Przeciwciała, zwane również immunoglobulinami, to najważniejsze białka swoistej odpowiedzi immunologicznej. Biorą udział przede wszystkim w odpowiedzi typu humoralnego. Posiadają zdolność swoistego wiązania antygenów, co przyczynia się do ich sprawnego usuwania. Wyróżniamy 5 klas immunoglobulin, różnią się one między sobą budową i ostateczną funkcją.
Co to są przeciwciała?
Przeciwciała występują w płynach ustrojowych wszystkich kręgowców. Pojedyncza cząsteczka składa się z 4 łańcuchów polipeptydowych: 2 lekkich oraz 2 ciężkich, połączonych ze sobą mostkami dwusiarczkowymi. W zależności od różnic w budowie łańcuchów ciężkich wyróżniamy 5 klas immunoglobulin:
- immunoglobuliny IgA,;
- immunoglobuliny IgD;
- immunoglobuliny IgE;
- immunoglobuliny IgG;
- immunoglobuliny IgM.
W łańcuchach ciężkich i lekkich wyróżnia się ponadto części zmienne leżące w odcinku N-końcowym oraz części stałe, obejmujące odcinek C-końcowy. Fragment przeciwciała wiążący antygen zwie się paratopem. Jest on przestrzennie dopasowany do determinanty antygenowej, czyli epitopu.
Swoistość przeciwciała wynika bezpośrednio z konfiguracji przestrzennej części zmiennych łańcuchów ciężkich i lekkich, zależnej od kolejności aminokwasów w tych częściach łańcuchów. Części zmienne są różne dla przeciwciał wiążących różne epitopy, części stałe natomiast są identyczne dla wszystkich przeciwciał danej klasy, ewentualnie podklasy. Choć zazwyczaj określona immunoglobulina wiąże jeden wybrany antygen, część z nich to tzw. przeciwciała wielospecyficzne.
Klasy przeciwciał
Wyróżniamy następujące klasy przeciwciał:
- IgA – większość znajduje się w wydzielinach surowiczych i śluzowych, takich jak pot, łzy, ślina;
- IgD – występują licznie na powierzchni limfocytów B, które nie miały jeszcze kontaktu z antygenem. Ich funkcja wciąż nie jest do końca poznana;
- IgE – wiążą się z odpowiednimi receptorami na komórkach tucznych, wywołują po przyłączeniu antygenu degranulację tych komórek. Ponadto biorą udział w obronie przeciw pasożytom oraz w zjawiskach nadwrażliwości typu I ( alergiach);
- IgG – stanowią aż 75% wszystkich immunoglobulin, produkowane są w późniejszych etapach zakażenia czy choroby. Ich podstawową rolą jest zwalczanie wirusów i bakterii;
- IgM – są produkowane w początkowej fazie odpowiedzi immunologicznej, jak również w rozwoju osobniczym.
W okresie płodowym zaczynają się pojawiać przeciwciała własne IgM, a produkcja przeciwciał IgG rozpoczyna się dopiero tuż po urodzeniu. Podczas gdy stężenie matczynych IgG stopniowo spada, aby całkowicie zaniknąć w okolicach 9. miesiąca życia, rośnie stężenie IgG noworodkowych i niemowlęcych, które osiągają po 12 miesiącach około 60% stężenia ludzi dorosłych.
Funkcje przeciwciał
Krążące po ustroju przeciwciała chronią organizm przez wiązanie i neutralizację toksyn białkowych, blokowanie wiązania wirusów i bakterii z komórkami gospodarza, opsonizację bakterii oraz aktywowanie układu dopełniacza. Innymi słowy, są kluczowe dla sprawnego funkcjonowania układu odpornościowego każdego człowieka, bez względu na wiek. Funkcje przeciwciał można przedstawić następująco:
- wiązanie antygenów np. na powierzchni komórek zakażonych wirusami lub bakteriami, a następnie niszczenie ich drogą aktywacji dopełniacza, indukcji immunofagocytozy lub indukcji cytotoksyczności komórkowej zależnej od przeciwciał;
- blokowanie wnikania mikroorganizmów do tkanek, np. przez nabłonek jelit;
- wiązanie toksyn i ich neutralizacja;
- pełnienie roli enzymów w stosunku do wiązanych przez siebie antygenów.
Należy wiedzieć, że przeciwciała mogą też spełniać niektóre funkcje obronne również wewnątrz komórek.
Badanie przeciwciał
Badanie poziomu przeciwciał znajduje zastosowanie przede wszystkim w diagnostyce i leczeniu następujących chorób:
- nowotwory, zwłaszcza układu limfatycznego;
- choroby autoimmunologiczne, np. toczeń rumieniowaty układowy lub mieszana choroba tkanki łącznej;
- schorzenia wątroby i śledziony;
- zaburzenia układu odpornościowego, w tym AIDS;
- alergie;
- przewlekłe lub ostre stany zapalne;
- sarkoidoza;
- zakażenia wirusowe, bakteryjne lub pasożytnicze.
Co więcej, oceniając poziom przeciwciał można jednocześnie wstępnie ustalić fazę choroby. Przykładowo, gdy dominują przeciwciała klasy IgM prawdopodobnie schorzenie znajduje się w fazie wczesnej. Z kolei jeśli przeważają przeciwciała klasy IgG, z dużym prawdopodobieństwem schorzenie trwa już od pewnego czasu. Do badania pobiera się krew żylną, pacjent powinien pozostać na czczo przynajmniej przez 8 godzin przed pobraniem krwi.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Ganong W., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
- Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W., Stokłosa T., Immunologia, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2017.
Zostaw komentarz