Transferyna (inaczej: transferryna) jest ważnym białkiem uczestniczącym w transporcie jonów żelaza w surowicy krwi. Można zatem stwierdzić, że wspólnie z ferrytyną ściśle kontroluje zasoby żelaza w organizmie i przenosi je w miejsce największego aktualnego zapotrzebowania.
Spis treści
Transferyna – produkcja
Transferyna ludzka produkowana jest w największych ilościach w wątrobie przez hepatocyty. W nieco mniejszych ilościach za jej syntezę odpowiadają także: komórki glejowe, limfocyty, komórki Sertolego czy gruczoły sutkowe. Znaleźć ją można w osoczu, gdzie jej stężenie wynosi 2-3 g/l, w żółci, płynie owodniowym, płynie mózgowo-rdzeniowym, mleku matki i limfie.
Transferyna – charakterystyka
Transferyna jest białkiem łatwo wychwytywanym przez komórki za pośrednictwem błonowego receptora transferyny 1. Po przekazaniu żelaza do komórki związek ten zostaje uwolniony do krwiobiegu w postaci apotransferyny i może być ponownie użyty przez organizm do wiązania żelaza. Ciekawostką jest, że inhibitorami wchłaniania żelaza niehemowego w jelicie cienkim są niektóre polifenole, zwłaszcza kwercytyna znajdująca się w owocach i warzywach (jabłka, czerwona i biała cebula, żurawina, czarne jagody, figi i wiele innych). Z kolei epikatechina i kempferol, także znajdujące się w owocach i warzywach (kakao, jabłka, pomidory, jeżyny, wiśnie, czarne winogrona), mogą zwiększać biodostępność żelaza.
Jedna cząsteczka transferyny składa się z 679 aminokwasów. W budowie, oprócz pojedynczego łańcucha polipeptydowego, wyróżnia się także rozgałęzione węglowodanowe łańcuchy boczne. Całą strukturę stabilizuje 19 wewnątrzmolekularnych mostków disiarczkowych. Standardowo 60% transferyny występuje w postaci apotransferyny, czyli proteiny niewysyconej żelazem. Krąży ona w krwioobiegu do momentu napotkania wolnego żelaza w okolicy jelit albo żelaza z uszkodzonej hemoglobiny w makrofagach. Łatwo wiąże żelazo.
Transferyna – funkcje
Transferyna odpowiada przede wszystkim za transport żelaza z krwią do wszystkich narządów i tkanek, które aktualnie go potrzebują. Jednocześnie odgrywa kluczową rolę w procesach nieswoistej odporności na zakażenia bakteryjne oraz w swoistych reakcjach immunologicznych. Każda cząsteczka tego związku jest w stanie związać 2 jony żelaza. Jak wygląda jednak wchłanianie i przenoszenie żelaza w praktyce?
Wchłanianie żelaza
Źródłem żelaza niehemowego (występującego w postaci jonu żelazowego Fe3+) są rośliny i mięso, natomiast żelazo hemowe (występujące w formie zredukowanej Fe2+) znajduje się wyłącznie w pokarmach mięsnych. Absorpcji jelitowej może podlegać jedynie forma zredukowana, dlatego warto dbać o uzupełnienie diety produktami mięsnymi. Transport żelaza ze światła jelita do enterocytów dwunastnicy odbywa się poprzez błonę apikalną tych komórek. Miejsce w nich ma redukcja jonu żelazowego przy udziale cytochromu b i białek z rodziny STEAP. Uczestniczy w tym także witamina C. Żelazo wchłonięte do enterocytów może być magazynowane w postaci ferrytyny lub uwolnione do krwi. W procesie tym uczestniczy inne białko transportowe – ferroproteina, a także hepcydyna, której aktywność biologiczna wynika z jej zdolności do wiązania ferroportyny. Ferroportyna jest błonowym receptorem dla hepcydyny. Jest komórkowym eksporterem żelaza. Podczas przechodzenia przez błonę komórkową jon żelazawy zostaje utleniony do Fe3+. W tej postaci wiąże się z białkiem apotransferyną, tworząc transferynę.
