Wcześniak

Aktualizacja: 15 grudnia 2023

Wcześniak to nazwa stosowana w odniesieniu do noworodka urodzonego przed terminem, czyli przedwcześnie. Fizjologicznie, prawidłowo trwająca ciąża kończy się porodem po 40 tygodniach. Jeśli poród nastąpi przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży, mówi się o przedwczesnym porodzie. Jako że wcześniaki mogą zmagać się z licznymi problemami zdrowotnymi, muszą być objęte kompleksową opieką już od pierwszych chwil życia.

Wcześniak – charakterystyka

Noworodkami urodzonymi przedwcześnie nazywamy dzieci, które pochodzą z ciąży trwającej krócej niż 259 dni, co równoznaczne jest z ukończeniem 36 6/7 tygodnia ciąży, licząc od dnia ostatniej miesiączki. Dotychczas najbardziej znany był następujący podział noworodków urodzonych przedwcześnie, uwzględniający masę ciała:

• noworodki z małą urodzeniową masą ciała poniżej 2500 g;
• noworodki z bardzo małą urodzeniową masą ciała poniżej 1500 g;
• noworodki z ekstremalnie małą masą ciała poniżej 1000 g;
• noworodki z niewiarygodnie małą masą ciała poniżej 750 g.

Obecnie jednak wcześniaki dodatkowo charakteryzuje się tygodniem, w którym nastąpił poród. Daje to rzetelniejszy obraz ze względu na rozwinięcie poszczególnych układów organizmu, zwłaszcza układu oddechowego. Termin „skrajne wcześniactwo” określa noworodka urodzonego przed ukończonym 28. tygodniem ciąży. Im wcześniejszy tydzień, w którym dziecko przychodzi na świat, tym jego dojrzałość jest mniejsza, a ilość możliwych powikłań zdrowotnych większa.

Przyczyny przedwczesnego porodu

Najistotniejszymi czynnikami przyczyniającymi się do przedwczesnych porodów są:

• przeciążenie pracą i stres;
• nadmierny wysiłek fizyczny;
• brak stabilnej sytuacji życiowej;
• stosowanie używek, zwłaszcza palenie papierosów i picie alkoholu;
• duża nadwaga matki;
• niewłaściwe odżywianie.

Spośród przyczyn medycznych kluczowe są choroby matki, takie jak:

• nadciśnienie tętnicze;
• cukrzyca;
• wady anatomiczne narządów rodnych;
• zakażenia wewnątrzmaciczne;
• zaburzenia ukrwienia maciczno-łożyskowego;
• krwawienie doczesnowe;
• nadmierne rozciągnięcie mięśnia macicy.

Niemal w 40% przypadków porodów przedwczesnych obserwuje się przedwczesne pęknięcie błon płodowych. Dodatkowo udowodniono wpływ niedoboru witaminy C, urazów, zabiegów w obrębie szyjki macicy, a przede wszystkim infekcji wewnątrzmacicznych na przedwczesne ich pękanie.

Powikłania wcześniactwa

Noworodki urodzone przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży, często o masie poniżej 1000 g, są skrajnie niedojrzałe. Wymagają stałego nadzoru lekarskiego, aby w ogóle móc prawidłowo się rozwinąć. Częstym problemem zdrowotnym wcześniaków jest zespół zaburzeń oddychania, stanowiący jednocześnie główną przyczynę umieralności noworodków. Ściśle wiąże się z niedojrzałością naczyń krążenia płucnego oraz niedoborem surfaktantu. Płuca niedojrzałego noworodka nie są zdolne do produkcji prawidłowego surfaktantu, dochodzi w nich do wytrącania się monomerów fibryny i złogów włóknika. Te zaś przyczyniają się do powstawania kwasicy, hipoksemii, hiperkapnii i całkowicie hamują działanie i tak małej ilości surfaktantu. Prowadzić to może do śmierci.

Inną konsekwencją wcześniactwa jest martwicze zapalenie jelit, wyróżniające się występowaniem ognisk martwicy w błonie śluzowej ściany jelita – odcinkowo bądź na całej powierzchni. Wpływa na to przede wszystkim niedojrzałość układu pokarmowego oraz obniżona produkcja enzymów trawiennych. Objawami są m.in.: wzdęcie brzucha, nietolerancja pokarmowa, zalegania treści pokarmowej, wymioty.

Na koniec warto wspomnieć o retinopatii wcześniaczej – naczyniopochodnym uszkodzeniu siatkówki, powstałym w okresie okołourodzeniowym. Przyczyną takiej postaci retinopatii są zaburzenia równowagi między procesami oksydacyjnymi i antyoksydacyjnymi w niedojrzałej siatkówce. W skrajnych przypadkach może nawet spowodować ślepotę dziecka.

Udowodniono również, że wcześniaki zmagają się częściej z chorobami przewlekłymi w wieku późniejszym, np. z cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym czy nawet demencją. Zmagają się z niższą odpornością i schorzeniami dermatologicznymi. U wcześniaków wzrasta częstotliwość zespołu jelita drażliwego czy różnego rodzaju alergii. Takie dzieci nierzadko rozwijają się nieco później w porównaniu do dzieci urodzonych o czasie, mając na uwadze rozwój motoryczny.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Roemer-Ślimak R., Ligucka M., Mastalerz-Migas A., Wcześniak w POZ – postępowanie profilaktyczno- -lecznicze i zalecenia dotyczące realizacji programu szczepień ochronnych, Lekarz POZ, 2/2016.
2. Nowak A., Raczej N., Bogacki M., Krawczyk B., Opieka nad dzieckiem urodzonym przedwcześnie – analiza przypadku klinicznego, Problemy Pielęgniarstwa, 3/2014.
3. Baumert M., Sypniewska K., Surmiak P., Późny wcześniak, Annales Academiae Medicale Silesiensis, 2012.