Haploidy

Aktualizacja: 25 kwietnia 2025

Haploidy to komórki posiadające wyłącznie jeden komplet (zestaw) chromosomów. Oznacza to tym samym, że mają one jedną kopię każdego genu, zamiast dwóch (jak w przypadku komórek diploidalnych, czyli diploidów). Przykładami komórek haploidalnych są między innymi gamety (plemniki i komórki jajowe). Pojęcie to wykorzystuje się również w odniesieniu do roślin haploidalnych, zawierających gametyczną liczbę chromosomów w sporoficie (połowa liczby chromosomów macierzystych).

Spis treści

Haploidy
Rośliny haploidalne
Haploidyzacja roślin

Haploidy to stan genetyczny, w przebiegu którego organizm lub komórka zawierają jedynie jeden zestaw chromosomów (oznaczany skrótem n), zamiast dwóch (które występują w organizmach diploidalnych, oznaczanych jako 2n). Innymi słowy, haploidy mają po jednej kopii każdego genu.

Przykładami haploidów są:

gamety (komórki rozrodcze), czyli plemniki i komórki jajowe u ludzi i innych organizmów diploidalnych, są fizjologicznie haploidalne – mają jeden zestaw chromosomów. W związku z tym po zapłodnieniu tworzy się diploidalna zygota (n+n = 2n);
niektóre organizmy, takie jak np. samce pszczół (trutnie) mogą rozwijać się z niezapłodnionych jaj i są naturalnie haploidalne;
„sztucznie” wyhodowane rośliny celem przyspieszenia uzyskania czystych linii genetycznych (tzw. linie homozygotyczne).

Haploidy coraz częściej bada się laboratoryjnie również w związku z poprawianiem osiągów współczesnej medycyny. Ujawniają bowiem efekty recesywnych mutacji (ponieważ nie mają drugiej, „maskującej” kopii genu). W tym kierunku konieczne są jednak dalsze badania.

Rośliny haploidalne

Haploidy to rośliny znajdujące się w sporofitowej fazie rozwoju, jednak posiadające gametyczną liczbę chromosomów. Mogą tworzyć się bez udziału zapłodnienia z komórek gametofitu żeńskiego (gynogeneza) lub męskiego (androgeneza), jak również po skrzyżowaniu odległych genetycznie gatunków i eliminacji chromatyny jednego z rodziców z mieszańcowych komórek zarodka. Haploidy stanowią interesujący obiekt badań genetycznych, a ich celem jest stworzenie nowych odmian o lepszych cechach użytkowych.

Haploidyzacja roślin

Haploidyzację roślin wykonuje się w starannie monitorowanych warunkach głównie po to, aby przyspieszyć hodowlę nowych odmian. Chodzi o uzyskanie czystych linii genetycznych (czyli linii homozygotycznych) w dużo krótszym czasie niż tradycyjnymi metodami. U roślin warzywnych w celu otrzymywania form o haploidalnej liczbie chromosomów wykorzystuje się andro- lub gynogenezę. W procesie androgenezy dochodzi do rozwoju haploidalnego zarodka z mikrospory lub ziarna pyłku, natomiast w procesie gynogenezy rozwojowi ulega gametofit żeński w kulturach in vitro zalążków, zalążni lub kwiatów. Można go ponadto stymulować zapylając kwiaty nieżywotnym pyłkiem uprzednio napromieniowanym lub pyłkiem innego gatunku (indukowana partenogeneza). Efektywność procesu androgenezy może być modyfikowana warunkami termicznymi w czasie pierwszych dni prowadzenia kultury, składem pożywki itp.

Polecane produkty

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...