Transferyna – badanie
Norma transferyny dla osób dorosłych wynosi 200-400 ug/dl. Można ocenić ją na podstawie badania krwi. Wskazaniami do badania są:
- wzmożona męczliwość;
- ogólne pogorszenie samopoczucia;
- osłabienie;
- problemy z koncentracją;
- zawroty głowy;
- bóle w klatce piersiowej;
- zaburzenia rytmu serca.
Oznaczenie poziomu transferyny najczęściej znajduje zastosowanie w celu ustalenia przyczyny nieprawidłowości w metabolizmie żelaza spowodowanej m.in. niedokrwistością, zaburzeniami wchłaniania i odżywiania oraz zabiegami operacyjnymi.
Transferyna – cena badania
Koszt badania transferyny wynosi około 30 złotych, jednak istnieje możliwość jego wykonania również na podstawie publicznego systemu opieki zdrowotnej (NFZ).
Wysoka transferyna
Podwyższone stężenie transferyny może być obserwowane w różnych przypadkach, takich jak:
- niedobór żelaza: jest to najczęstsza przyczyna podwyższonej transferyny, ponieważ organizm stara się zwiększyć produkcję tego białka w celu zwiększenia transportu żelaza do tkanek.;
- ciąża: wzrost stężenia transferyny może wystąpić u kobiet w ciąży z powodu zwiększonego zapotrzebowania na żelazo zarówno dla siebie, jak i dla rozwijającego się płodu;
- terapia estrogenami: estrogeny mogą wpływać na stężenie transferyny, co może prowadzić do jego podwyższenia. Jest to szczególnie widoczne u osób, które przyjmują terapię hormonalną z estrogenami.
Wysoki poziom transferyny może być również wynikiem stanów zapalnych lub infekcji w organizmie, które mogą prowadzić do zwiększonej produkcji tego białka przez wątrobę. Diagnoza wysokiego poziomu transferyny wymaga dalszych badań.
Niska transferyna
Niska transferyna może być wynikiem różnych stanów chorobowych i zaburzeń metabolicznych, niekoniecznie związanych z niedoborem żelaza. Oto kilka potencjalnych przyczyn niskiego poziomu transferyny:
- choroby wątroby: uszkodzenie wątroby może prowadzić do zmniejszonej produkcji transferyny, co może wpływać na jej poziom we krwi;
- niedożywienie: niewystarczające spożycie białka i innych składników odżywczych może prowadzić do niedoborów różnych białek, w tym transferyny;
- zespół nerczycowy: jest to stan związany z przewlekłym stanem zapalnym nerek, który może prowadzić do utraty białka, w tym transferyny, z moczem;
- enteropatie: choroby jelit, takie jak celiakia czy choroba Leśniowskiego-Crohna, mogą prowadzić do zaburzeń wchłaniania substancji odżywczych, co może wpływać na poziom transferyny;
- wrodzone zaburzenia metaboliczne: niektóre rzadkie choroby genetyczne mogą wpływać na metabolizm żelaza i produkcję transferyny, co może prowadzić do niskiego poziomu tego białka;
- choroby nowotworowe: niektóre nowotwory mogą wpływać na produkcję transferyny lub prowadzić do jej utraty, co może skutkować niskim poziomem tego białka.
Ponad to obniżony poziom transferyny może wynikać ze stanów zapalnych przewlekłych, takich jak choroby autoimmunologiczne czy infekcje.
Diagnoza niskiego poziomu transferyny wymaga oceny poziomu żelaza i innych wskaźników krwi oraz zidentyfikowania przyczyny niedoboru.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Krzyżowska K., Eszyk J., Gonciarz M., Ferrytyna – udział w gospodarce żelazem i znaczenie diagnostyczne, Lekarz POZ, 5/2020.
- Karakulska-Prystupiuk E., Niedokrwistość z niedoboru żelaza – postępowanie w praktyce lekarza rodzinnego, Lekarz POZ, 1/2019.
- Kubiak T., Rola transferryny w przeciwdziałaniu stresowi oksydacyjnemu indukowanemu wolnym żelazem w organizmie i jej potencjalne związki z rozwojem nowotworów, Problemy Nauk Biologicznych, 4/2013.
- Silverthorn D., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
Zostaw komentarz