Melatonina to hormon produkowany przez szyszynkę, będący pochodną tryptofanu. Wpływa na regulację rytmu dobowego, czyli snu i czuwania.
Spis treści
Synteza melatoniny
Komórki gruczołowe szyszynki wychwytują z krwi 5-hydroksytryptaminę i metabolizują ją do melatoniny, czyli N-acetylo-5-metoksytryptaminy oraz związków pochodnych. Melatonina i jej pochodne metabolity są wydzielane do krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego. Synteza zachodzi poprzez prekursor melatoniny, którym jest tryptofan pobierany z krwi. Głównym enzymem w tym procesie jest N-acetylotransferaza. Miejscem syntezy jest przede wszystkim szyszynka, jednak niewielkie ilości hormonu mogąć wydzielane także przez siatkówkę i soczewkę oka, nabłonek przewodu pokarmowego i komórki krwi.
Melatonina – jak jest wydzielana?
Wydzielanie melatoniny w ciągu doby jest różne. Zwiększa się w ciemności, zaś w ciągu dnia utrzymywane jest na niskim poziomie. Te znaczne różnice w wydzielaniu melatoniny podczas cyklu dobowego spowodowane są przez noradrenalinę uwalnianą z unerwiających szyszynkę zazwojowych włókien współczulnych.
Noradrenalina, pobudzając w szyszynce receptory beta-adrenergiczne, podnosi wewnątrzkomórkowe stężenie cAMP, z kolei cAMP zwiększa znacznie aktywność N-acetylotransferazy. Reakcje te prowadzą do nasilenia syntezy i wydzielania melatoniny.
Wydzielanie kontrolują impulsy wysyłane przez siatkówkę oka. Pod wpływem światła siatkówka wysyła impulsy nerwowe biegnące przez nerwy wzrokowe, jądro ponad skrzyżowaniem wzrokowym podwzgórza, pień mózgu i rogi boczne rdzenia kręgowego do zwoju szyjnego górnego. Synteza i wydzielanie melatoniny są stale hamowane w ciągu dnia wtedy, gdy światło pada na siatkówkę. Zwiększają się natomiast w czasie nocnych ciemności.
Melatonina – wydalanie z organizmu
Krążąca po organizmie melatonina ulega szybko metabolizowaniu w wątrobie przez hepatocyty. Następnie ulega wydaleniu wraz z moczem w 60-70%, zaś około 15% ulega wydaleniu wraz z kałem. Innym mechanizmem degradacji melatoniny w organizmie jest jej nieenzymatyczne utlenianie pod wpływem wolnych rodników tlenowych.
Melatonina – stężenie we krwi
Stężenie melatoniny w nocy jest znacznie wyższe u dzieci niż u osób dorosłych i obniża się wraz z wiekiem. U dzieci między 1. a 3. rokiem życia stężenie melatoniny wynosi średnio około 250 pg/ml, w okresie dojrzewania – około 120 pg/ml, u dorosłej osoby – około 70 pg/ml, natomiast u osoby starszej już tylko do 30 pg/ml.
Chociaż stężenie melatoniny w nocy zmniejsza się stopniowo z wiekiem, bez gwałtownej zmiany w okresie dojrzewania, to mierzone w ciągu dnia wynosi średnio 7 pg/ml i pozostaje stałe na każdym etapie życia. Maksymalne stężenie hormonu u dorosłego człowieka odnotowuje się między północą a 3 nad ranem.
Melatonina – funkcje
Melatonina zyskała popularność przede wszystkim dlatego, że tworzy jeden z elementów dobowego zegara biologicznego. Gromadzi się w tkance mózgowej i wpływa na ośrodki związane ze snem i czuwaniem. Ponadto melatonina wpływa na czynność przysadki mózgowej, działając przede wszystkim na ośrodki kontrolujące wydzielanie gonadotropin (FSH i LH). W związku z tym opóźnia dojrzewanie płciowe. Przed osiągnięciem dojrzałości płciowej szyszynka i wydzielany przez nią hormon opóźniają pokwitanie i wystąpienie pierwszych cyklów miesiączkowych.
Melatonina – zastosowanie terapeutyczne
Melatoninę wykorzystuje się w medycynie przede wszystkim jako środek leczący zaburzenia snu, ponieważ:
- zmniejsza liczbę nocnych wybudzeń;
- wydłuża całkowity czas trwania snu;
- poprawia jakość snu.
Dodatkowo wykazano, że melatonina niweluje różnego rodzaju dolegliwości, np. bóle głowy, złe samopoczucie, dezorientację czy nadmierną drażliwość. Istnieją doniesienia wskazujące na jej pomocniczą rolę w hamowaniu postępów choroby Alzheimera i chorób krążenia. Przeglądając literaturę można spotkać doniesienia o cytotoksycznym działaniu tego hormonu w niektórych postaciach nowotworów płuc i raka piersi.
Udowodniono, że już 1 mg melatoniny podany w porze dziennej obniża ciśnienie tętnicze krwi i obniża poziom noradrenaliny. Trwająca 3 tygodnie terapia korzystnie wpływa na zdrowie osób z nieleczonym nadciśnieniem tętniczym.
Badania na temat zastosowania melatoniny w medycynie wciąż trwają i napawają badaczy sporym optymizmem.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Bilski B., Perz S., Perz K., Czy egzogenna melatonina może być skuteczna w profilaktyce i leczeniu zaburzeń związanych z pracą zmianową i nocną?, Medycyna Pracy, 3/2005.
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
- Juszczak M., Michalska M., Rola szyszynki i melatoniny w regulacji syntezy i wydzielania wybranych hormonów części gruczołowej przysadki, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 60/2006.
- Szewczyk P., Dziuba A., Poniewierka E., Melatonina – metabolizm i rola hormonu szyszynki, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 2/2018.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Zań R., Roliński Z., Kowalski C., Burmańczuk A., Polska B., Właściwości biologiczne melatoniny i jej zastosowania kliniczne u zwierząt, Życie Weterynaryjne, 3/2011.
Zostaw komentarz