Trepanacja czaszki

Aktualizacja: 25 maja 2023

Trepanacja czaszki to zabieg, którego historia sięga wiele tysięcy lat przed naszą erą. Znajduje jednak zastosowanie również we współczesnej medycynie. Jego podstawowym celem jest otwarcie czaszki poprzez wywiercenie w niej otworów, aby tym samym odsłonić opony mózgowo-rdzeniowe. Choć budzi to skrajne emocje, często jest jedynym sposobem na uratowanie życia pacjenta.

Trepanacja czaszki – na czym polega?

Trepanacja czaszki to zabieg neurochirurgiczny polegający na wywierceniu w kościach czaszki jednego bądź więcej otworów, aby tym samym wyrównać ciśnienie po obu stronach kości oraz aby odsłonić tkanki miękkie. Wykorzystuje się do tego specjalną medyczną wiertarkę elektryczną lub ręczną. Zabieg odbywa się w znieczuleniu ogólnym, po wcześniejszym przygotowaniu pacjenta. Po zakończeniu czynności medycznych w otwory trepanacyjne można wprowadzić cewniki mierzące ciśnienie wewnątrzczaszkowe lub odprowadzające nadmiar tworzących się płynów, jak również można te otwory zamknąć za pomocą specjalnego wosku kostnego. Skórę zszywa się, a po 10-14 dniach szwy się zdejmuje.

Jak przygotować się do trepanacji czaszki?

Jeśli trepanacja czaszki ma być wykonywana w trybie planowanym, a nie jako nagła czynność ratująca życie, pacjent ma czas na odpowiednie przygotowanie się. Przebiega ono w szpitalu pod okiem personelu medycznego. W pierwszej kolejności należy wykonać wszelkie badania laboratoryjne (w tym grupa krwi, czynniki krzepnięcia, PTT, APTT, stężenie elektrolitów czy anty-HCV) oraz badanie obrazowe, np. RTG mózgowia. Dzięki temu lekarz będzie wiedzieć, na których obszarach mózgu powinien się skupić. Następnie odbywa się rozmowa z anestezjologiem w celu dobrania optymalnego znieczulenia. Na końcu należy zgolić włosy w miejscu planowanych otworów trepanacyjnych. Nawet przy rozległych operacjach neurochirurgicznych odchodzi się już od całego golenia głowy, dlatego zwykle usuwa się włosy jedynie z wybranych miejsc.

Trepanacja czaszki – wskazania

W obrębie głowy wyróżnia się 3 bardzo ważne elementy – tkankę nerwową tworzącą mózgowie, płyn mózgowo-rdzeniowy oraz krew krążącą w tej okolicy. Zwiększenie objętości już jednego z tych elementów może mieć tragiczne konsekwencje zdrowotne. Właśnie dlatego nierzadko w takich sytuacjach konieczne jest wykonanie trepanacji czaszki. Przykładowe wskazania do zabiegu:

• krwiaki;
• krwotoki wewnątrzczaszkowe;
• złamania kości czaszki;
• wodogłowie;
• obrzęk mózgu, np. pourazowy lub zapalny.

Trepanacja czaszki bywa wykonywana jako czynność ratunkowa po urazach i wypadkach, w których doszło do uszkodzenia głowy. Jej wykonanie może zapobiec obrzękowi mózgu, który z kolei jest już poważnym zagrożeniem zdrowia i życia. Nieco rzadziej trepanację wykonuje się w celach diagnostycznych. Dość nietypowym rodzajem operacji jest tzw. trepanacja zwiadowcza.

Trepanacja zwiadowcza czaszki polega na wywierceniu kilku otworów trepanacyjnych w przypadku nagłego pogorszenia się stanu pacjenta. Zwłaszcza przy wystąpieniu objawów, które mogłyby wskazywać na wgłobienie się mózgu. Wgłobieniem mózgu nazywamy niezwykle groźny dla pacjenta stan polegający na przemieszczeniu się części mózgowia z właściwego dla niego miejsca w inne, najczęściej wskutek wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego.

Powikłania po trepanacji czaszki

Do najczęściej występujących powikłań po trepanacji czaszki zaliczamy między innymi:

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
• niedotlenienie;
• padaczkę;
• niedowłady;
• krwiaki wewnątrzmózgowe;
• ostre krwiaki nadtwardówkowe lub podtwardówkowe;
• ropniaki;
• infekcje.

Niestety trepanacja czaszki jest zabiegiem mocno inwazyjnym, obarczonym ogromnym ryzykiem. Dlatego powinno się ją wykonywać jedynie w sytuacjach ratujących życie. Pacjent po trepanacji nierzadko wymaga długotrwałej rehabilitacji.

Życie po trepanacji czaszki

Powikłania nie występują zawsze, a jeśli do nich dojdzie, istnieje wiele metod pozwalających na przywrócenie dobrego stanu zdrowia. Po trepanacji czaszki możliwe jest stosunkowo normalne życie, jednak z niewielkimi ograniczeniami. Większość pacjentów już do końca życia powinna unikać picia alkoholu, nie zaleca się również intensywnego przemęczania organizmu. Zwykła, umiarkowana aktywność fizyczna nie jest zabronione. Powinno się wieść spokojne i regularne życie.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Majchrzak Ł., Olender K., Trepanacje czaszki w starożytnych Andach Środkowych, Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ, 1/2015.
2. Fullr G., Lindsay K., Bone I., Neurologia i neurochirurgia, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2013.