Leki immunosupresyjne

Aktualizacja: 13 lutego 2023

Leki immunosupresyjne to niejednorodna grupa związków chemicznych oraz biologicznych o rozmaitym mechanizmie działania, mających jednak wspólny cel. Jest nim hamowanie funkcjonowania układu odpornościowego, a więc zmniejszanie bądź wręcz całkowite hamowanie odpowiedzi immunologicznej. Stanowią podstawę leczenia immunosupresyjnego, stosowanego przy chorobach autoimmunologicznych lub przy przeszczepach narządów wewnętrznych.

Leki immunosupresyjne – co to?

Leki immunosupresyjne mają rozmaitą postać. Mogą być dostępne w formie maści, zastrzyków, tabletek, a nawet sprayów. W odniesieniu do wielkości cząsteczek substancji czynnej, leki immunosupresyjne dzielimy na:

• glukokortykoidy;
• małe cząsteczki obejmujące m.in. leki wiążące immunofiliny, leki alkilujące, antymetabolity;
• preparaty o charakterze białkowym, np. przeciwciała poli- i monoklonalne, inhibitory TNF-α.

Natomiast biorąc pod uwagę mechanizm działania, leki te dzielimy na następujące grupy:

• azatiopryna;
• inhibitory kalcyneuryny;
• leki przeciwproliferacyjne;
• przeciwciała immunosupresyjne.

Współcześnie najczęściej stosowany podział obejmuje jednak:

• glukokortykoidy;
• leki cytostatyczne;
• leki działające na immunofiliny;
• przeciwciała;
• inne leki.

Leki immunosupresyjne ingerują przede wszystkim w mechanizmy efektorowe odpowiedzi immunologicznej, celem uzyskania pożądanego efektu terapeutycznego. Mechanizm działania można opisać na przykładzie preparatu glukokortykosteroidowego. Glukokortykoidy ograniczają żywotność eozynofili, redukują liczbę komórek dendrytycznych, wykazują działanie supresyjne względem limfocytów i bazofili. Dodatkowo oddziałują supresorowo na większość szlaków sygnałowych związanych z aktywacją limfocytów T. Sprawia to, że odpowiedź immunologiczna organizmu słabnie.

Leki immunosupresyjne – skutki uboczne

Stosowanie leków immunosupresyjnych, zwłaszcza przewlekłe, wiąże się z ryzykiem wystąpienia licznych działań niepożądanych. Zaliczamy do nich przede wszystkim następujące:

• wzrost ryzyka poważnych infekcji, w tym wywoływanych drobnoustrojami oportunistycznymi (np. Pneumocystis jiroveci, Herpes zoster);
• ryzyko rozwoju nowotworów;
• działania toksyczne względem tkanek i narządów, zwłaszcza wątroby, prowadząc do ich niewydolności;
• wrzody układu pokarmowego;
• nadciśnienie tętnicze.

Pomimo licznych działań niepożądanych, leczenie immunosupresyjne często pozostaje jedynym skutecznym rozwiązaniem w transplantologii, leczeniu chorób autoimmunizacyjnych, alergicznych, jak również nowotworowych. Najważniejszym przeciwwskazaniem do podaży leków immunosupresyjnych jest ciąża i okres karmienia piersią.

Leki immunosupresyjne – zastosowanie

Leki immunosupresyjne wykorzystuje się powszechnie w leczeniu ostrych i przewlekłych stanów zapalnych towarzyszących m.in. reumatoidalnemu zapaleniu stawów (RZS), stwardnieniu rozsianemu, nieswoistemu zapaleniu jelit, łuszczycy czy egzemie, jak również wszystkich innych chorób i schorzeń z autoagresji. Choroby z autoagresji mają miejsce wówczas, gdy układ immunologiczny organizmu jest nadaktywny i błędnie rozpoznaje tkanki własne jako obce, atakując je. Celem leczenia jest wówczas osłabienie tej odpowiedzi immunologicznej. Obecnie wiele leków immunosupresyjnych wchodzi w skład najczęściej używanych leków przeciwzapalnych i przeciwalergicznych, są to zwłaszcza glukokortykosteroidy.

Leki immunosupresyjne stosuje się również przed planowanym przeszczepem narządów wewnętrznych, aby osłabić odpowiedź immunologiczną organizmu i tym samym zmniejszyć ryzyko odrzucenia przeszczepu. Leczenie utrzymuje się przez 3-6 miesięcy po operacji, a następnie stopniowo zmniejsza dawki. Należy pamiętać, że nagłe zaprzestanie przyjmowania takich leków wiąże się z objawami odstawienia. Dawkę należy więc powoli zmniejszać, lecz nigdy nie odstawiać w sposób nagły.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Ograczyk E., Kowalewicz-Kulbat M., Wawrocki S., Fol M., Immunosupresja – wymagający sprzymierzeniec na trudne czasy, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 69/2015.
2. Remiszewski P., Leczenie immunosupresyjne po przeszczepieniu płuc – omówienie leków, Pneumonol. Alergol. Pol., 73/2005.