Estrogeny

Aktualizacja: 29 września 2022

Estrogeny to grupa żeńskich hormonów płciowych produkowanych przez jajniki, choć w niewielkich ilościach występują również u mężczyzn. W ich skład wchodzą: estron, estriol oraz estradiol. Są steroidami, przy czym często wykorzystuje się je w terapii różnych schorzeń. Zarówno nadmiar, jak i niedobór estrogenów jest niepożądany, a niekiedy wręcz niebezpieczny.

Synteza i wydzielanie estrogenów

Estrogeny wydzielane są pierwotnie przez komórki ziarniste pęcherzyków jajnikowych, ciałko żółte oraz łożysko. Ich biosynteza zależy od enzymu aromatazy, który odpowiada za przekształcanie testosteronu w estradiol i androstendionu w estron. Ciekawostką jest, że ten ostatni proces zachodzi również w tkance tłuszczowej, mózgu oraz mięśniach. Największe stężenie estrogenów w organizmie kobiety odnotować można bezpośrednio przed owulacją oraz w środku fazy lutealnej. Stężenie estrogenów w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego wygląda następująco:

• 36 ug/d – wczesna faza folikularna;
• 380 ug/d – moment bezpośrednio przed owulacją;
• 250 ug/d – moment w połowie fazy lutealnej.

Po menopauzie wydzielanie estrogenów spada do minimum. Warto wiedzieć, że obecność tych hormonów zauważa się również u zdrowych mężczyzn. Ich stężenie wynosi wówczas około 50 ug/d.

Estrogeny – działanie

Estrogeny wspomagają wzrost pęcherzyków jajnikowych oraz zwiększają ruchliwość jajowodów. Jest to niezbędne do prawidłowego zapłodnienia, a więc poczęcia potomstwa. Pozostając w tematyce ich oddziaływania na układ rozrodczy warto wyszczególnić pozostałe ważne funkcje tych hormonów:

• zwiększają przepływ krwi w macicy i oddziałują na mięśnie gładkie macicy;
• zwiększają ilość włókien mięśniowych macicy i zawartość białek kurczliwych;
• poprawiają wrażliwość macicy na oksytocynę.

Niestety, przewlekłe leczenie estrogenami wywołuje zmiany hipertroficzne endometrium. Po zaprzestaniu kuracji powstają owrzodzenia z krwawieniem poodstawieniowym. Choć estrogeny są hormonami płciowymi, pełnią znacznie więcej funkcji, nie ograniczając się jedynie do układu rozrodczego. Dodatkowe działanie estrogenów to:

• zmniejszają wydzielanie FSH, w niektórych przypadkach hamując również wydzielanie LH;
• powodują wzrost wydzielania angiotensynogenu oraz globulin wiążących hormony tarczycy;
• wywołują zamknięcie nasady kości długich;
• odpowiadają za wysokie libido;
• obniżają stężenie cholesterolu w osoczu;
• zwiększają proliferację dendrytów w komórkach nerwowych i liczbę kolb synaptycznych;
• powodują wzrost przewodów w gruczołach piersiowych i są główną przyczyną powiększania się piersi u dziewcząt w okresie dojrzewania;
• odpowiadają za pigmentację brodawek sutkowych.

U zdrowych kobiet dochodzi niekiedy do zatrzymania wody i soli w organizmie bezpośrednio przed miesiączką. W pewnym stopniu odpowiadają za to właśnie estrogeny. Uważa się, że to te hormony wpływają na upłynnienie wydzieliny łojowej co przeciwdziała tworzeniu się zaskórników i zmian trądzikowych (w przeciwieństwie do testosteronu).

Estrogeny u mężczyzn

Estrogeny kojarzone są z płcią żeńską, jednak produkowane są również w organizmie mężczyzny. Wytwarzane są wówczas w mosznie, mózgu i tkance tłuszczowej. Odpowiadają między innymi za zachowanie równowagi psychicznej, wysoki poziom energii i wytrzymałość organizmu. Ponadto u mężczyzn wpływają na analityczny sposób myślenia i seksualność. Mężczyźni z niskim poziomem libido wprawdzie odczuwają popęd seksualny, ale fizycznie nie są w stanie odbyć stosunku. Efektem niedoboru tych hormonów jest także mała ruchliwość plemników, co może prowadzić do bezpłodności.

Niedobór estrogenów

Niedobór estrogenów w organizmie kobiety powoduje zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, osteoporozę czy zanik trzeciorzędowych cech płciowych. W pewnym stopniu zanikają również drugorzędowe cechy płciowe, w efekcie czego sylwetka przybiera męskie kształty, pojawia się hirsutyzm oraz obniżenie barwy głosu.

Nadmiar estrogenów

Nadmiar estrogenów pojawia się zwykle przy nowotworach jajników lub w efekcie przyjmowania zbyt dużych dawek leków zawierających te hormony. Skutkami są zaburzenia miesiączkowania, wzrost ryzyka zakrzepów i zatorów, obrzęki, powiększenie piersi, przyrost masy ciała, złe samopoczucie, częste migreny czy nadmierny przerost błony śluzowej macicy. Są to więc typowe skutki uboczne doustnej antykoncepcji hormonalnej, tak popularnej w dzisiejszych czasach. Nadmiar estrogenów u mężczyzn powoduje powstawanie fałd tłuszczu na brzuchu oraz przerost gruczołów piersiowych (ginekomastia). Typowe są spadek libido, zaburzenia erekcji.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Spirulina w proszku (100% naturalna)
Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018.
2. Stemlaszyk A., Domagała J., Dworacka M., Znaczenie składu hormonalnych środków antykoncepcyjnych dla ich skuteczności i tolerancji, Forum Medycyny Rodzinnej, 3/2017.
3. Górski J., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.