Morfina to organiczny związek chemiczny od wieków wykorzystywany w medycynie do uśmierzania silnego bólu. Znajduje zastosowanie także współcześnie. Wykazuje nie tylko działanie przeciwbólowe, ale także psychoaktywne, dlatego z łatwością można się od niej uzależnić. Stanowi lek dostępny wyłącznie na receptę i podawany pod okiem lekarza.
Spis treści
Morfina – charakterystyka
Morfina to organiczny związek chemiczny zaliczany do grona alkaloidów. Posiada wzór sumaryczny C17H19NO3 oraz masę molową 285,34 g/mol. Po raz pierwszy wyodrębnił ją Friedrich Sertürner w 1804 roku. Po wyizolowaniu przybiera postać białej, słabo rozpuszczalnej w wodzie substancji o charakterystycznym, gorzkim smaku. W największych ilościach pozyskiwano ją z wysuszonego soku maku lekarskiego (tzw. opium), współcześnie jednak jej pochodne pozyskuje się na większą skalę syntetycznie.
Morfina dobrze wchłania się po podaniu podskórnym, natomiast po podaniu doustnym jako słaba zasada wchłania się z przewodu pokarmowego głównie w górnej części jelita cienkiego. Działanie przeciwbólowe wywiera poprzez wiązanie się z receptorami opioidowymi na poziomie nadrdzeniowym, rdzeniowym i obwodowym. W rzeczywistości lek ten można podawać potrzebującemu pacjentowi na wiele sposobów: doustnie, dożylnie, zewnątrzoponowo, okołordzeniowo, podskórnie, w postaci żelu czy płukanki do jamy ustnej i wielu innych formach. Decyduje o tym zawsze lekarz prowadzący.
Działanie morfiny
Morfina jest silnym lekiem przeciwbólowym z grupy czystych agonistów receptorów opioidowych. Jej działanie opiera się m.in. na:
- kurczeniu mięśni gładkich przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych;
- kurczeniu odźwiernika;
- opóźnieniu żołądka;
- wzroście ciśnienia w drogach żółciowych i drogach moczowych;
- spowalnianiu perystaltyki.
Przez działanie na ośrodkowy układ nerwowy wywołuje nudności, wymioty, hamuje odruch kaszlowy, zwęża źrenice, obniża temperaturę ciała i pobudliwość ośrodka oddechowego. Udowodniono, że już niewielkie dawki poprawiają samopoczucie i działają euforyzująco, zwłaszcza po podaniu pozajelitowym. Morfina wykazuje tendencję do obniżania rytmu serca przez swój wpływ pobudzający na nerw błędny i wywoływanie spadku napięcia układu współczulnego. U znacznej większości pacjentów po podaniu omawianego leku (bez względu na drogę podania) zauważyć można uspokojenie, senność, słabszą koncentrację, powolne myślenie, niską aktywność fizyczną. Wielu zapada w sen.
Morfina – skutki uboczne
Morfina jest lekiem mającym spore ryzyko działań niepożądanych. Dzieli się je na:
- wczesne (pojawiają się w pierwszych dniach leczenia i ustępują w ciągu kilku kolejnych dni) – nudności, wymioty, nadmierna senność;
- stałe (utrzymują się przez cały okres leczenia i nasilają wraz z podwyższaniem dawki) – zaparcia, suchość w ustach.
U niektórych mężczyzn z przerostem prostaty opioidy mogą wywoływać zaburzenia mikcji, które są konsekwencją zwiększonego napięcia zwieracza cewki moczowej. Może pojawić się też świąd skóry (przy podaży leku okołordzeniowo), obniżenie ciśnienia tętniczego. Groźnym powikłaniem leczenia morfiną może być tzw. depresja oddechowa, która jednak przy regularnym stosowaniu opioidów od niskiej początkowej dawki, ze stopniowym jej zwiększaniem, nie stanowi zagrożenia. Wraz ze stopniową podażą leku rozwija się tolerancja na jego działanie. Nadużywanie morfiny może ponadto prowadzić do silnego uzależnienia.
Morfina – wskazania
Wskazaniem do podania morfiny są dolegliwości bólowe o różnym stopniu intensywności – od lekkiego i tępego, poprzez umiarkowany, aż do ostrego i silnego. Bóle wymagające opioidów pojawiają się najczęściej w przebiegu chorób nowotworowych, chorób reumatycznych, rozległych operacji. Morfinę podaje się pacjentowi jednak dopiero wtedy, gdy inne leki (nieopioidowe) nie działają.
Morfina – przeciwwskazania
Przeciwwskazaniami do podaży morfiny są przede wszystkim:
- nadwrażliwość na morfinę lub opioidy;
- ciąża i okres karmienia piersią;
- upośledzenie oddychania;
- kolka wątrobowa;
- ostre zatrucie alkoholem;
- urazy głowy;
- zespół ostrego brzucha;
- guzy chromochłonne nadnerczy;
- podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe;
- drgawki;
- śpiączka.
Decyzję o podaniu morfiny oraz o doborze jej dawki zawsze jednak podejmuje lekarz po zapoznaniu się z historią choroby pacjenta.
Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnejOmega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Kotlińska-Lemieszek A., Bączyk E., Ciałkowska-Rysz A., Łuczak J., Morfina w leczeniu bólu u pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową. Czy dobrze znamy ten lek? Jak go bezpiecznie stosować?, Medycyna Paliatywna, 2/2010.
- Babuśka-Roczniak M., Roczniak W., Morfina w ratownictwie medycznym, Na Ratunek, 5/2012.
- Rajtar-Cynke G., Farmakologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Lublin 2015.
Zostaw komentarz