Atropina

Atropina jest organicznym związkiem chemicznym należącym do grona alkaloidów tropanowych. Znaleźć ją można w wielu różnych roślinach, m.in. z rodziny psiankowatych. Po wyizolowaniu lub pozyskaniu syntetycznym znajduje zastosowanie jako lek, zwłaszcza w okulistyce, kardiologii i anestezjologii. Zbyt duże dawki działają jednak na organizm toksycznie i trująco.

Atropina – charakterystyka

Atropina posiada wzór sumaryczny C17H23NO3 oraz masę molową 289,37 g/mol. Przyjmuje postać białego lub niemal białego proszku o krystalicznej konsystencji. Naturalnie znaleźć ją można w dużych ilościach w roślinach z rodziny psiankowatych, np. w pokrzyku wilczej jagodzie, lulku czarnym lub bieluniu dziędzierzawie. Atropina jest konkurencyjnym, wybiórczym antagonistą pozazwojowych receptorów cholinergicznych M1 i M2, w konsekwencji czego znosi działanie acetylocholiny.

Atropina – działanie

Atropina oddziałuje na receptory zlokalizowane w gruczołach zewnątrzwydzielniczych, mięśniach gładkich, mięśniu sercowym i ośrodkowym układzie nerwowym. Jej działanie na ustrój ludzki jest niezwykle szerokie. Udowodniono, że powoduje:

• przyspieszenie akcji serca, w tym rytmu zatokowego;
• zwiększenie szybkości przewodnictwa między przedsionkami i komorami mięśnia sercowego;
• obniżenie produkcji śliny i potu;
• rozszerzenie źrenic poprzez porażenie akomodacji oka;
• przyspieszenie tętna;
• obniżenie wydzielania oskrzelowego, wydzieliny nosa, płynu łzowego i żołądkowego;
• spowolnienie perystaltyki jelit;
• zahamowanie oddawania moczu.

W niewielkich dawkach atropina działa pobudzająco w stosunku do kory mózgowej, jak również negatywnie na układ pozapiramidowy i ośrodek wymiotny. Jednak w znacznych dawkach wywołuje tzw. śpiączkę atropinową. Należy również wiedzieć, że działanie atropiny na mięsień sercowy jest silniej wyrażone w przypadku pacjentów młodych, z dużym napięciem nerwu błędnego. Z kolei u pacjentów starszych, małych dzieci, chorych na cukrzycę, z mocznicą czy neuropatiami atropina wywołuje mniejsze efekty kliniczne.

Krople z atropiną

W okulistyce atropina sprzedawana jest w formie kropli do oczu, a leczenie nimi powinno trwać do 24 miesięcy. Standardowy schemat dawkowania zakłada podaż po 1 kropli raz dziennie (każde oko osobno). Stężenie atropiny w kroplach do stosowania długoterminowego powinno wynosić 0,01%. Jako że na rynku dostępne są jedynie krople do oczu o stężeniu siarczanu atropiny 1%, te do stosowania długoterminowego, np. w terapii krótkowzroczności, należy sporządzić jako lek recepturowy.

Atropina – wskazania

Wskazania do stosowania atropiny w lecznictwie są następujące:

• bradykardia zatokowa;
• zatrucia insektycydami fosforoorganicznymi lub lekami cholinomimetycznymi;
• zatrucia grzybami zawierającymi muskarynę;
• blokady nerwowo-mięśniowe;
• planowane badania lub zabiegi okulistyczne celem rozszerzenia źrenicy;
• spastyczność mięśni gładkich w obrębie jamy brzusznej, np. kolka wątrobowa.

Dodatkowo lek ten wykorzystuje się w anestezjologii celem wprowadzenia pacjenta do znieczulenia ogólnego, a także w diagnostyce obrazowej, celem wywołania rozkurczu mięśni gładkich i zwolnienia pasażu jelitowego, co jest niezbędne do licznych badań obrazowych jamy brzusznej.

Zatrucie atropiną

Atropina podana w zbyt dużych dawkach wpływa szkodliwie na tkanki ludzkiego organizmu. W pierwszej kolejności zaobserwować można zaczerwienienie twarzy, znaczne rozszerzenie źrenic oraz pobudzenie. Pojawia się suchość śluzówek i zatrzymanie moczu, czemu towarzyszy trudność w przełykaniu oraz porażenie perystaltyki jelit. Duże dawki wywołują ponadto hipertermię, ponieważ hamują mechanizm wydzielania potu, co jest zjawiskiem wysoce niebezpiecznym dla organizmu. Jeszcze większe dawki prowadzą do drgawek i omamów. Najważniejszym elementem leczenia zatruć atropiną jest zahamowanie ekspozycji na ten lek, po czym pacjentowi podaje się np. benzodiazepiny.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Spirulina w proszku (100% naturalna)
Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Mitręga K., Krzemiński T., Farmakologia i farmakoterapia dla ratowników medycznych, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2017.
2. Sych A., Gajewska M., Sznitowska M., Grzybowski A., Recepturowe krople do oczu z atropiną (0,01%) do długotrwałej terapii krótkowzroczności u dzieci, Farmakologia Polska, 74/2018.