Fosfataza zasadowa (w skrócie: ALP) nazywana jest również fosfatazą alkaliczną. To istotny zarówno w świecie zwierząt, jak i w świecie roślin enzym białkowy z grona hydrolaz. Jego najważniejszą rolą jest eliminacja grup fosforanowych z rozmaitych związków chemicznych. Oznaczanie poziomu ALP ma istotne znaczenie diagnostyczne.
Spis treści
Fosfatazy – czym są?
Fosfatazy to związki chemiczne zaliczane do grona hydrolaz. Ich główną rolą jest katalizowanie rozkładu monoestrów kwasu fosforowego. Pełnią funkcję enzymów powszechnie w świecie roślin i zwierząt, również w organizmach ludzi. Wytwarzane są nawet przez drobnoustroje, co sprawia, że na każdym kroku można się na nie natknąć. Fosfatazy znalazły zastosowanie w medycynie i w różnych gałęziach przemysłu. Wyróżnia się fosfatazy zasadowe (ALP) i fosfatazy kwasowe (AP).
Fosfataza zasadowa – co to jest?
Fosfataza zasadowa należy do tzw. ektoenzymów, czyli związków chemicznych posiadających swoje centrum aktywne zwrócone na zewnątrz komórki. Działają one najintensywniej w warunkach wysokiego, zasadowego pH (w granicach 8-10), stąd ich nazwa. Wyróżnia się 4 podstawowe typy ALP:
- fosfatazy tkankowo-niespecyficzne (LBK) – ulegają ekspresji na błonie komórkowej hipertroficznych chondrocytów czy osteoblastów;
- fosfatazy jelitowe;
- fosfatazy łożyskowe;
- fosfatazy związane z komórkami rozrodczymi.
Fosfataza zasadowa bierze udział w transporcie lipidów w jelicie, jak również w procesie kalcyfikacji kości. Można ją znaleźć w różnych rodzajach komórek w postaci izoenzymów i izoform, w największych ilościach jednak w kościach i wątrobie. Stosunek ALP wątrobowej do kostnej zmienia się wraz z wiekiem. Fosfataza zasadowa w środowisku alkalicznym katalizuje przeniesienie grupy fosforanowej z 4-nitrofenylofosforanu na dwuetanoloaminę (DEA). W konsekwencji tego dochodzi do uwolnienia 4-nitrofenolu. Stężenie związku oznacza się na podstawie szybkości powstawania 4-nitrofenolu.
Fosfataza zasadowa – co to za badanie?
Oznaczanie poziomu fosfatazy zasadowej wykonuje się przy podejrzeniu rozmaitych chorób. Wzrost jej aktywności w surowicy bez pojawienia się konkretnych objawów klinicznych także bardzo często ma miejsce, dlatego samo oznaczenie ALP nie jest wystarczające, aby postawić trafną diagnozę. Jest ona jedynie parametrem zawężającym obszar poszukiwań.
Fosfataza zasadowa – podwyższona
Podwyższone stężenie fosfatazy zasadowej obserwuje się u osób z chorobami kości związanymi ze wzmożoną aktywnością osteoblastyczną, a także u osób z chorobami dróg żółciowych i wątroby czy innymi problemami. Takimi chorobami są m.in.:
- żółtaczka;
- uszkodzenie wątroby;
- nowotwory wątroby;
- krzywica;
- choroba Pageta;
- nadczynność przytarczyc;
- zakażenia różnego pochodzenia;
- czerwienica prawdziwa;
- osteomalacja;
- osteoporoza;
- nasilony niedobór witaminy D;
- alkoholowa i niealkoholowa marskość wątroby;
- kamica dróg żółciowych;
- przewlekła białaczka szpikowa.
Zdecydowanie najczęściej jednak poziom ALP bada się przy chorobach kości i wątroby. Do badania krew pobiera się na czczo z rana, wyniki dostępne są w ciągu kilku dni.
Fosfataza zasadowa – normy
Normy dla fosfatazy zasadowej przeważnie mieszczą się w następujących przedziałach:
- 30-120 U/l – osoby dorosłe;
- 145-320 U/l – dzieci.
Wyższy pozom ALP u dzieci wynika głównie z tego, że ich kości są w ciągłej rozbudowie i nie zakończyły jeszcze procesów wzrastania. Normy mogą różnić się w zależności od laboratorium, dlatego wyniki należy zawsze porównywać z zakresami referencyjnymi widocznymi przy wynikach.
Fosfataza zasadowa – niska
Nie zawsze problemem jest podwyższenie poziomu ALP. Niekiedy obserwuje się jego obniżenie, co jest charakterystyczne m.in. dla następujących problemów zdrowotnych:
- znaczne niedobory pokarmowe – zwłaszcza cynku, magnezu, witaminy C;
- skrajne niedożywienie;
- zaburzenia wzrastania kośćca;
- niedoczynność tarczycy;
- nadmierna podaż witaminy D.
Najczęściej jednak spadek stężenia fosfatazy zasadowej (ALP) oznacza hipofosfatazenię – brak prawidłowego odkładania się wapnia w kościach.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Nowak J., Szymczak J., Słobodzian T., Próba określenia 50% progu toksyczności dawek różnych metali ciężkich dla fosfataz glebowych, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 492/2003.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
Zostaw komentarz