Żywność modyfikowana genetycznie

Aktualizacja: 27 lutego 2023

Żywność modyfikowana genetycznie (GMO) to takie produkty spożywcze, których materiał genetyczny (DNA) został przekształcony przy udziale inżynierii genetycznej. Innymi słowy, wyprodukowano je z roślin lub zwierząt, które zostały wcześniej „ulepszone” za pomocą technik inżynierii genetycznej, a więc w sposób sztuczny.

Co to znaczy GMO?

GMO definiuje się jako „organizm, inny niż organizm człowieka, w którym materiał genetyczny został zmieniony z wykorzystaniem technik inżynierii genetycznej w sposób nie zachodzący w warunkach naturalnych, na skutek krzyżowania i/lub naturalnej rekombinacji”. Wyjaśniając, żywność GMO to takie produkty spożywcze, do których wszczepiono fragment DNA innego organizmu, aby tym samym wykształcić pożądane cechy, np. kształt czy smak. Po przeniesieniu transgenu do warzywa czy owocu jest on na stałe włączony do genomu gospodarza. Będzie więc trwale przekazywany organizmom potomnym.

W praktyce i w odniesieniu do roślin wyróżnia się 3 generacje:

• I – zmieniono cechy agronomiczne, dzięki czemu rośliny są odporne na herbicydy lub powszechnie występujące szkodniki;
• II – zmieniono m.in. ich cechy jakościowe, np. profil kwasów tłuszczowych;
• III – dzięki modyfikacjom rośliny są zdolne do gromadzenia w dużych ilościach substancji chemicznych przydatnych dla przemysłu głównie farmaceutycznego.

Na drodze analizy DNA i białek danego produktu można stwierdzić czy jest on modyfikowany genetycznie. Producenci żywności mają obowiązek informować o zawartości GMO w swoich wyrobach, chyba że nie przekroczą one 0,9% składu. Wówczas są zwolnione z tego obowiązku.

Dlaczego żywność modyfikuje się genetycznie?

Modyfikacje genetyczne żywności mają 3 główne cele:

• wzbogacanie żywności w składniki odżywcze podnoszące ich wartość żywieniową, np. dzięki GMO kukurydza ma więcej białka, co ma kluczowe znaczenie w krajach niskorozwiniętych, gdzie trudno jest o wartościowe źródła białka;
• usuwanie substancji szkodliwych i niepożądanych;
• poprawa cech funkcjonalnych związanych z procesami przetwórczymi.

Innymi słowy, założeniem żywności GMO było dostarczanie konsumentom produktów bezpieczniejszych i bardziej wartościowych. Są mniej podatne na insekty i choroby, przez co zbiory lub ubój są automatycznie większe. To z kolei przekłada się na finanse firmy, im mniej strat tym większe zarobki. Dzięki modyfikacjom genetycznym można też otrzymać m.in. produkty o wybranym smaku, kolorze czy kształcie, np. idealnie okrągłe pomidory bez żadnych skaz. Niestety, w praktyce konsekwencje modyfikacji genetycznych są różne, nie zawsze wpływają pozytywnie na organizm konsumenta.

Żywność modyfikowana genetycznie – szkodliwość

To, co dotyczy żywności GMO i wiąże się z największym niepokojem, obejmuje:

• bezpośrednie konsekwencje dla konsumenta wynikające z obecności w żywności nowych genów (żywieniowe, alergiczne, toksykologiczne);
• konsekwencje żywieniowe wynikające ze zmiany poziomu niektórych składników w nowym produkcie;
• pośredni wpływ nowych genów na metabolizm transgenicznych organizmów, co może doprowadzić m.in. do powstania nowych, dodatkowych składników lub zmiany poziomu istniejących dotychczas;
• możliwość ekspresyjnych, niekontrolowanych mutacji podczas modyfikacji genetycznej i nawet wiele lat po jej zakończeniu.

Wiele z wymienionych zagrożeń trudno zbadać, dlatego bezpieczeństwo GMO w praktyce nie zostało do końca potwierdzone. Największe zagrożenie stanowi ryzyko pojawienia się w żywności alergenów i toksyn. Może to w pewnym stopniu wyjaśniać wzrost rozmaitych problemów żywieniowych i alergii w ostatnich latach. Wyłącznie do roku 2001 udało się zidentyfikować aż 200 pokarmów GMO, które wywołują u ludzi objawy alergii pokarmowej. Na podstawie ogólnodostępnych informacji i badań można wysnuć następujące wnioski dotyczące częstego spożywania żywności modyfikowanej genetycznie:

• zwierzęta karmione żywnością GMO częściej doświadczały problemów z wątrobą, jak również choroby wątroby miały cięższy przebieg;
• zwierzęta karmione żywnością GMO zmagały się z problemami dotyczącymi płodności, a wady u płodów
• pojawiały się częściej w porównaniu do zwierząt karmionych tradycyjnym, naturalnym pokarmem.

Badań na ludziach brak. Co istotne,  w przeciwieństwie do leków, których działanie na organizm człowieka musi być testowane przed wprowadzeniem na rynek, w przypadku żywności GMO nie ma takiego obowiązku. Wciąż stanowi więc jedną wielką niewiadomą. Każdy powinien samodzielnie zdecydować czy wprowadzić je do swojej codziennej diety czy wybierać żywność naturalną.

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Grajek W., Żywność modyfikowana genetycznie a bezpieczeństwo konsumenta, Żywność, 4/2001.
2. Sadowski A., Piasecka M., Poziom wiedzy konsumentów na temat żywności modyfikowanej genetycznie, Journal of Agribusiness and Rural Development, 3/2011.
3. Kaliszuk E., Znakowanie żywności modyfikowanej genetycznie – rozwiązanie problemu czy przeszkoda w podpisaniu transatlantyckiej umowy o wolnym handlu?, Unia Europejska, 1/2014.