Aktualizacja: 30 października 2023
Tyroksyna (T4) jest głównym produktem wydzielniczym gruczołu tarczowego, którego dobowe wydzielanie kształtuje się na poziomie ok. 80 μg. Ten istotny hormon tarczycy odpowiada głównie za regulację metabolizmu oraz wpływ na czynność gruczołów płciowych, choć jego działanie w rzeczywistości jest znacznie szersze. Diagnostyką i leczenie zaburzeń pracy tarczycy, a więc i nieprawidłowych stężeń tyroksyny w organizmie, zajmuje się lekarz endokrynolog.
Spis treści
Tyroksyna – charakterystyka
Tyroksyna wiąże się z ponad 99% białek znajdujących się w osoczu krwi, a zwłaszcza ze specjalnym rodzajem globuliny nazywanym globuliną wiążącą tyroksynę. To związek chemiczny o wzorze sumarycznym C15H11I4NO4 oraz masie molowej 776,87 g/mol. Powstaje z tyrozyny, czyli podstawowego aminokwasu białkowego. Tuż obok trójjodotyroniny (T3) jest kluczowym hormonem gruczołu tarczowego.
Prawidłowy poziom wolnej frakcji tyroksyny powinien mieścić się w przedziale 10-35 pmol/l (8-28 ng/l). Można to z łatwością ocenić laboratoryjnie na podstawie pobranej od pacjenta próbki krwi. W ten sposób diagnozuje się choroby tarczycy, zwłaszcza najczęściej występujące: niedoczynność tarczycy, nadczynność tarczycy oraz chorobę Hashimoto. Powstawanie tyroksyny ściśle wiąże się z pracą tarczycy, ale i podwzgórza oraz przysadki mózgowej, ponieważ zjawisko działa na zasadzie sprzężenia zwrotnego z tyreotropiną (TSH).
Zobacz również: Jakie zioła na tarczycę?
Tyroksyna – działanie
Tyroksyna należy do grona głównych hormonów regulujących procesy metaboliczne ustroju. Pobudza utlenianie w tkankach, rozpad tłuszczów do kwasów tłuszczowych i glicerolu, wchłanianie glukozy w przewodzie pokarmowym oraz jej zużycie przez komórki organizmu. Dodatkowo potęguje działanie somatotropiny i hormonów steroidowych, w tym hormonów płciowych. Udowodniono, że tyroksyna wpływa na libido i płodność, jak również pośrednio uczestniczy w regulacji cyklu miesiączkowego u kobiet.
Niedobór tyroksyny
Najczęściej diagnozowaną przyczyną niedoboru tyroksyny jest niedoczynność tarczycy. W przebiegu tej choroby gruczoł tarczowy produkuje mniej T3 i T4, zaś przysadka mózgowa produkuje więcej TSH. Zaburzenie to nierzadko jest konsekwencją choroby Hashimoto – przewlekłego autoimmunologicznego zapalenia tarczycy. W przebiegu niedoboru tyroksyny obserwuje się przede wszystkim:
- nadwagę i otyłość, nagłe przybieranie na wadze;
- obniżenie samopoczucia;
- przewlekłą senność i zmęczenie, nawet z rana tuż po przebudzeniu się;
- zaburzenia koncentracji;
- spadek libido i zaburzenia cyklu miesiączkowego u kobiet;
- obrzęki śluzowate;
- suchość skóry;
- nadmierne wypadanie włosów;
- bradykardię, czyli zwolnienie akcji serca.
Niedobór tyroksyny można stosunkowo łatwo zniwelować poprzez suplementację L-tyroksyny (lewoskrętna postać hormonu). Poza farmakoterapią na stałe wprowadza do jadłospisu produkty bogate w jod oraz żelazo.
Nadmiar tyroksyny
Najczęściej diagnozowaną przyczyną nadmiaru tyroksyny w organizmie jest nadczynność tarczycy, choć zjawisko to można zaobserwować również w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa, niedoczynności przysadki mózgowej czy stanów zapalnych tarczycy. Do grona konsekwencji nadmiaru tyroksyny zalicza się natomiast następujące objawy:
- spadek masy ciała bez konkretnego powodu;
- wzmożona wrażliwość na ciepło;
- zwiększona potliwość ciała;
- biegunki;
- drżenia mięśniowe;
- tachykardia, czyli przyspieszenie akcji serca;
- wahania nastroju, drażliwość, nerwowość, skłonność do stanów depresyjnych;
- zaburzenia snu.
W leczeniu nadmiaru tyroksyny w organizmie wykorzystuje się tzw. tyreostatyki. To leki przeciwtarczycowe, które hamują syntezę i wydzielanie tyroksyny. Znane preparaty tej grupy to m.in.: propylotiouracyl, tiamazol, metylotiouracyl.
Tyroksyna – badanie
Badanie hormonów tarczycy powinny wykonać wszystkie osoby, u których najbliższe osoby w rodzinie (rodzice, dziadkowie, rodzeństwo) cierpią na problemy z tarczycą, jak również osoby z podejrzeniem zaburzeń pracy przysadki mózgowej i chorób nowotworowych. Objawami wskazującymi na konieczność wykonania badań są wszelkie wyżej wymienione dolegliwości, a dodatkowo także zgrubienia na przedniej części szyi, powiększenie szyjnych węzłów chłonnych oraz wyczuwalne guzki w okolicy tarczycy.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Liskowska M., Leczenie chorób tarczycy, Łódź 2018.
- Łącka K., Czyżyk A., Leczenie niedoczynności tarczycy, Farmacja Współczesna, 1/2008.
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
- Górski J., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
Zostaw komentarz