Borowik szlachetny

Aktualizacja: 29 września 2024

Borowik szlachetny (łac. Boletus edulis Bull, potocznie: prawdziwek) to jeden z najcenniejszych grzybów zbieranych w polskich lasach. Ma charakterystyczny wygląd, przez który trudno pomylić go z innym grzybem, np. trującym. Wyróżnia się też walorami smakowymi oraz prozdrowotnymi.

Borowik szlachetny – charakterystyka

Borowiki szlachetne rosną zarówno w lasach iglastych, liściastych, jak i mieszanych. Spotkać je można w całej Polsce, jednak warto wiedzieć, gdzie ich szukać. Grzyby te tworzą mykoryzę z licznymi gatunkami drzew, najczęściej ze świerkami, sosnami i dębami. Owocniki pojawiają się w okresie od maja do listopada – wzrastaniu grzybów sprzyja odpowiednia pogoda, zwłaszcza ciepło i wilgoć. Jeśli zatem dni są ciepłe i deszczowe, można spodziewać się wysypu grzybów, w tym także prawdziwków.

Prawdziwek to aromatyczny grzyb jadalny o szerokich zastosowaniach w kuchniach europejskich. Nadaje się do bezpośredniego spożycia, marynowania, suszenia i do wszelkich innych rodzajów przerobu. Stanowi ceniony składnik zup grzybowych, farszów mięsnych czy sosów. To właśnie prawdziwki powinno dodawać się do tradycyjnego polskiego bigosu, kapusty z grochem i grzybami czy uszek (lub pierogów z kapustą i grzybami).

Jak wygląda borowik szlachetny?

Borowiki szlachetne są jednymi z najbardziej rozpoznawalnych gatunków grzybów jadalnych w Polsce. Mają duży i mięsisty kapelusz, który może osiągać średnicę od 5 nawet do 25 centymetrów. Na początku jest on pofałdowany, jednak później staje się gładki. Kolor kapelusza waha się od brązowego do oliwkowo-brązowego. Wyróżniającą cechą jest również jasny, kremowy trzonek o kształcie bulwy. Borowiki pod kapeluszem mają gąbeczkę.

Borowik szlachetny – skład

Owocniki borowików szlachetnych zawierają 8 aminokwasów egzogennych oraz wyróżniają się wysoką zawartością soli mineralnych, w tym:

• selenu;
• miedzi;
• magnezu;
• manganu;
• jodu;
• żelaza;
• potasu;
• sodu;
• cynku.

Zawartość beta-glukanów w gotowanych owocnikach borowika wynosi 415,5 mg/100g, co stanowi 4,8% całkowitej ilości błonnika pokarmowego. W prawdziwkach znaleźć można ponadto witaminy z grupy B, witaminę C, witaminę A oraz pewne ilości witaminy D, która ma niewiele źródeł pokarmowych. Pozostałymi składnikami są: kwasy organiczne, węglowodany, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe oraz chityna.

Borowik szlachetny – właściwości lecznicze

Badania kliniczne udowodniły skuteczność prawdziwków w zwalczaniu komórek mięsaka Sarcoma S-180 u myszy. Także lektyna, związek o charakterze białka, wykazuje potencjalne działanie antyrakowe oraz hamuje namnażanie się wirusa HIV. Związki fenolowe zawarte w borowikach szlachetnych, w tym polifenole i flawonoidy, charakteryzują się silnymi właściwościami przeciwutleniającymi, mogą więc obniżać poziom wolnych rodników tlenowych w organizmie i zmniejszać ryzyko chorób cywilizacyjnych. Systematyczne spożywanie borowików szlachetnych wspiera procesy myślowe i czynność układu nerwowego, a także reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową. Grzyby te mogą być spożywane przez diabetyków oraz osoby otyłe, ponieważ mają niski indeks glikemiczny i są niskokaloryczne.

Ze względu na swoją ciężkostrawność ich spożywania powinny unikać jednak osoby z chorobami nerek, wątroby, woreczka żółciowego oraz z niestrawnością, jak również kobiety w ciąży i dzieci do 12. roku życia. Choroba Leśniowskiego-Crohna, zespół jelita drażliwego czy przebyte operacje w obrębie jamy brzusznej także są przeciwwskazaniem.

Borowik szlachetny w ogródku

Borowiki szlachetne można uprawiać samodzielnie, jeśli tylko mamy dostęp do odpowiednich stanowisk naturalnych. Powinny na nich rosnąć dęby, sosny, brzozy, przy czym wybrane stanowiska powinny być zacienione, spokojne i mało uczęszczane. Celem uprawy prawdziwków kupuje się specjalną grzybnię. Po wyjęciu z opakowania miesza się ją z 5 litrami torfu (najlepiej sprawdzi się torf włóknisty) oraz 1 litrem węgla drzewnego. Tak przygotowany substrat nawilżamy wodą. Następnie należy wykopać kilka niewielkich dołków wokół drzewa, wsypać około 0,5 litra wcześniej przygotowanego substratu i przysypać 5-centymetrową warstwą ziemi. Miejsca aplikowania grzybni najlepiej ściółkować korą, igliwiem czy liśćmi z lasu.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Leszczyńska-Niziołek Z., Polowanie na grzyby, Wydawnictwo Buchmann, 2023.
2. Isokauppila T., Grzyby lecznicze. Przewodnik po azjatyckich grzybach, które odmładzają ciało, dodają energii i przedłużają życiem, Wydawnictwo Kobiece, 2024.
3. Siwulski M., Sobieralski K., Sas-Golak I., Wartość odżywcza i prozdrowotna grzybów występujących w polskich lasach, Sylwan, 158 (2): 151−160, 2014.
4. [https://exoticgrow.eu/wp-content/uploads/2019/04/Borowik-szlachetny-PLN-2-18-89069_tyl.pdf].