Hormony płciowe

Hormony płciowe to bardzo ważne związki produkowane w największych ilościach przez gonady. Występują w organizmie zarówno kobiet, jak i mężczyzn, a ich główną funkcją jest wpływ na rozwój cech płciowych, libido i rozmnażanie, choć w rzeczywistości nadzorują pracę całego organizmu. Wszelkie problemy hormonalne należy konsultować z lekarzem endokrynologiem.

Hormony płciowe – charakterystyka

Hormony płciowe mają kluczowy wpływ na prawidłowy rozwój cech płciowych (zarówno od strony somatycznej, jak i psychicznej). Przykładowo, stężenie testosteronu już na etapie życia płodowego decyduje o różnicowaniu płci, budowie i czynności mózgu. Czynniki genetyczne modyfikują stężenie tego hormonu i w ten sposób wpływają na wykształcenie się cech płciowych i zachowań seksualnych. Warto wiedzieć, że hormony płciowe są produkowane nie tylko w gruczołach płciowych (gonadach) i nadnerczach, ale również w mózgu. W obrębie przyśrodkowego pola przedwzrokowego i podwzgórza lokalizują się receptory zarówno androgenowe, jak i estrogenowe.

Choć do niedawna jeszcze twierdzono, że androgeny to hormony męskie, a estrogeny to hormony kobiece, dziś wiadomo, iż zarówno androgeny, jak i estrogeny występują u osobników obu płci. Różnica wynika jedynie z ich stężeń.

Hormony płciowe męskie

To męskich hormonów płciowych zaliczamy następujące:

• testosteron – główny hormon produkowany przez jądra. Odpowiada za popęd seksualny, odporność organizmu, skłonność do rywalizacji, owłosienie ciała, budowę ciała, barwę głosu, sprawność stawów i gęstość kości;
• estradiol – choć występuje głównie w kobiecym organizmie, u mężczyzn wpływa na ruchliwość plemników i płodność. Jest produkowany przez jądra i korę nadnerczy;
• prolaktyna – stymuluje jądra do produkcji testosteronu, odpowiada za jakość nasienia, erekcję i ejakulację;
• androstendion – jest prekursorem biosyntezy androgenów i estrogenów u obu płci;
• DHEA – nadzoruje produkcję testosteronu i estrogenów. Jego ilość zmniejsza się wraz z wiekiem, dlatego nierzadko związek ten określa się jako hormon młodości.

Głównymi hormonami męskimi są androgeny. Odpowiadają za wywoływanie zachowania odpowiedniego dla danej płci i określanie poczucia utożsamienia z własną płcią.

Zaburzenia hormonalne u mężczyzn

Wraz z wiekiem, mając swój początek w okolicach 40. roku życia, poziomu testosteronu spada o około 1% na rok. Jednocześnie zmniejsza się aktywność przysadki mózgowej oraz zwiększa się poziomu białek wiążących androgeny, co ogranicza ich aktywność. Rozwija się andropauza (odpowiednik żeńskiej menopauzy), czyli okres związany z niedoborem androgenów w organizmie mężczyzny. Dochodzi do pojawienia się objawów takich jak ogólne osłabienie, problemy z mikcją, nietrzymanie moczu, łysienie, bóle kostne, obniżenie libido i inne.

Zaburzenia hormonalne mogą jednak występować również u młodszych mężczyzn, mając podłoże patologiczne. Przykładowo, podwyższone stężenie estradiolu u mężczyzn może objawiać się ginekomastią, z kolei obniżony poziom tego hormonu skutkuje zwiększonym ryzykiem osteoporozy, chorób układu krwionośnego oraz zaburzeniami płodności. Niski poziom testosteronu zaburza rozwój cech płciowych oraz prowadzi do otyłości i niepłodności.

Hormony płciowe żeńskie

Do grona żeńskich hormonów płciowych zaliczamy:

• estrogeny – produkowane głównie przez jajniki i łożysko, regulują płodność i cykl miesiączkowy, wpływają na nawilżenie pochwy, zwiększają krzepliwość krwi i odkładanie wapnia w kościach, przyspieszają metabolizm, regulują temperaturę ciała, wpływają na emocje i zachowania oraz wysokie libido;
• progesteron – kontroluje cykl miesiączkowy i inicjuje wystąpienie owulacji, pozwala na utrzymanie ciąży przez cały okres jej trwania, przygotowuje błonę śluzową do implantacji zarodka, w połączeniu z estradiolem pobudza gruczoły mlekowe do laktacji;
• prolaktyna – pobudza wzrost gruczołów sutkowych i wywołuje laktację, blokuje owulację i menstruację u kobiet karmiących piersią;
• androgeny – wpływają na libido, nastrój i zachowanie, kontrolują procesy dojrzewania u dziewcząt.

Niekiedy do żeńskich i męskich hormonów płciowych zalicza się gonadotropiny (FSH, LH) produkowane przez przedni płat przysadki mózgowej. Choć w większości nie powstają bezpośrednio w gonadach, wpływają na ich funkcję.

Zaburzenia hormonalne u kobiet

Do najczęstszych, kobiecych chorób związanych z zaburzeniem gospodarki hormonalnej w kontekście hormonów płciowych zaliczamy zespół policystycznych jajników, endometriozę, chorobę Cushinga i wszelkie choroby dotyczące tarczycy. Niski poziom estrogenów jest typowy dla kobiet po menopauzie, która może rozpoczynać się już w okolicach 40. roku życia. Pojawiają się objawy takie jak brak miesiączki, spadek libido, suchość pochwy, nadmierna potliwość ciała, nietrzymanie moczu. Zaburzenia hormonalne często pojawiają się jednak także u młodszych kobiet, mając podłoże patologiczne.

Przykładowo, nadmiar androgenów może skutkować obniżeniem barwy głosu, nadmiernym owłosieniem na ciele oraz zaburzeniami miesiączkowania. Z kolei niedobór estrogenów może wpływać na zaburzenia cyklu miesiączkowego, problemy z płodnością, brak libido czy skłonność do złamań kości w związku z niższą ich gęstością. Poziom hormonów płciowych u obu płci można ocenić na podstawie prostego badania krwi.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) to oryginalny, jakości premium produkt wykazujący wiele właściwości. Wykorzystywany jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Gomuła A., Wpływ hormonów płciowych i neurotransmiterów na funkcje i zachowania seksualne, Seksuologia Polska, 4/2006.
2. Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
3. Górski J., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.