Glikokortykosteroidy

Aktualizacja: 16 września 2022

Glikokortykosteroidy to nazwa odnosząca się zarówno do naturalnych hormonów produkowanych przez organizm, jak i do silnych leków wykorzystywanych w różnych dziedzinach medycyny. Niestety, ich przewlekłe stosowanie wiąże się z szeregiem działań niepożądanych. Z tego względu silniejsze glikokortykosteroidy zapisywane są wyłącznie na receptę i powinny być stosowane zgodnie z zaleceniem lekarza.

Naturalne glikokortykosteroidy

Glikokortykosteroidy, jako hormony, produkowane są w korze nadnerczy. Zaliczamy do nich przede wszystkim:

• kortyzol;
• kortykosteron;
• kortyzon.

Ich synteza wiąże się z rytmem dobowym, choć szereg czynników może wpływać na ich nadmierne wydzielanie (przede wszystkim stres). Wszystkie tego typu hormony oddziałują na receptory wewnątrzkomórkowe, wpływając na metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczów. Dodatkowo wykazują zdolność hamowania stanów zapalnych, przez co zaczęto wykorzystywać je w medycynie.

Glikokortykosteroidy w lekach

Glikokortykosteroidy to grupa leków o ogromnym potencjale i znaczeniu we współczesnej medycynie. Działają przeciwzapalnie, immunosupresyjnie i łagodnie przeciwalergicznie. Co istotne, hamują one proces zapalny na wszystkich jego etapach – od indukcji po ekspresję. Bardzo szybko wchłaniają się zarówno z przewodu pokarmowego, jak i ze skóry. Są więc stosowane do użytku zewnętrznego i wewnętrznego. Mają zastosowanie w dermatologii, w leczeniu wielu chorób skórnych, takich jak:

• atopowe zapalenie skóry;
• łuszczycowe zapalenie skóry;
• łojotokowe zapalenie skóry;
• łysienie plackowate;
• wyprysk kontaktowy;
• liszaj płaski;
• toczeń rumieniowaty układowy;
• rumień guzowaty lub popromienny.

Wówczas najczęściej dostępne są w postaci kremów i maści. Z kolei glikokortykosteroidy w postaci tabletek mogą być stosowane w leczeniu:

• gorączki reumatycznej;
• mieszanek choroby tkanki łącznej;
• zespołu Sjogrena;
• zapalenia wielomięśniowego;
• zespołu antyfosfolipidowego;
• reumatoidalnego zapalenia stawów.

Lekarz przepisać może także sterydy wziewne wykorzystywane do inhalacji. Wykorzystuje się je choćby w leczeniu zaostrzeń przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.

Glikokortykosteroidy – przykłady leków

Do najczęściej stosowanych glikokortykosteroidów należą:

• hydrokortyzon (Hydrocortisonum, Corhydron);
• prednizon (Encorton);
• metyloprednizolon (Solu-Medrol, Medrol, Metypred, Meprelon, Depo-Medrol);
• prednizolon (Encortolon);
• betametazon (Diprophos).

Glikokortykosteroidy – skutki uboczne

Kilkudniowa terapia sterydami zazwyczaj nie powoduje żadnych skutków ubocznych, jednak przy przewlekłym stosowaniu są one widoczne. Jeśli są przyjmowane doustnie, mogą skutkować:

• nagłym przyrostem masy ciała i trudnością w zrzuceniu zbędnych kilogramów;
• nadciśnieniem tętniczym;
• zaburzeniami rytmu serca;
• bolesnymi skurczami mięśni nóg;
• cukrzycą;
• osteoporozą i pogorszeniem gęstości kości;
• wrzodami żołądka i zaburzeniami trawiennymi;
• zaburzeniami miesiączkowania u kobiet;
• zaćmą.

Z kolei glikokortykosteroidy stosowane przewlekle na skórę powodują jej stopniowe ścieńczenie. Dodatkowo zwiększają ryzyko przebarwień, stanów zapalnych mieszków włosowych, teleangiektazji, posterydowego zapalenia skóry i nieestetycznych zmian skórnych.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) to oryginalny, jakości premium produkt wykazujący wiele właściwości. Wykorzystywany jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Mackiewicz S., Glikokortykosteroidy – mity i fakty, Reumatologia, 4/2007.
2. Kaszuba A., Pastuszka M., Kaszuba A., Miejscowe glikokortykosteroidy w leczeniu chorób skóry – zalecane standardy postępowania, Forum Medycyny Rodzinnej, 5/2009.
3. Grzanka A., Jarząb J., Niegenomowy mechanizm działania glikokortykosteroidów, Pneumonologia i Alergologia Polska, 77/2009.