Epinefryna

Epinefryna to inna nazwa stosowana w odniesieniu do adrenaliny. Stanowi naturalny hormon wydzielany przez rdzeń nadnerczy, występujący w organizmie każdego człowieka. Odpowiada przede wszystkim za pobudzanie organizmu do działania, a do jego nadmiernego wydzielania dochodzi w momencie silnych emocji lub stresu.

Epinefryna – charakterystyka

Epinefryna to organiczny związek chemiczny o wzorze sumarycznym C9H13NO3 i masie molowej 183,20 g/mol. Należy do grona hormonów rdzenia nadnerczy oraz neurotransmiterów katecholaminowych. Poza rdzeniem nadnerczy epinefrynę syntezują komórki C tarczycy oraz ciałka przyzwojowe w układzie nerwowym. Po raz pierwszy wyizolowano ją już w 1985 roku. Ciekawostką jest, że występuje również w roślinach, jednak jej znaczenie farmakologiczne jest ograniczone z powodu niewielkiej trwałości hormonu.

Epinefryna – działanie

Epinefryna spełnia podwójną rolę w organizmie człowieka – jest zarówno hormonem, jak i neuroprzekaźnikiem. Odpowiada przede wszystkim za:

• rozszerzanie naczyń krwionośnych w mięśniach szkieletowych oraz zwężenie naczyń krwionośnych w skórze, w błonach śluzowych i narządach jamy brzusznej;
• przyspieszanie czynności skurczowej mięśnia sercowego, m.in. poprzez zwiększanie jego pojemności wyrzutowej i zwiększanie ciśnienia tętniczego krwi;
• zwiększanie stężenia glukozy we krwi;
• przyspieszenie rozpadu triacylogliceroli w tkance tłuszczowej;
• pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego – szczególnie ośrodków zlokalizowanych w podwzgórzu.

Działanie epinefryny jest niemal natychmiastowe. Często wiąże się z reakcją organizmu na stres, co dawniej umożliwiało jego przeżycie. To właśnie temu związkowi zawdzięczamy w sytuacjach niebezpiecznych czy wyjątkowo emocjonalnych rozszerzenie źrenic, przyspieszenie bicia serca, obniżenie wydzielania śliny i rozszerzenie oskrzeli.

Epinefryna – zastosowanie w medycynie

Epinefryna jest agonistą receptorów α i β, w związku z czym jest wykorzystywana w leczeniu wstrząsu anafilaktycznego i anafilaktoidalnego jako lek pierwszego rzutu. Ratuje życie pacjentów w tego typu stanach ostrych, co ma miejsce np. po ukąszeniach owadów czy w przebiegu innych form alergii. Podaje się ją wówczas domięśniowo zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Zaczyna działać już po kilku minutach. Wiele osób z grup wysokiego ryzyka wstrząsów nosi ampułkę adrenaliny przy sobie.

Epinefryna ma również zastosowanie w laryngologii, głównie celem szybkiego obkurczenia obrzękniętej błony śluzowej dróg oddechowych u dzieci z zapaleniem krtani o średnio ciężkim lub ciężkim przebiegu. Nieco rzadziej stosuje się ją w leczeniu krwawień. Dawkowanie dobierane jest indywidualnie do pacjenta – jego masy ciała, wieku, stopnia zagrożenia życia.

Badanie poziomu adrenaliny we krwi

W diagnostyce medycznej spore znaczenie ma ocena poziomu adrenaliny (epinefryny) w organizmie na podstawie analizy próbki krwi. Takie badanie wykonuje się m.in. w diagnostyce nowotworów wydzielających katecholaminy oraz nadciśnienia tętniczego, szczególnie niejasnego pochodzenia. Wskazaniami do badania jest też wystąpienie objawów takich jak:

• znaczne wahania ciśnienia tętniczego;
• tachykardia;
• silny stres, odczuwanie napięcia i gotowości do działania na co dzień, bez konkretnych przyczyn;
• podwyższenie progu bólu.

Równorzędnie warto dokonać oceny poziomu noradrenaliny i kortyzolu (zwanego potocznie hormonem stresu). Da to bardziej kompleksowy pogląd na zdrowie pacjenta i działanie jego organizmu. Co istotne, przed badaniem warto być w placówce medycznej 10-15 minut wcześniej, aby chwilę odpocząć i nie poddawać się badaniu „z biegu”, jako że aktywność fizyczna wpływa na wzrost poziomu wielu hormonów, w tym adrenaliny czy kortyzolu.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
2. Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
3. Lisowska B., Olszewska M., Adrenalina w ampułko-strzykawkach jako lek pierwszego rzutu w leczeniu wstrząsu anafilaktycznego, Farmacja Współczesna, 2/2009.
4. Gołaszewska A., Znaczenie adrenaliny w mechanizmie aktywacji ludzkich płytek krwi, Acta Haematologica Polonica, 2/2019.