Rozwój embrionalny

Rozwój embrionalny człowieka (inaczej: embriogeneza) jest procesem niezwykle złożonym, zależnym od współdziałania wielu genów. Rozpoczyna się w momencie zapłodnienia czyli połączenia komórki jajowej z plemnikiem, a kończy w momencie wydostania się płodu z układu rozrodczego matki.

Przebieg rozwoju embrionalnego

Rozwój embrionalny człowieka można przedstawić w kilku etapach. Zostały one opisane poniżej.

Zapłodnienie

Dochodzi do niego najczęściej w momencie, gdy kobieta znajduje się w fazie płodnej cyklu miesiączkowego (kulminacją jest owulacja). Uwolniona z pęcherzyka jajnikowego komórka jajowa trafia do jajowodu, a rzęski wyścielających go komórek transportują ją w kierunku macicy. Mężczyzna podczas stosunku seksualnego wprowadza do pochwy nasienie, a w nim w przybliżeniu około 40-200 mln plemników. Wykazują one zdolność ruchów dzięki witkom, przemieszczają się więc przez kanał pochwy i macicy, aż natrafiają w jajowodzie na komórkę jajową. Moment połączenia się komórki jajowej z plemnikiem zwie się zapłodnieniem. Powstaje zygota.

Rozwój zarodkowy

Rozwój zarodkowy trwa do 8 tygodni od momentu zapłodnienia. Po około 30 godzinach od zapłodnienia zygota zaczyna się intensywnie dzielić, tworząc wielokomórkowy zarodek. Trwa 5-dniowa wędrówka zarodka przez jajowód w kierunku macicy, a w tym czasie intensywnie zachodzą podziały komórkowe. Rozwijający się zarodek wykorzystuje substancje odżywcze nagromadzone w komórce jajowej. Między 8. a 12. dniem zagnieżdża się on w silnie ukrwionej błonie śluzowej macicy. Komórki zaczynają się różnicować, a w późniejszym etapie będą się z nich wykształcać narządy.

Warto wspomnieć, że jeszcze na etapie rozwoju zarodkowego tworzy się łożysko. Około 4. tygodnia od momentu zapłodnienia tworzą się palczaste wyrostki, które wnikają następnie w głąb błony śluzowej macicy. W ten sposób powstaje łożysko. Jest ono kluczowe dla wymiany gazowe oraz dla transportu składników odżywczych do płodu.

Rozwój płodowy

Od około 9. tygodnia ciąży o zarodku mówimy „płód”. Łączy się on z łożyskiem sznurem pępowinowym. Koniec życia płodowego, a więc rozwoju embrionalnego, ma miejsce około 9 miesięcy później, czyli przypada na czas porodu. Rozwój płodowy w przybliżeniu warto rozdzielić na trymestry.

I trymestr

6-tygodniowy zarodek mierzy 5-6 mm i wyglądem może przypominać kijankę. W tym momencie rozpoczyna się bardzo szybki i intensywny wzrost. Kształtuje się tułów oraz kończyny dolne, a także zawiązek szkieletu. W 7. tygodniu ciąży powoli wykształcają się narządy takie jak serce, wątroba, trzustka i nerki. Palce rąk i stóp są połączone błoną, tworzą się także powieki, które otwierają się po porodzie lub pod koniec II trymestru. W momencie przejścia fazy zarodkowej w fazę płodową, czyli w okolicach 9. tygodnia życia płodowego, wykształca się pierwszy ze zmysłów – zmysł dotyku. W 10. tygodniu dziecko potrafi otwierać i zamykać usta, zanika błona między palcami.

Pod koniec III trymestru dziecko prostuje i zgina kończyny, co może wyczuć przyszła matka w postaci delikatnych uderzeń. Dziecko ma już wykształcony układ mięśniowy i układ nerwowy, a kształtowanie rozpoczyna dodatkowo układ immunologiczny. Jest już także produkowany mocz, który odpływa do wód płodowych. Pod koniec III trymestru maleje ryzyko rozwoju wad genetycznych i zespołów, rośnie odporność na czynniki zewnętrzne.

II trymestr

Dziecko uczy się ruchów rękami i stopami, może łapać pępowinę i doskonalić umiejętności chwytne. W 16. tygodniu życia płodowego pojawia się meszek na skórze i na głowie, zaczynają rosnąć paznokcie, kształtują się linie papilarne charakterystyczne dla każdego człowieka. Lekarz jest już w stanie określić płeć dziecka. Zaczyna się rozwijać kolejny zmysł – zmysł smaku, a później zmysł słuchu. W mózgu intensywnie zwiększa się liczba komórek nerwowych, a tarczyca rozpoczyna produkcję hormonów.

W 17. tygodniu ciąży intensywnie rozwijają się i kształtują wszystkie narządy wewnętrzne (poza płucami). Dziecko mierzy średnio 13 cm i waży około 100 g. Tydzień później zaczyna tworzyć się smółka. W 19. tygodniu pojawia się rytm dobowy, zaczynają się kształtować płuca, gromadzi się tkanka tłuszczowa. Pod koniec III trymestru w mózgu kończy się tworzenie najważniejszych połączeń nerwowych, a płód staje się bardzo aktywny.

III trymestr

W III trymestrze wykształcają się zawiązki zębów stałych, dziecko ma już bujne włosy i mierzy około 36 cm. W 28. tygodniu ciąży narządy wewnętrzne nie są jeszcze gotowe do pełnienia swoich funkcji, jednak w momencie przedwczesnego porodu dziecko jest w stanie przeżyć. 29 tydzień to czas, gdy płód ustawia się główkowo, trwa proces fałdowania się kory mózgu. W 31. tygodniu następuje intensywna produkcja krwinek czerwonych przez szpik kostny, zaś w 33. tygodniu narządy wewnętrzne są już całkowicie ukształtowane i gotowe do pełnienia swoich funkcji. Dziecko waży około 2 kg.

W 35. tygodniu ciąży rozwija się już tylko układ odpornościowy, płuca i zwiększa się masa dziecka. W 36. tygodniu rozwój fizyczny jest już zakończony. Życie płodowe kończy się w 40. tygodniu ciąży i wówczas najczęściej ma miejsce poród.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Kończewska-Murdzek Z., Murdzek-Wierzbicka M., Rozwój dziecka w łonie matki, Kwartalnik Naukowy, 1/2017.
2. Regan L., Twoja ciąża. Tydzień po tygodniu. Czego możesz się spodziewać od poczęcia do porodu, Wydawnictwo Esteri, Wrocław 2020.