Gameta

Gameta to męska lub żeńska komórka rozrodcza, niezbędna do rozmnażania płciowego. Jedna gameta męska łączy się z jedną gametą żeńską, co nazywa się procesem zapłodnienia. Z takiego połączenia rozwija się zarodek, a następnie płód, dając początek nowemu życiu.

Gameta męska

Komórką rozrodczą męską jest plemnik. Powstaje na drodze mejozy w procesie nazywanym gametogenezą. W większości grup systematycznych zwierząt plemniki zbudowane są główki i wici, nazywanej również ogonkiem. Główka zawiera jądro komórkowe, akrosom, cytoszkielet i niewielką ilość cytoplazmy. Witka natomiast służy głównie do poruszania się – sprawia, że plemnik może przemieszczać się przez kanał rodny kobiety, poszukując komórki jajowej. Co ciekawe, w nasieniu zdrowych mężczyzn może występować do 20% plemników nienormalnie ukształtowanych. Są to m.in. plemniki olbrzymie, karłowate, wieloogonowe i wielogłowe. Nie są zdolne do zapłodnienia. Jeśli takie postacie plemników przeważają w nasieniu, mężczyzna jest w zasadzie bezpłodny.

Pierwsze plemniki formują się już około 11.-12. roku życia, a tworzenie ich w jądrach odbywa się od okresu pokwitania do późnej starości. Ma to charakter stały, co oznacza, że mężczyzna niemal w każdym wieku może zapładniać komórki jajowe. Przemiana komórki prekursorowej w dojrzały plemnik prezentuje się następująco:

• spermatogonia (komórki prekursorowe) – spermatocyty I rzędu – spermatocyty II rzędu – spermatydy – plemniki.

Do produkcji plemników najważniejsza jest obecność testosteronu oraz FSH, choć w praktyce także DHEA, estrogen czy hormony tarczycy mają w tym swój udział.

Gameta żeńska

W układzie rozrodczym każdej zdrowej kobiety zachodzi szereg cyklicznych zmian hormonalnych, morfologicznych oraz fizjologicznych, których kluczowym celem jest przygotowanie jej organizmu do zapłodnienia i ciąży. Pełen zespół tych zmian powtarza się u większości kobiet co około 28 dni i nosi nazwę cyklu miesiączkowego. Podczas cyklu miesiączkowego obserwuje się zjawisko nazywane owulacją – to proces uwolnienia komórki jajowej gotowej już do zapłodnienia przez gametę męską. Jednocześnie błona śluzowa macicy przygotowuje się na zagnieżdżenie zarodka. Produkcja komórek jajowych w jajnikach nazywa się oogenezą. Podczas niej wzrastające oogonia ulegają przekształceniu w oocyty I rzędu. Podczas podziału mejotycznego oocytu I rzędu powstaje oocyt II rzędu i pierwsze ciałko kierunkowe. Owulacji podlega oocyt II rzędu, a drugi podział mejotyczny zostaje dokończony dopiero po zapłodnieniu.

Komórka jajowa jest więc żeńską komórką rozrodczą uwalnianą podczas owulacji, której długość życia wynosi przeciętnie 24 godziny. Powstaje w jajnikach i osiąga wielkość około 200 mikronów. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, komórka jajowa ulega zniszczeniu i wydaleniu wraz z krwią miesiączkową podczas menstruacji. Jeśli natomiast dojdzie do zapłodnienia, zagnieżdża się w endometrium macicy, a następnie rozwija się z niej nowe życie.

Sztuczna gameta

W ostatnich latach trwają intensywne prace nad utworzeniem sztucznej gamety, co miałoby pomóc parom zmagającym się z bezpłodnością. Zdania na ten temat są jednak podzielone – działania te mają tyle samo zwolenników, co przeciwników. Pierwszy sposób utworzenia sztucznych gamet wiąże się z pobraniem z wczesnego embrionu komórek macierzystych, mających zdolność przekształcenia się w dowolną zróżnicowaną komórkę. Celem interwencji inżynierów jest ukierunkowanie rozwoju komórki macierzystej w taki sposób, aby można było uzyskać z niej gametę. Technika ta z powodzeniem została już zastosowana zarówno w odniesieniu do zwierząt, jak i do ludzi, przy czym z gamet zwierzęcych uzyskiwano potomstwo. Kolejną możliwością utworzenia sztucznej gamety jest wszczepienie komórki somatycznej do wcześniej pozbawionej jądra komórki jajowej, która następnie podlega procesom mejozy. W efekcie uzyskuje się gametę.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Woźniak P., Plemnik – jedna z najciekawszych komórek w przyrodzie, Edukacja Biologiczna i Środowiskowa, 3/2013.
2. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.
3. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
4. Nawrot O., Sztuczne gamety – prawo a rozwój biomedycyny, Forum Prawnicze, 2016.