Antybiotyki

Aktualizacja: 7 lipca 2022

Antybiotyki to grupa leków o silnym działaniu bakteriobójczym, która została wynaleziona w 1928 roku, gdy odkryto penicylinę. Są stosunkowo bezpieczne, dlatego w razie konieczności można podawać je także dzieciom i kobietom ciężarnym. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi są dolegliwości żołądkowo-jelitowe, które ustępują po zaprzestaniu przyjmowania leków. W większości przypadków antybiotyki są dostępne wyłącznie na receptę.

Jak działają antybiotyki?

W medycynie wyróżnia się antybiotyki:

• bakteriobójcze – powodują śmierć komórki bakteryjnej;
• bakteriostatyczne – zmieniają metabolizm komórki bakteryjnej, uniemożliwiając jej wzrost i namnażanie.

W praktyce działanie antybiotyków można znacznie rozszerzyć. Każdy lek nieco inaczej oddziałuje na bakterie, choć efekt jest taki sam. W zależności od rodzaju antybiotyki:

• zakłócają syntezę kwasów nukleinowych, w konsekwencji zatrzymując biosyntezę folianów koniecznych do syntezy DNA bakteryjnego;
• upośledzają przepuszczalność błony komórkowej;
• uniemożliwiają tworzenie przez bakterię ściany komórkowej, bez której nie może negatywnie oddziaływać na ustrój człowieka;
• zakłócają syntezę bakteryjnych białek.

Jednocześnie należy pamiętać, że antybiotyki nie posiadają zdolności wybiórczego oddziaływania na bakterie. „Atakują” więc wszystkie rodzaje – zarówno te patogenne, chorobotwórcze, jak i pozytywne, probiotyczne, które zasiedlają jelita i wiele innych struktur.

Antybiotyki a pozytywne bakterie

Jako że antybiotyki niszczą także bakterie probiotyczne oraz te pozytywne, ich działanie nie pozostanie niezauważone. W pierwszej kolejności (i jednocześnie najczęściej) obserwuje się zmniejszenie ilości bakterii mikroflory jelitowej, czego skutkiem są:

• nudności;
• wzdęcia;
• bóle brzucha;
• biegunki;
• gazy.

Bakterie probiotyczne odpowiadają za odporność, dlatego zauważa się także spadek odporności organizmu. W przypadku kobiet podczas antybiotykoterapii znacznie częściej dochodzi do infekcji pochwy, ponieważ likwidowane są również bakterie zasiedlające jej wnętrze.

Aby w jak największym stopniu uniknąć tego typu skutków ubocznych, warto jest przez cały czas trwania antybiotykoterapii przyjmować probiotyki oraz wzbogacić dietę w naturalną żywność probiotyczną. Zaliczamy do niej m.in. produkty fermentowane, kiszonki i zakwas (np. zakwas buraczany). Suplementację probiotyków warto utrzymywać jeszcze 2 tygodnie po zaprzestaniu przyjmowania antybiotyków.

Rodzaje antybiotyków

W medycynie wyróżnia się ponad 20 grup antybiotyków, z czego każda zawiera ich kilkadziesiąt. Najczęściej spotyka się jednak:

• beta-laktamy, do których należy słynna penicylina, a także cefalosporyny czy inhibitory beta-laktamaz;
• aminoglikozydy;
• antybiotyki peptydowe;
• linkozamidy;
• tetracykliny;
• kwas fusydowy;
• rifamycyny.

Antybiotyki dzieli się również ze względu na stopień wchłaniania (co ma wpływ na sposób ich podania: dożylny lub dojelitowy), łatwość przenikania do tkanek oraz drogę wydalania (najczęściej wraz z moczem, jednak niekiedy z żółcią).

Oporność bakterii na antybiotyki

Choć antybiotyki wciąż są powszechnie stosowane i efektywne, w ostatnich latach obserwuje się niewielki, lecz postępujący spadek ich skuteczności. Przyczyn takiego zjawiska jest wiele, przede wszystkim wskazuje się na błędy w doborze leku dla pacjenta. Lekarze nie wykonują posiewu ani antybiogramu przed zapisaniem leków, wybierając je zgodnie z intuicją lub przyzwyczajeniem. Sprawia to, że leki nie są skuteczne w stosunku do bakterii, które wywołały chorobę u danego pacjenta. Konsekwencją jest przyzwyczajanie się ich do antybiotyku, a więc powstawanie lekooporności.

Zobacz również: Bakterie oporne na antybiotyki.

Poważnym problemem przyczyniającym się do tego jest brak aktualizacji wiedzy o samych antybiotykach i zakresie ich działania wobec różnych bakterii. Z całą pewnością oporność bakterii na antybiotyki wynika także z ich nieracjonalnego stosowania. Niestety, antybiotyki nierzadko są przepisywane lub kupowane bez konkretnych wskazań.

Probiotyki
Probiotyki od bioalgi zawierają aż 150 milionów wyselekcjonowanych, naturalnych i żywych szczepów bakterii. Uzupełniają dietę w składniki probiotyczne i roślinne takie jak Lactobacillus Sporogenesis (Bacillus Coagulans), Lactobacillus Acidophilus, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Woroń J., Racjonalna antybiotykoterapia, co to oznacza w praktyce?, Farmacja Współczesna, 13/2020.
2. Ackermann G., Antybiotyki, Wydawnictwo Medpharm, Wrocław 2011.
3. Markiewicz Z., Korsak D., Popowska M., Antybiotyki w dobie narastającej lekooporności, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2021.