Zmiany hormonalne

Aktualizacja: 27 lutego 2023

Zmiany hormonalne mogą mieć podłoże zarówno fizjologiczne np. w okresie dojrzewania u obu płci lub w zależności od dnia cyklu miesiączkowego u kobiet, jak i patologiczne – w dzisiejszych czasach częste są rozmaite zaburzenia hormonalne. Diagnostyką i leczeniem zmian hormonalnych wynikających ze schorzeń zajmuje się najczęściej lekarz endokrynolog.

Fizjologiczne zmiany hormonalne

Wzrastanie organizmu zależy głównie od hormonu wzrostu, hormonów gonadotropowych oraz hormonów tarczycy. Po osiągnięciu odpowiedniego wieku organizm zaczyna produkować gonadoliberynę, co zapoczątkowuje okres dojrzewania. W przypadku dziewcząt pracę rozpoczynają jajniki, natomiast u chłopców jądra. Efektem jest stopniowe pojawianie się II-rzędowych i III-rzędowych cech płciowych. Dziewczęta rozpoczynają miesiączkowanie, zaś u chłopców bardzo często obserwuje się zmiany trądzikowe, które są nasilane właśnie wzrastającym poziomem androgenów. Zmiany te są w pełni fizjologiczne.

Podobnie prezentuje się sytuacja u dojrzałych już kobiet, które miesiączkują. Zależnie od dnia cyklu obserwuje się różne zmiany hormonalne. W pierwszych dniach cyklu poziom hormonów spada, błona śluzowa macicy zaczyna się złuszczać i ulega wydaleniu wraz z krwią miesiączkową. W 14. dniu cyklu miejsce ma owulacja, wówczas obserwuje się najwyższy poziom estrogenów, w efekcie czego kobieta jest pełna energii i wykazuje podwyższone libido. Gdy poziom estrogenów spada, pojawiają się obrzęki i pogorszenie samopoczucia, co jest potocznie zwane PMS.

Innymi przykładami fizjologicznych zmian hormonalnych są:

• odczuwanie senności w godzinach wieczornych i porą nocną, gdy rozpoczyna się produkcja melatoniny przez szyszynkę (dobowy rytm snu i czuwania);
• silny niepokój wewnętrzny, lęk, brak apetytu i aktywacja współczulnego układu nerwowego, gdy wzrasta poziom kortyzolu w odpowiedzi na nadmierny stres w życiu;
• uczucie sytości, ospałość, aktywacja przywspółczulnego układu nerwowego, gdy wzrasta poziom leptyny (hormonu sytości) po spożytym posiłku;
• rozluźnienie połączeń stawowych i uelastycznienie tkanek wskutek działania relaksyny w ciąży, co ma za zadanie przygotować organizm kobiety do porodu siłami natury.

Praktycznie każda fizjologiczna zmiana wywołana działaniem hormonów jest zjawiskiem pożądanym.

Zobacz również: Co jeść, aby zachować równowagę hormonalną?

Patologiczne zmiany hormonalne

Zmiany hormonalne nie zawsze mają podłoże fizjologiczne. Niekiedy wynikają z chorób i dolegliwości, jak również bywają konsekwencją przyjmowania leków (np. antykoncepcyjnych). Chorobami, w przebiegu których obserwuje się zmiany hormonalne są między innymi:

• niedoczynność przysadki mózgowej;
• nadczynność tarczycy i niedoczynność tarczycy;
• choroba Gravesa-Basedova;
• choroba Hashimoto;
• zespół policystycznych jajników;
• choroba Cushinga;
• cukrzyca;
• hirsutyzm;
• zespół Conna;
• choroba Addisona.

Typowymi objawami, które pojawiają się w przebiegu rozmaitych zmian hormonalnych są:

• utrata apetytu lub nadmierny apetyt;
• przewlekłe zmęczenie, ospałość;
• utrata masy ciała lub nagłe przybieranie na wadze;
• zaburzenia libido;
• niepłodność;
• zaburzenia cyklu miesiączkowego u kobiet – brak okresu, plamienia między miesiączkami, przedłużające się cykle;
• napady gorąca;
• nadmierne wypadanie włosów;
• obrzęki, tendencja do gromadzenia wody w organizmie;
• wahania nastroju, stany depresyjne i lękowe, agresja, płaczliwość;
• nadmierne owłosienie u kobiet lub powiększenie piersi u mężczyzn;
• zmiany skórne, wypryski.

Takich objawów jest znacznie więcej, a obraz kliniczny zależy przede wszystkim od tego, które hormony nie są produkowane w wystarczających ilościach lub których nadmiar w ustroju się obserwuje. Przy podejrzeniu problemów hormonalnych można wykonać badania krwi, na tej podstawie często ustala się wstępne rozpoznanie. Diagnostyką i leczeniem zaburzeń hormonalnych zajmuje się endokrynolog. Często zleca on badania dodatkowe, np. USG tarczycy lub tomografię komputerową mózgu, aby tym samym dobrać optymalne leczenie lub skierować pacjenta do innego specjalisty.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Jarecka K., Zmiany hormonalne u kobiet w wieku średnim a ich funkcjonowanie psychospołeczne, Psychologiczne Zeszyty Naukowe, 2/2016.
2. Rytlewski K., Zmiany fizjologiczne w organizmie kobiety ciężarnej i ich znaczenie w praktyce lekarza ogólnego, Przegląd Lekarski, 4/2008.
3. Rokowska-Waluch A., Kałużyńska K., Chojnicki M., Pawlaczyk M., Wpływ zmian hormonalnych zachodzących w organizmie kobiety na stan skóry, Przegląd Dermatologiczny, 96/2009.