Hormony steroidowe to grupa rozmaitych hormonów o różnorodnych funkcjach, pełniących ważną rolę zarówno w organizmie kobiety, jak i mężczyzny. Ich wspólną cechą jest steroidowy szkielet, a więc podobna budowa chemiczna. Omawiane związki chemiczne bez problemu przenikają przez błony komórkowe, docierając bezpośrednio do receptorów w jądrach komórkowych i wywołując szereg efektów biologicznych.
Spis treści
Hormony steroidowe – rodzaje
Do grona hormonów steroidowych zaliczamy:
- żeńskie hormony płciowe – estrogeny, progesteron;
- męskie hormony płciowe – androgeny, wśród których najważniejszy jest testosteron;
- mineralokortykosteroidy;
- glikokortykosteroidy;
- witaminę D3.
Hormony steroidowe są produkowane przez gonady (jądra u mężczyzn lub jajniki u kobiet), skórę (w przypadku witaminy D3), korę nadnerczy oraz łożysko.
Hormony steroidowe – charakterystyka
Steroidowe hormony wyróżniają się identyczną strukturą chemiczną, której podstawą jest pierścień cyklopentanofenantrenu. Związkiem wyjściowym do powstania hormonów steroidowych jest cholesterol zawarty we krwi. Poszczególne etapy jego przekształcania możliwe są dzięki udziałowi szeregu enzymów umożliwiających utlenianie, rozrywanie wiązań podwójnych, przekształcanie androgenów w estrogeny i wiele innych reakcji. Za produkcję tego typu związków w komórce odpowiada siateczka endoplazmatyczna.
Mechanizm działania hormonów steroidowych został stosunkowo dobrze poznany i określa się go jako prosty. Do komórek docelowych hormony steroidowe docierają wraz z płynami ustrojowymi, najczęściej jednak za pośrednictwem krwi. Obecność specyficznych receptorów umożliwia komórce wybór odpowiednich hormonów, a jednocześnie brak aktywności w stosunku do innych. Dla hormonów steroidowych receptory lokalizują się w jądrze komórkowym bądź w cytoplazmie. Po połączeniu hormonu i receptora następuje aktywacja tego drugiego.
Hormony steroidowe – funkcje
Hormony steroidowe pełnią bardzo ważne funkcje u obu płci. Poniżej przedstawiamy wybrane przykłady omawianych związków wraz z ich oddziaływaniem na organizm człowieka:
- witamina D3 – wpływa na gospodarkę wapniowo-fosforanową, chroni przed krzywicą w młodym wieku i przez osteoporozą w późniejszym wieku. Udowodniono, że ma pozytywny wpływ na mineralizację kości, jak również na ogólną odporność organizmu i produkcję insuliny;
- progesteron – przygotowuje narząd rodny kobiety do zapłodnienia (m.in. wpływa na pogrubienie i rozrost błony śluzowej macicy), a następnie odpowiada za podtrzymanie ciąży. Dodatkowo rozluźnia mięśnie gładkie, także w przewodzie pokarmowym. U mężczyzn natomiast reguluje ilość hormonów płciowych;
- estrogeny – umożliwiają rozwój II-rzędowych i III-rzędowych cech płciowych, stymulują wydzielanie hormonu LH przez przysadkę mózgową oraz pomagają utrzymać ciążę. U mężczyzn z kolei estrogeny odpowiadają za dojrzewanie plemników i hamowanie wzrostu komórek nowotworowych.
- testosteron – główny hormon płciowy u mężczyzn, odpowiadający za rozwój męskich cech płciowych i utrzymanie funkcji gonad w dorosłym życiu. Zwiększa libido i wpływa pozytywnie na płodność. U kobiet działa antagonistycznie w stosunku do estrogenów, jest jednak niezbędny do zachowania wewnętrznej równowagi organizmu zwanej homeostazą;
- mineralokortykosteroidy – ich głównym przedstawicielem jest aldosteron. Hormony te odpowiadają za retencję sodu i chloru, wydalanie potasu oraz stabilizację ciśnienia tętniczego krwi.
Niekorzystnym zjawiskiem jest zarówno nadmiar, jak i niedobór hormonów steroidowych. Niestety, w dzisiejszych czasach problemy te są częste i wymagają pilnego kontaktu z endokrynologiem.
Badanie hormonów steroidowych
Poziom hormonów steroidowych w organizmie człowieka można ocenić na podstawie badania krwi. W przypadku niektórych hormonów (głównie płciowych) znaczenie ma dzień cyklu miesiączkowego u kobiet, przy pozostałych na badanie można przyjść w dowolnym czasie. Najlepiej pozostać na czczo. Wskazaniem do zbadania hormonów steroidowych są przede wszystkim:
- zaburzenia rozwoju cech płciowych;
- obniżenie libido;
- nadmierne wypadanie włosów;
- niepłodność;
- nadmierny przyrost masy ciała;
- przewlekłe zmęczenie;
- utrata gęstości kości;
- obrzęki;
- nadmierne owłosienie u kobiet;
- powiększenie piersi u mężczyzn;
- znaczne zaburzenia cyklu miesiączkowego u kobiet;
- nadciśnienie tętnicze.
I wiele innych. Przy podejrzeniu zaburzeń hormonalnych warto zwrócić się o pomoc do lekarza endokrynologa.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Górski J., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
- Woźniak B., Hormony steroidowe – charakterystyka, zastosowanie, pozostałości w żywności pochodzenia zwierzęcego, Medycyna Weterynaryjna, 66/2010.
- Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
Zostaw komentarz