Androgeny

Aktualizacja: 7 lutego 2025

Androgeny (inaczej: hormony androgenowe) to hormony o działaniu maskulinizującym i pobudzającym metabolizm białek oraz wzrost organizmu. Choć kojarzone są głównie z organizmem mężczyzny, pewne ich ilości znajdują się także w ustroju kobiet (i pełnią równie istotną rolę). Androgeny wpływają między innymi na rozwój płciowy i popęd seksualny.

Androgeny – co to są?

Najważniejszym fizjologicznie hormonem grupy androgenów wydzielanym do krwi jest dehydroepiandrosteron (DHEA). Do jego pochodnych zalicza się natomiast testosteron, androstendion oraz dihydrotestosteron. Bez względu na płeć czy miejsce ich syntezy, w procesie tym niezbędny jest cholesterol. Wzmożona produkcja androgenów rozpoczyna się w pewnym wieku, co inicjuje dojrzewanie płciowe.

Produkcja androgenów

W warstwie siatkowatej kory nadnerczy miejsce ma produkcja androgenów u obu płci. Są nimi DHEA i androstendion. W tkankach obwodowych dochodzi do konwersji tych hormonów do testosteronu. Tuż przed okresem pokwitania gwałtownie wzrasta wydzielanie DHEA, a zjawisko to nosi nazwę adrenarche. Odpowiada to za przyspieszenie tempa wzrastania w tym okresie. Wydzielanie androgenów nadnerczowych pozostaje pod kontrolą ACTH, czyli adrenokortykotropiny – hormonu wydzielanego przez przedni płat przysadki mózgowej.

Androgeny to typowo męskie hormony, powstające również w jądrach. W okolicach 9.-11 roku życia u chłopców rozpoczyna się pulsacyjne wydzielanie gonadotropin przez przysadkę mózgową. Prowadzi to do zwiększenia produkcji hormonów steroidowych przez jądra. Pod wpływem działania testosteronu rozwijają się II-rzędowe cechy płciowe męskie:

• zwiększa się objętość jąder i wielkość prącia;
• intensywnie rozwijają się: gruczoł krokowy, nasieniowody, pęcherzyki nasienne i najądrza;
• wzrasta liczba komórek Leydiga, odpowiedzialnych za dalsze wydzielanie testosteronu;
• rozpoczyna się produkcja plemników.

Wskutek działania androgenów pojawia się również owłosienie łonowe i zarost na twarzy. Testosteron jest niezbędny do spermatogenezy, pobudza wzrost mięśni szkieletowych i krtani, wpływa na zmianę barwy głosu. Ponadto przyspiesza zrastanie nasad i kończy wzrost kości długich. Odpowiada za zwiększenie popędu seksualnego – chłopcy zaczynają intensywniej interesować się płcią przeciwną.

Funkcje androgenów u kobiet

W przypadku kobiet produkcja androgenów ma miejsce nie tylko w korze nadnerczy, ale i w komórkach wnękowych i tekalnych jajników. Podstawową funkcją androgenów w organizmie kobiety jest stymulacja procesów anabolicznych. Obejmują one zwiększanie syntezy i zmniejszanie rozpadu białek, co z kolei prowadzi do zwiększania się wskaźnika wzrostu. Dodatkowo androgeny kontrolują zatrzymanie sodu, potasu, wody, wapnia, fosforanów i siarczanów. Pośrednio wpływają na cykl miesiączkowy i rozwój płciowy.

Hiperandrogenizm

Częstym zjawiskiem jest tzw. hiperandrogenizm, czyli stan zbyt dużej produkcji androgenów. Możliwe przyczyny:

• przerost nadnerczy;
• menopauza;
• zespół policystycznych jajników;
• przyjmowanie leków o działaniu androgennym, np. sterydów;
• nowotwory gonad lub nadnerczy;
• choroby przysadki mózgowej.

Hiperandrogenizm manifestuje się u kobiet pod postacią:

• nadmiernego owłosienia na całym ciele, także w miejscach typowych dla owłosienia męskiego (np. na twarzy czy na plecach);
• obniżenia tembru głosu;
• nadmiernego rozwoju tkanki mięśniowej bez konkretnej przyczyny;
• zmiany trądzikowe;
• przerostu łechtaczki;
• zaburzeń miesiączkowania;
• nadmiernego wypadania włosów, wręcz łysienia.

Z kolei u mężczyzn najczęściej głównym objawem jest łysienie androgenowe oraz różnego rodzaju zmiany skórne. Diagnostyką i leczeniem dolegliwości zajmuje się lekarz endokrynolog. Najczęściej leczenie polega na odpowiednio dobranej farmakoterapii, czyli przyjmowaniu leków hormonalnych. W przypadku kobiet wskazana jest też diagnostyka ginekologiczna.

Koenzym Q10 (100 mg) bioalgi
Koenzym Q10, który Państwu oferujemy pozyskiwany jest przy użyciu naturalnego procesu fermentacji. Jest to czysty izomer trans, w 100% naturalny i identyczny jak Koenzym Q10 występujący w naszym organizmie, dzięki czemu bardzo wysokiej biodostępności.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Górski J., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
2. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
3. Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.