Uczucie głodu

Aktualizacja: 26 września 2024

Uczucie głodu to subiektywne doznanie, które może być odczuwane przez człowieka w momencie, gdy od dłuższego czasu nie spożywał on pokarmu. Zaburzenia odczuwania głodu mogą być dwukierunkowe i dotyczyć albo braku apetytu, albo nadmiernego apetytu. Ich diagnostyką i leczeniem zajmuje się lekarz endokrynolog.

Odczuwanie głodu i sytości

Regulacja poboru pokarmu u człowieka jest procesem złożonym. Biorą w nim udział zarówno czynniki zewnętrzne (uwarunkowania kulturowe, społeczne, stres, wygląd, smak i zapach pożywienia), jak i czynniki wewnętrzne (hormony przewodu pokarmowego i tkanki tłuszczowej). Pobór pokarmu zależy od regulacji na poziomie podwzgórza, gdzie ma miejsce integracja licznych bodźców pobudzających ośrodek głodu i sytości. Zidentyfikowano tam liczne neuroprzekaźniki uczestniczące w regulacji bilansu energetycznego (poprzez wpływ na powstawanie uczucia głodu i sytości oraz na zachowania żywieniowe). Informacje otrzymywane przez ośrodkowy układ nerwowy obejmują:

• sygnały o stanie odżywienia organizmu, docierające do podwzgórza na drodze hormonalnej za pośrednictwem leptyny;
• sygnały związane z przyjmowaniem pokarmu.

Na ośrodek sytości wpływa ponadto mnóstwo hormonów przewodu pokarmowego, zwłaszcza: cholecystokinina, glukagonopodobny peptyd 1, peptyd YY, polipeptyd trzustkowy, glukozależny peptyd insulinotropowy, oksyntomodulina, leptyna i insulina. Hormonem działającym na ośrodek głodu jest grelina. Można zatem podsumować, że w odczuwaniu głodu uczestniczy nie tylko układ pokarmowy, ale i (przede wszystkim) układ nerwowy.

Uczucie głodu – na czym polega?

Uczucie głodu to subiektywne doznanie związane z odczuwaniem głodu, a więc z chęcią spożycia pokarmu. Wiąże się z niedoborem składników pokarmowych i kalorii. Stanowi popęd przyczyniający się do zachowań ukierunkowanych na pobieranie pokarmu i jego zdobywanie – dawniej uczucie głodu umożliwiało przeżycie, aktualnie pozwala na utrzymanie odpowiedniego stanu odżywienia organizmu i przeciwdziała niedoborom pokarmowym.

Silne uczucie głodu

Silne uczucie głodu wiąże się z ciągłym odczuwaniem głodu nawet pomimo spożywania pokarmów czy dostarczania odpowiedniej ilości kalorii w stosunku do dziennego zapotrzebowania organizmu. Taka sytuacja może mieć miejsce w następujących przypadkach:

• niedobór snu;
• zbyt mała ilość błonnika pokarmowego w diecie;
• nadmierny stres w życiu przy braku umiejętności radzenia sobie z nim (tzw. zajadanie stresu i problemów);
• niedobory pokarmowe (organizm wysyła wówczas sygnały o konieczności spożycia posiłków, które mogłyby dostarczyć składniki odżywcze);
• cukrzyca;
• zaburzenia hormonalne, zwłaszcza niedoczynność tarczycy, choroba Gravesa-Basedowa, choroby podwzgórza;
• insulinoma – nowotwór produkujący insulinę;
• zespół napięcia przedmiesiączkowego;
• zaburzenia odżywiania, zwłaszcza bulimia i kompulsywne objadanie się;
• depresja;
• zaburzenia lękowe;
• choroby rzadkie, np. zespół Pradera-Williego lub zespół Kleinego-Levina.

Aby poskromić nadmierny apetyt, nierzadko samo postępowanie dietetyczne nie wystarczy. Należy usunąć lub ustabilizować chorobę podstawową, a dopiero później zadbać o właściwe nawyki żywieniowe. Niekiedy konieczne jest rozpoczęcie psychoterapii. Można także rozpocząć suplementację związków, które po części mogą uregulować odczuwanie głodu, np. cynk, kwasy HCA, koenzym Q10 czy błonnik pokarmowy.

Brak apetytu

Brak apetytu to inaczej utrata zdolności odczuwania głodu – taka osoba może cały dzień nic nie jeść, a wciąż nie odczuwa głodu i nie ma ochoty na żadne posiłki. To niebezpieczne, ponieważ w krótkim czasie może doprowadzić do niedoborów pokarmowych, a następnie do skrajnego niedożywienia. Utrata apetytu może pojawić się w przebiegu:

• infekcji wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, np. grypy, zapalenia płuc;
• cukrzycy;
• wypalenia zawodowego;
• chronicznego zmęczenia;
• nowotworów;
• anoreksji;
• depresji;
• niedokrwistości;
• niedoczynności tarczycy i nadczynności tarczycy;
• chorób zapalnych jelit;
• niedoborów witamin i minerałów;
• nadczynności przytarczyc;
• niedoczynności przysadki mózgowej.

Brak odczuwania głodu jest też typowy dla wielu osób starszych, ponieważ wraz z wiekiem następuje:

• zwiększenie produkcji cholecystokininy odpowiedzialnej za wczesne odczuwanie sytości;
• spadek stężenia greliny w osoczu, odpowiedzialnej za odczuwanie głodu;
• zwiększenie produkcja peptydu YY, odpowiedzialnego za dłuższe przerwy pomiędzy kolejnymi posiłkami;
• obniżenie percepcji węchu i smaku, co zmniejsza apetyt poprzez brak intensywnego delektowania się smakiem i zapachem potraw;
• opóźnione opróżnianie żołądka.

Brak apetytu również należy leczyć przyczynowo, jednak w jego przypadku istnieje wiele metod domowych, które można stosować uzupełniająco i które mogą zwiększać uczucie głodu. Są to np.: popijanie naparów z anyżu lub mięty pieprzowej, unikanie spożywania dań ciężkostrawnych, aktywność na świeżym powietrzu czy suplementacja witaminy D.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Dytfeld J., Pupek-Musialik D., Hormony przewodu pokarmowego regulujące łaknienie: oś jelito-mózg, Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2005, tom 1, nr 2.
2. Skotnicka M., Duraj N., Rola składników odżywczych w regulacji sytości organizmu, Ann. Acad. Med. Gedan. 2015, 45, 79-87.
3. Golonko A., Ostrowska L., Waszczeniuk M., Adamska E., Wilk J., Wpływ hormonów jelitowych i neuroprzekaźników na uczucie głodu i sytości, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2013 tom 4, nr 2, 90-99.
4. Korek E., Krauss H., Piątek J., Chęcińska Z., Regulacja hormonalna łaknienia, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2013, Tom 19, Nr 2, 211-217.