Pamięć immunologiczna

Aktualizacja: 22 lutego 2025

Pamięć immunologiczna to charakterystyczna zdolność układu odpornościowego człowieka (zwanego także układem immunologicznym) do szybszego i efektywniejszego reagowania na patogeny wnikające do ustroju. Jest to możliwe dzięki zapamiętaniu przez konkretne komórki obronne danych o patogenie. Warto zaznaczyć, że ludzie nie rodzą się z pamięcią immunologiczną – nabywają ją w ciągu swojego życia.

Pamięć immunologiczna – co to jest?

Pamięć immunologiczną definiuje się jako gotowość organizmu do sprawniejszej i lepszej reakcji na ponowne zakażenie danym patogenem chorobotwórczym. Wiąże się to ze specyficzną odpowiedzią na ten antygen, „wypracowaną” po pierwszym kontakcie. Można więc powiedzieć, że jest to nabycie odporności oparte na limfocytach pamięci immunologicznej, produkcji swoistych przeciwciał. Jako że nie rodzimy się z pamięcią immunologiczną, lecz dopiero kształtujemy ją w ciągu swojego życia, nazywa się ją także pamięcią nabytą.

Całe zjawisko można przedstawić nieco przystępniej. Przeżycie infekcji spowodowanej danym patogenem może wywrzeć trwały skutek na mechanizmach odporności, czego konsekwencją jest proste zwalczenie patogenu podczas kolejnego kontaktu. Co więcej, nawet organizmy jednokomórkowe, takie jak bakterie, są w stanie zapamiętywać wtargnięcie obcego materiału genetycznego do wnętrza komórki. Jeśli więc w ciągu życia zachorujemy na grypę, w okresie dzieciństwa pierwsze tego typu infekcje mogą być przechodzone dość ciężko. Wszystko dlatego, że wirusy grypy po raz pierwszy wnikają do organizmu i są mu obce. Jednak limfocyty T i B mogą je zapamiętywać, przez co podczas ponownego wniknięcia do organizmu wirusa grypy szybko reagują. Choroba przechodzona jest wówczas łagodniej.

Komórki pamięci immunologicznej

Komórki pamięci immunologicznej określa się również jako długo żyjące komórki układu immunologicznego powstające w konsekwencji udanej odpowiedzi immunologicznej przeciwko obcemu antygenowi. Są to przede wszystkim:

• komórki B – odpowiadają za produkcję przeciwciał. W momencie, w którym ustrój człowieka po raz pierwszy zetknie się z patogenem, limfocyty B syntezują specyficzne przeciwciała neutralizujące zagrożenie. Po wyeliminowaniu patogenu część limfocytów B przekształca się w komórki pamięci, które pozostają w organizmie przez długi czas. W rezultacie każde ponowne przeniknięcie danego, zapamiętanego patogenu inicjuje szybką syntezę odpowiednich przeciwciał skierowanych przeciwko niemu;
• komórki T – odpowiadają za bezpośrednie rozpoznawanie i eliminację zakażonych komórek. Pozostają w organizmie po pierwotnej infekcji, natomiast przy każdej kolejnej ekspozycji na dany patogen szybko go eliminują.

Tego typu komórki są rozsiane po całym organizmie człowieka.

Zobacz również: Komórki NK.

Pamięć immunologiczna a szczepionki

Na pamięci immunologicznej bazują szczepionki. Podczas szczepienia do organizmu wprowadza się patogeny chorobotwórcze w bardzo małych stężeniach, aby organizm nie zachorował, lecz miał okazję do wytworzenia odpowiednich komórek pamięci immunologicznych. W efekcie rzeczywiste zachorowanie, czyli przeniknięcie patogenów do organizmu, skutkuje szybką reakcją układu odpornościowego. Choroba jest natychmiast zwalczana lub jest przechodzona znacznie łagodniej.

Szczepionki zawierają osłabione lub martwe patogeny (np. wirusy lub bakterie) lub ich części (np. białka). Są one na tyle bezpieczne, że nie wywołują określonej choroby, jednak na tyle podobne do prawdziwych patogenów, że układ odpornościowy je rozpoznaje i reaguje na nie. W Polsce istnieją szczepienia obowiązkowe już od pierwszych lat życia, jak również szczepienia dodatkowe, np. sugerowane osobom planującym urlop w krajach egzotycznych.

Pamięć immunologiczna – podsumowanie

W przebiegu odpowiedzi pierwotnej pierwsze przeciwciała w organizmie człowieka pojawiają się po 3–14 dniach po ekspozycji na antygen. Zwiększony poziom przeciwciał utrzymuje się jeszcze przez kilka tygodni, po czym ulega obniżeniu, co można śledzić na podstawie laboratoryjnych badań krwi. Przy ponownym zetknięciu się z tym samym rodzajem antygenu szybko zwiększa się poziom przeciwciał w osoczu, a walka ustroju z chorobą staje się bardziej efektywna.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Wojda I., Różne strategie osiągania pamięci immunologicznej, Problemy Nauk Biologicznych, 4/2017.
2. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
3. Baran A., Radzimirska M., Budowa i funkcjonowanie układu immunologicznego człowieka, 2019.