochemical characterization of its homogenized suspensions, Food Research International, 2/2012.
2. Polskie owoce i warzywa. Domowa spiżarka, Wydawnictwo Olesiejuk 2015.
3. Lewandowska A., Warzywa, które leczą. Przepisy na zdrowie i odporność, Wydawnictwo RM, Warszawa 2020.