Pułap tlenowy, określany skrótem VO2max, to parametr określający zużycie tlenu w ciągu 1 minuty przy najwyższym możliwym dla danej osoby wysiłku fizycznym. Można go dokładnie przeanalizować za pomocą testu spiroergometrycznego (CPET). Innymi słowy, pułap tlenowy pozwala sprawdzić zdolność aerobową, czyli tlenową, organizmu do wysiłku.
Spis treści
Co to jest pułap tlenowy?
Mianem wydolności fizycznej określa się zdolność organizmu do wykonywania ciężkich lub długotrwałych wysiłków fizycznych bez szybko narastającego zmęczenia. Rzeczywistą jej miarą jest czas wykonywania wysiłków o określonej stałej lub zwiększającej się intensywności do całkowitego wyczerpania. Wydolność fizyczną określają rozmaite czynniki, takie jak np.: wydolność krążeniowo-oddechowa, siła i wytrzymałość mięśniowa, skład ciała. Miarą wydolności fizycznej jest natomiast wielkość maksymalnego pochłaniania tlenu (VO2max), czyli pułap tlenowy.
Jak zmierzyć pułap tlenowy?
Wartość VO2max można zmierzyć bezpośrednio podczas wysiłku maksymalnego lub wyliczyć na podstawie częstości skurczów mięśnia sercowego podczas wysiłków submaksymalnych. Zasada bezpośredniego pomiaru polega na analizie ilości tlenu pobieranego przez organizm w trakcie wysiłku o obciążeniu maksymalnym. Pomiary wykonuje się podczas wysiłku odbywającego się na cykloergometrze lub bieżni ruchomej. Test na bieżni rozpoczyna się zazwyczaj od chodu z szybkością 4,8-5,0 km/h, po czym kąt nachylenia zwiększa się o 1,40 co 1-2 minuty (można jednocześnie zwiększyć odpowiednio szybkość chodu lub biegu). Kryteria osiągnięcia pułapu tlenowego są takie same jak podczas testu na cykloergometrze.
Ostatnimi czasy ogromną popularnością cieszą się badania na spiroergometrze (CPET). Pozwalają one na jednoczesną analizę czynności kilku układów:
- układu krążenia;
- układu oddechowego;
- układu nerwowego.
Polegają na wykonaniu próby wysiłkowej, w trakcie której przeprowadzana jest analiza gazów wydechowych. Pomiary dokonywane podczas badania CPET obejmują m.in.: zużycie tlenu, produkcję dwutlenku węgla, wentylację minutową, zapis EKG, ciśnienie tętnicze, oksymetrię.
Próg tlenowy i beztlenowy
Każda osoba badająca pułap tlenowy powinna również określić próg tlenowy i beztlenowy. Próg tlenowy określa wartość, po przekroczeniu której poziom mleczanu we krwi po raz pierwszy zaczyna wzrastać. Indywidualny poziom wydolności tlenowej wyznacza wartość tętna, która faktycznie występuje na progu tlenowym. Na przykład próg tlenowy osób o słabej kondycji może wynosić 60% tętna maksymalnego, z kolei u sportowców może wynosić nawet 85% tętna maksymalnego. Im wyższy próg tlenowy, tym z większą intensywnością bez wzrostu poziomu mleczanu może trenować dana osoba.
Z kolei mianem progu beztlenowego określa się najwyższy poziom intensywności treningu, który można utrzymać przez dłuższy czas bez znacznego wzrostu stężenia mleczanu we krwi. W momencie przekroczenia progu beztlenowego wzrasta metabolizm beztlenowy i zaczyna się wzrost stężenia mleczanu we krwi. W konsekwencji pojawia się silne zmęczenie i/lub sztywność mięśni. Podobnie jak w przypadku progu tlenowego, próg beztlenowy można podnieść, przez systematyczny wysiłek.
Pułapu tlenowy – znaczenie
Adaptacja układu oddechowego do wysiłku fizycznego polega przede wszystkim na dostarczaniu dodatkowego tlenu, usuwaniu nadmiaru dwutlenku węgla oraz zapobieganiu kwasicy metabolicznej. W efekcie pułap tlenowy na wysokim poziomie jest niezbędny do tego, aby móc funkcjonować i pozostawać aktywnym fizycznie bez jednoczesnych problemów zdrowotnych czy uczucia zmęczenia. To ważne nie tylko w przypadku sportowców, ale i każdego człowieka bez względu na płeć czy wiek.
Pułap tlenowy – czynniki kształtujące
Wpływ na pułap tlenowy mają czynniki takie jak: wiek, płeć, ogólny stan zdrowia, poziom codziennej aktywności fizycznej, przyjmowane leki i wiele innych. Osoby aktywne fizycznie będą miały automatycznie większy pułap tlenowy, niż osoby prowadzące siedzący tryb życia. Pułap ten jest wyższy również u osób młodszych i zdrowych. Warto zaznaczyć, że na wartość pułapu tlenowego każdy człowiek ma ogromny wpływ. Długoterminowe podjęcie odpowiednich kroków, zwłaszcza wdrożenie do swojego życia codziennej, systematycznej aktywności aerobowej, umożliwia poprawę tego parametru i przyczynia się do lepszego stanu zdrowia – zarówno fizycznego, jak i psychicznego.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Fortuna M., Podstawy kształtowania i kontroli zdolności wysiłkowej tlenowej i beztlenowej, Kolegium Karkonoskie w Jeleniej Górze, Jelenia Góra 2008.
- Szubert J., Szubert S., Wieczorek W., Szymańska-Paszczuk A., Ziółkowski W., Szubert M., Alternatywna metoda wyznaczania maksymalnego poboru tlenu (vO2 max) przez organizm człowieka.
- Szalewska D., Aschenbrenner P., Skalski D., Makar P., Wydolność tlenowa a komponenty składu ciała ratowników wodnych Słupskiego WOPR, Rocznik Naukowy, AWFiS w Gdańsku, XXVI/2016.
Zostaw komentarz