Piernik staropolski

Aktualizacja: 22 listopada 2023

Piernik staropolski to obowiązkowy deser na każdym wigilijnym stole, choć bardzo dobrze sprawdzi się jako dodatek do kawy lub herbaty przez cały okres jesienno-zimowy. Przygotowanie tradycyjnej postaci wypieku (dojrzewającej) jest czasochłonne, jednak warte poświęconego czasu. W jaki sposób przygotować piernik staropolski? Przedstawiamy przykładowy przepis.

Piernik staropolski – przepis

Niezbędne składniki:

• szklanka naturalnego płynnego miodu wysokiej jakości;
• szklanka cukru białego;
• 120 g masła;
• 500 g mąki pszennej;
• 2 jajka;
• łyżeczka sody oczyszczonej;
• szczypta soli;
• 1/3 szklanki mleka;
• opakowanie przyprawy do pierników (koniecznie zawierającej goździki, cynamon, gałkę muszkatołową oraz kardamon);
• powidło śliwkowe.

Na samym początku należy podgrzać masło, miód i cukier na małym ogniu, aż do momentu, w którym cukier całkowicie się rozpuści, a wszystkie składniki połączą ze sobą w płynną masę. Należy ją wystudzić i połączyć z mąką, a następnie dodać szczyptę soli i wbijać po jednym jajku. Po wyrobieniu z tej masy gładkiego ciasta można przejść do rozpuszczania sody w mleku. Mleko wlewa się do wyrobionego ciasta i dosypuje przyprawę do piernika, po czym wszystko razem bardzo dokładnie miesza. Gotową masę piernikową należy przełożyć do naczynia (najlepiej kamionkowego lub emaliowanego), przykryć lnianą ściereczką i odstawić w chłodne miejsce (np. na najniższą półkę w lodówce) na przynajmniej 2 tygodnie.

Po upływie wskazanego czasu ciasto można wyjąć, przełożyć do natłuszczonej margaryną keksówki i piec przez około godzinę w temperaturze 180 stopni C. Wystudzone ciasto można przekroić na 2-4 części (w zależności od preferencji) i przełożyć je powidłem śliwkowym. Po ponownym zawinięciu wypieku ściereczką odstawia się go na kolejne 2 dni, aby ciasto zmiękło. Na końcu warto polać go rozpuszczoną polewą czekoladową, aby wzbogacić smak. Piernik staropolski jest już gotowy do spożycia.

Piernik staropolski – tradycja

Polska nazwa piernik pochodzi od starodawnego słowa pierny (czyli pieprzny) i odnosiła się właśnie do intensywnych przypraw w nim zawartych. Najstarszy zachowany polski przepis na wypiek piernika pochodzi z 1725 roku i zanotowano go nie w książce kucharskiej, ale poradniku medycznym. Ciasto to zalecano bowiem dawniej w razie niestrawności oraz w czasie przeziębienia.

Ciasta przyrządzane z dodatkiem miodu znane były już w kuchni dawnych Słowian, jednak dopiero odkrycie aromatycznych przypraw stanowiło początek historii klasycznego piernika. Największą popularnością cieszyły się pierniki norymberskie (miękkie, na bazie owoców kandyzowanych, orzechów i tartej marchwi), choć w Polsce już w 1640 roku znane były toruńskie katarzynki. Ogromną sławę w kraju zyskał piernik staropolski, który zgodnie z tradycją mógł dojrzewać nawet kilka miesięcy.

Co ciekawe, takie wypieki były tak bardzo cenione, że stanowiły nawet element posagu panien podczas wyjścia za mąż.
Pierniki staropolskie dojrzewające od lat są obowiązkowym elementem na stołach wigilijnych, stanowiąc aromatyczny, pyszny deser. Wielu osobom już sam zapach pierników kojarzy się z magią świąt. Każdy, kto jeszcze nie miał okazji piec piernika staropolskiego, powinien szybko nadrobić tę zaległość.

Piernik staropolski – modyfikacje

Klasyczny piernik staropolski przez lata był wielokrotnie modyfikowany, dlatego obecnie znaleźć można mnóstwo różnych przepisów i urozmaiceń. Poza powidłem śliwkowym jedną warstwę można przełożyć masą budyniową, kajmakiem lub masą orzechową. Do ciasta z powodzeniem dodać można bakalie i orzechy. Przed nałożeniem powidła ciasto można dla smaku też delikatnie skropić likierem, zaś zamiast polewy czekoladowej sprawdzić się może lukier.

Bio Acerola C - 100% naturalna witamina C
Acerola od bioalgi to w pełni naturalny (organiczny) i bez żadnych dodatków produkt. Wytwarzany jest z owoców wiśni Acerola, na ściśle kontrolowanej, ekologicznej uprawie, z zachowaniem najwyższych standardów jakościowych.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Piernikowe ABC. Muzeum Szczecin [https://muzeum.szczecin.pl/images/edukacja/MNS_pierniki_edu.pdf].
2. Jędrzejewska A., Piernik i jego rola w kulturze, Muzeum Okręgowe w Toruniu.
3. Gryczyński, Pierniki. Niezbędny podręcznik dla cukierników, piernikarzy, piekarzy i kuchmistrzów, Wydawnictwo Polska Księgarnia, 2022.