Tyreotropina

Aktualizacja: 27 maja 2023

Tyreotropina znana jest również pod nazwą hormon tyreotropowy lub w skrócie TSH. To związek produkowany przez przedni płat przysadki mózgowej, spełniający niezwykle wiele funkcji w organizmie człowieka. Dlatego wszelkie zaburzenia w obrębie syntezy tego hormonu rzutują na upośledzenie czynności niemal wszystkich układów organizmu.

Tyreotropina – charakterystyka

TSH to glikoproteina zawierająca 211 reszt aminokwasowych, heksozy, heksozaminy oraz kwas sialowy. Pojedyncza cząsteczka składa się z 2 podjednostek oznaczonych jako alfa (kodowana na chromosomie 6) i beta (kodowana na chromosomie 1). Obie podjednostki są w komórkach przysadki połączone wiązaniem niekowalencyjnym. Za produkcję hormonu odpowiada właśnie przedni płat przysadki mózgowej, natomiast uwalnianie go:

• wzrasta pod wpływem podwzgórzowego hormonu uwalniającego hormon tyreotropowy;
• spada w mechanizmie ujemnego sprzężenia zwrotnego przez krążące we krwi wolne T3 i T4.

Czas półtrwania TSH wynosi około 1 godziny. Cząsteczki ulegają rozłożeniu głównie w nerkach, ale w niewielkim stopniu także w wątrobie.

Tyreotropina – normy

W warunkach fizjologicznych ilość syntezowanego hormonu powinna wynosić około 110 ug/d. Zakres normy dla TSH oscyluje na poziomie 0,32-5,0 mU/l w przypadku osoby dorosłej, należy jednak pamiętać, że zakres ten zmienia się w zależności od wielu czynników zewnętrznych i wewnętrznych. U kobiet w ciąży poziom tyreotropiny już w granicach 3,0 mU/l jest zjawiskiem niebezpiecznym, wymagającym konsultacji z lekarzem.

Funkcje tyreotropiny

TSH odpowiada przede wszystkim za regulację pracy gruczołu tarczycy. Wahania TSH sprawiają, że tarczyca rozpoczyna lub zaprzestaje produkcji swoich hormonów o wielokierunkowym działaniu. Co ciekawe, w momencie usunięcia przysadki mózgowej czynność tarczycy ulega zahamowaniu, a sam gruczoł tarczowy, atrofii, czyli zanika. Z kolei przy długotrwałym stosowaniu hormonu tyreotropowego następuje przerost komórek tarczycy i powiększenie jej masy. Jeżeli sytuacja trwa dłuższy czas, tarczyca ulega zauważalnemu powiększeniu, tworzą się tzw. wole tarczycy. Można zatem powiedzieć, że dzięki TSH tarczyca może produkować swoje hormony, których działanie obejmuje między innymi:

• stymulowanie laktacji u kobiet po porodzie;
• utrzymywanie równowagi psychicznej, eliminowanie wahań nastroju i zmniejszanie ryzyka depresji;
• pobudzanie rozpadu tkanki tłuszczowej i utrzymywanie właściwego metabolizmu;
• warunkowanie prawidłowego wzrostu i rozwoju organizmu oraz gojenia się ran;
• udział w przemianach metabolicznych;
• wspomaganie wchłaniania glukozy w przewodzie pokarmowym;
• wpływ na produkcję hormonu wzrostu i hormonów płciowych;
• regulację czynności układu nerwowego.

TSH wpływa więc pośrednio na powyższe funkcje i wiele innych.

Wysoki poziom TSH

Poziom TSH zawsze należy oceniać wspólnie z monitorowaniem poziomu hormonów tarczycy. Zbyt wysoki poziom tyreotropiny z jednoczesnym obniżeniem poziomu fT4 wskazuje na pierwotną hipotyreozę i zazwyczaj rozpoznanie to nie budzi wątpliwości. Natomiast nieznacznie podwyższone stężenie TSH przy prawidłowym stężeniu fT4 najczęściej wskazuje na subkliniczną niedoczynność tarczycy. Wysoki poziom TSH może ponadto pojawić się przy chorobach autoimmunologicznych, guzach przysadki mózgowej czy nawet otyłości.

Niski poziom TSH

Najczęściej obniżony poziom tyreotropiny wskazuje na nadczynność tarczycy. Nieco rzadziej możliwymi przyczynami są:

• ciąża;
• niedoczynność przysadki mózgowej;
• znacznego stopnia niedożywienie;
• choroba Gravesa-Basedowa;
• niewydolność krążenia;
• przewlekłe stosowanie niektórych leków, np. antydepresantów lub glikokortykoidów.

Charakterystycznymi objawami, które mogą wskazywać na niski poziom TSH, są:

• przewlekłe lub częste biegunki;
• nadmierne wypadanie włosów;
• nadmierna potliwość ciała;
• drżenie mięśni, zwłaszcza rąk;
• wahania nastroju;
• osłabienie.

Diagnostyką i leczeniem zarówno niskiego, jak i wysokiego poziomu TSH najczęściej zajmuje się lekarz endokrynolog. Jeśli przyczyną problemu jest guz mózgu lub inna patologia układu nerwowego, do współpracy dołącza lekarz neurolog.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
2. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
3. Karpińska J., Kryszałowicz B., Błachowicz A., Franek E., Pierwotne, wtórne i jatrogenne zaburzenia czynności tarczycy, Choroby Serca i Naczyń, 1/2007.
4. Gietka-Czernel M., Jastrzębska H., Norma TSH – czy należy ją zmienić?, Endokrynologia Polska, 5/2007.
5. Zgliczyński W., Wielka interna – endokrynologia, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, Warszawa 2020.