Typy kolagenu

Kolagen to strukturalnie białko zewnątrzkomórkowe, które w przybliżeniu stanowi aż 30% całkowitej masy białka w organizmie człowieka – wyróżniamy różne typy kolagenu. Występuje w niemal wszystkich tkankach, a niedobór kolagenu można zaobserwować m.in. pod postacią bólu stawów czy obniżenia jędrności skóry. Jest on produkowany fizjologicznie przez organizm, jednak synteza ta zaczyna stopniowo maleć od momentu ukończenia 25. roku życia.

Co to jest kolagen?

Kolagen to białko, które pełni w organizmie człowieka bardzo ważne funkcje. Między innymi:

• bierze udział w procesach regeneracyjnych, warunkuje prawidłowe tworzenie się blizn, przyspiesza gojenie się ran, odbudowuje tkankę łączną;
• posiada zdolność wiązania wody i tym samym wpływa na właściwe nawilżenie skóry;
• jest nośnikiem niektórych leków, np. interferonu;
• zwiększa wchłanianie składników mineralnych;
• zwiększa gęstość kości;
• stymuluje aktywność komórek chrzęstnych i wspiera procesy ochronne w obrębie tkanki chrzęstnej. Ponadto dzięki właściwościom nawilżającym chroni przed rozwojem bólu stawów.

W młodym i zdrowym organizmie kolagen podlega regularnej wymianie na poziomie około 3 kg rocznie. Systematycznie odbudowuje się, zapewniając właściwe funkcjonowanie całego ustroju. Najintensywniejsza produkcja kolagenu ma miejsce u dzieci, między innymi dlatego w młodym wieku skóra jest jędrna, rany szybko się goją, a stawy nie bolą. W syntezie włókien kolagenowych biorą udział przede wszystkim estrogeny, insulina oraz hormony tarczycy.

W okolicach 25. roku życia naturalna, fizjologiczna produkcja ustrojowego kolagenu zaczyna spadać, natomiast po 50. roku życia spadek ten jest bardzo gwałtowny. Po 60. roku życia produkcja kolagenu ulega zahamowaniu. Należy wiedzieć, że pod wpływem różnych czynników zewnętrznych takich jak  np. obciążenia mechaniczne, zmiany hormonalne, choroby przewlekłe, produkcja kolagenu może zostać upośledzona również w młodszym wieku. Czynnikami ryzyka zaburzeń w produkcji kolagenu są także: wzmożona aktywność fizyczna i uprawianie sportów ekstremalnych, nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV, skrajne temperatury oraz niektóre związki zawarte w kosmetykach.

Typy kolagenu

Do dnia dzisiejszego scharakteryzowano 29 typów kolagenu, które pomimo swojej budowy trójhelikalnej różnią się strukturą przestrzenną oraz lokalizacją w ciele człowieka. Poniżej przedstawiamy typy kolagenu oraz ich najczęstsze lokalizacje w ciele człowieka:

• I – najpowszechniejszy w organizmie człowieka, znajduje się w niemal wszystkich tkankach, zwłaszcza jednak w ścięgnach, kościach, tkance tworzącej blizny oraz skórze i tkance podskórnej. Stanowi aż 90% kolageny skóry;
• II – chrząstki stawowe;
• III – tkanka zawierająca fibroblasty, tkanka powstająca podczas zabliźniania ran, tkanka łączna właściwa siateczkowata;
• IV – błona podstawna mikrowłókien międzytkankowych, cienkie błony między różnymi tkankami i narządami organizmu;
• V – tzw. kolagen śródmiąższowy, stanowi dopełnienie kolagenu typu I;
• VI – odmiana kolagenu typu V, spełnia również tę samą funkcję;
• VII – tkanka nabłonkowa, skóra, tętnice i naczynia krwionośne;
• VIII – śródbłonek, tkanki tworzące wnętrze naczyń krwionośnych, błony śluzowe;
• IX, X, XI – chrząstki stawowe, tworzy je wspólnie z kolagenem typu II;
• XII – występuje wspólnie z kolagenem typu I i typu III;
• XIII – skóra, gałki oczne, śródbłonek, mięsień sercowy i mięśnie szkieletowe;
• XIV – naczynia krwionośne, kości, nerwy, ścięgna, macica;
• XV – skóra, łożysko, nerki, mięsień sercowy, jajniki, jądra;
• XVI – skóra, mięsień sercowy, nerki, mięśnie gładkie;
• XVII – skóra, m-RNA;
• XVIII – płuca, nerki, wątroba;
• XIX – śledziona, gruczoł krokowy, nerki, wątroba, okrężnica, łożysko;
• XX – nabłonek rogówek;
• XXI – naczynia krwionośne, mięsień sercowy, żołądek, nerki, mięśnie szkieletowe;
• XXII – połączenia tkankowe;
• XXIII – mięsień sercowy, siatkówka, przerzutowe komórki rakotwórcze;
• XXIV – kości, rogówki;
• XXV – mózg, mięsień sercowy, gałki oczne, jądra;
• XXVI – jądra, jajniki;
• XXVII – chrząstka stawowa;
• XXVIII – komórki nerwowe;
• XXIX – skóra.

Kolagen typu III współtworzy do 15% kolagenu w skórze. Oplata on kolagen typu I i odpowiada za jego prawidłowe ułożenie oraz za sprężystość skóry. Ciekawostką jest, że kolagen typu III przeważa w skórze noworodka.

Typy kolagenu – inny podział

Inny podział, w zależności od struktury i funkcji kolagenu, wyróżnia się kolagen:

• fibrylarny – I, II, III, V, XI, XXIV, XXVII;
• błony podstawowej: IV;
• tworzący “włókna kotwiczce”: VII;
• multipleksyny: XV, XVIII;
• tworzący mikrowłókna: VI;
• tworzący heksagonalne układy sieciowe: VIII, X;
• tzw. FACITs: IX, XII, XIV, XVI, XIX, XX, XXI, XXII, XXVI;
• zawierający domeny transmembranowe: XIII, XVII, XXIII, XXV.

Kolagen jest bardzo dobrze poznanym białkiem.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Banaś M., Pietrucha ., Typy i struktura białka kolagenowego, Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej, 73/2009.
2. Żelaszczyk D., Waszkielewicz A., Kolagen – struktura oraz zastosowanie w kosmetologii i medycynie estetycznej, Estetologia Medyczna i Kosmetologia, 2/2012.
3. Czubak K., Żbikowska H., Struktura, funkcja i znaczenie biomedyczne kolagenów, Annales Academiae Medicae Silesiensis, 4/2014.
4. Nowicka-Zuchowska A., Zuchowski A., Kolagen – rola w organizmie i skutki niedoboru, Lek w Polsce, 11/2019.