Glikokortykosteroidy

Aktualizacja: 16 września 2022

Glikokortykosteroidy to nazwa odnosząca się zarówno do naturalnych hormonów produkowanych przez organizm, jak i do silnych leków wykorzystywanych w różnych dziedzinach medycyny. Niestety, ich przewlekłe stosowanie wiąże się z szeregiem działań niepożądanych. Z tego względu silniejsze glikokortykosteroidy zapisywane są wyłącznie na receptę i powinny być stosowane zgodnie z zaleceniem lekarza.

Naturalne glikokortykosteroidy

Glikokortykosteroidy, jako hormony, produkowane są w korze nadnerczy. Zaliczamy do nich przede wszystkim:

• kortyzol;
• kortykosteron;
• kortyzon.

Ich synteza wiąże się z rytmem dobowym, choć szereg czynników może wpływać na ich nadmierne wydzielanie (przede wszystkim stres). Wszystkie tego typu hormony oddziałują na receptory wewnątrzkomórkowe, wpływając na metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczów. Dodatkowo wykazują zdolność hamowania stanów zapalnych, przez co zaczęto wykorzystywać je w medycynie.

Glikokortykosteroidy w lekach

Glikokortykosteroidy to grupa leków o ogromnym potencjale i znaczeniu we współczesnej medycynie. Działają przeciwzapalnie, immunosupresyjnie i łagodnie przeciwalergicznie. Co istotne, hamują one proces zapalny na wszystkich jego etapach – od indukcji po ekspresję. Bardzo szybko wchłaniają się zarówno z przewodu pokarmowego, jak i ze skóry. Są więc stosowane do użytku zewnętrznego i wewnętrznego. Mają zastosowanie w dermatologii, w leczeniu wielu chorób skórnych, takich jak:

• atopowe zapalenie skóry;
• łuszczycowe zapalenie skóry;
• łojotokowe zapalenie skóry;
• łysienie plackowate;
• wyprysk kontaktowy;
• liszaj płaski;
• toczeń rumieniowaty układowy;
• rumień guzowaty lub popromienny.

Wówczas najczęściej dostępne są w postaci kremów i maści. Z kolei glikokortykosteroidy w postaci tabletek mogą być stosowane w leczeniu:

• gorączki reumatycznej;
• mieszanek choroby tkanki łącznej;
• zespołu Sjogrena;
• zapalenia wielomięśniowego;
• zespołu antyfosfolipidowego;
• reumatoidalnego zapalenia stawów.

Lekarz przepisać może także sterydy wziewne wykorzystywane do inhalacji. Wykorzystuje się je choćby w leczeniu zaostrzeń przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.

Glikokortykosteroidy – przykłady leków

Do najczęściej stosowanych glikokortykosteroidów należą:

• hydrokortyzon (Hydrocortisonum, Corhydron);
• prednizon (Encorton);
• metyloprednizolon (Solu-Medrol, Medrol, Metypred, Meprelon, Depo-Medrol);
• prednizolon (Encortolon);
• betametazon (Diprophos).

Glikokortykosteroidy – skutki uboczne

Kilkudniowa terapia sterydami zazwyczaj nie powoduje żadnych skutków ubocznych, jednak przy przewlekłym stosowaniu są one widoczne. Jeśli są przyjmowane doustnie, mogą skutkować:

• nagłym przyrostem masy ciała i trudnością w zrzuceniu zbędnych kilogramów;
• nadciśnieniem tętniczym;
• zaburzeniami rytmu serca;
• bolesnymi skurczami mięśni nóg;
• cukrzycą;
• osteoporozą i pogorszeniem gęstości kości;
• wrzodami żołądka i zaburzeniami trawiennymi;
• zaburzeniami miesiączkowania u kobiet;
• zaćmą.

Z kolei glikokortykosteroidy stosowane przewlekle na skórę powodują jej stopniowe ścieńczenie. Dodatkowo zwiększają ryzyko przebarwień, stanów zapalnych mieszków włosowych, teleangiektazji, posterydowego zapalenia skóry i nieestetycznych zmian skórnych.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Mackiewicz S., Glikokortykosteroidy – mity i fakty, Reumatologia, 4/2007.
2. Kaszuba A., Pastuszka M., Kaszuba A., Miejscowe glikokortykosteroidy w leczeniu chorób skóry – zalecane standardy postępowania, Forum Medycyny Rodzinnej, 5/2009.
3. Grzanka A., Jarząb J., Niegenomowy mechanizm działania glikokortykosteroidów, Pneumonologia i Alergologia Polska, 77/2009.