Chinina (łac. chininum) to organiczny związek chemiczny, będący cennym alkaloidem pozyskiwanym z kory drzewa chinowego (podobnie jak chinidyna). Substancja wykazuje silne działanie przeciwmalaryczne i wykorzystywana jest jako lek o wysokiej skuteczności przeciwko malarii. Zbyt wysokie dawki chininy mogą jednak być dla organizmu człowieka toksyczne.
Chinina – charakterystyka
Chinina posiada wzór sumaryczny C20H24N2O2 oraz masę molową 324.42 g/mol. Właściwości farmakologiczne kory i wyciągów z kory chinowca znane były rdzennym Indianom w Ameryce Południowej jeszcze przed przybyciem Kolumba (przed 1600 rokiem). Już początkiem XVII wieku w Europie pojawiły się pierwsze pisemne przekazy wskazujące na możliwość użycia chininy w leczeniu malarii. Uważa się, że korę chinowca sprowadzili do Europy Hiszpanie.
Korę chinową aktualnie pozyskuje się z drzew chinowych zaliczanych do rodziny marzannowatych (Rubiaceae). Naturalnie wzrastają one w lasach tropikalnych zlokalizowanych na wschodnich stokach wysokich Andów, na obszarach od Kolumbii do Boliwii i Wenezueli. Celem izolacji leczniczych alkaloidów wykorzystuje się konkretne gatunki drzew, a dokładniej: Cinchona micrantha, officinalis pitayensis oraz Cinchona pubescens ledgeriana. W korze znaleźć można do 10% alkaloidów w tym: chinina (do 4%), cynchonina (do 3%), cynchonidyna (do 5%) oraz chinidyna (do 0,4%). Za najbardziej wartościową uznaje się korę z drzew mających 6-12 lat. Współczesna produkcja światowa alkaloidów chinowych szacowana jest na 500-700 ton rocznie, co daje naprawdę znaczne ilości. Popularność chininy nie maleje mimo upływu lat i ograniczania szerzenia się chorób.
Chinina – działanie
Chinina to najbardziej znany na całym świecie lek przeciwko malarii. Malaria jest natomiast chorobą tropikalną wywoływaną przez pierwotniaki z rodzaju Plasmodium. Przenoszą się one przez komary z rodzaju Anopheles. Infekcja prowadzi do rozwoju objawów wielonarządowych, przeważnie o ciężkim przebiegu. Działanie chininy w leczeniu malarii opiera się na tym, że jest ona trucizną protoplazmatyczną – powoduje zahamowanie funkcji życiowych pasożytów. Dodatkowo jest powszechnie wykorzystywana jako składnik leków przeciwgrypowych oraz jako słaby lek przeciwgorączkowy. We współczesnych lekach wykorzystuje się jednak przede wszystkim jej sole, np. chlorowodorek, siarczan oraz pozbawione gorzkiego smaku etylowęglan i węglan chininy.
Ze względu na swoje specyficzne działanie chinina znalazła zastosowanie również w terapii innych schorzeń (usprawnia trawienie, wspomaga wydzielanie soków żołądkowych, osłabia przewodnictwo nerwowe). Ostatnimi czasy jej pochodne testowano jako środek wspomagający leczenie zakażenia koronawirusem.
Istnieją doniesienia o terapeutycznym działaniu chininy w dawkach 167-333 mg. Spożywana w ilości 200-500 mg dziennie wpływa na ograniczenie częstotliwości i intensywności bolesnych skurczy łydek. Chinina znajduje się w popularnych dawniej napojach o nazwie tonik, które można znaleźć na półkach sklepowych także w dzisiejszych czasach. Napój ten składał się pierwotnie jedynie z wody gazowanej i chininy, dziś ma jednak nieco inny skład. Nie zaleca się częstego i nadmiernego spożywania toniku ze względu na ryzyko zatrucia organizmu. Badania udowodniły, że porcja napoju typu tonik (około 250 ml) może dostarczyć konsumentowi w zależności od wybranego produktu od 4,84 do 16,89 mg chininy.
Zatrucie chininą
Przyjęcie zbyt wysokich dawek chininy może doprowadzić do wystąpienia oznak zatrucia organizmu. Są to przede wszystkim zaburzenia widzenia, słuchu i równowagi. Chinina nie powinna być przyjmowana również przez kobiety w ciąży i kierowców, nawet jeśli istnieją ku temu wskazania (chyba że jest to jedyny sposób na uratowanie zdrowia i życia).
Chinina – przeciwwskazania
Przeciwwskazania dotyczące przyjmowania chininy odnoszą się zarówno do leków, jak i do napojów zawierających ten związek. Podstawowe przeciwwskazania to:
Decyzję o podaniu leków zawierających chininę zawsze podejmuje lekarz.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Kacprzak K., Czarnecki P., Alkaloidy kory chinowej – małe cząsteczki, które wiele mogą, Wiadomości Chemiczne, 67/2013.
- Daszkiewicz P., Drzewo chinowe – historia widziana z francuskiej perspektywy, Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego, 60/2012.
- Czajkowska A., Bartodziejska B., Gajewska M., Ocena zawartości chlorowodorku chininy w napojach bezalkoholowych typu tonik, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3/2012.
- Trojniak J., Wiechecka A., Wolan A., Śliwiński M., Alkaloidy – Chinidyna i Chinina, Kolegium Nauk Medycznych Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Zostaw komentarz