DNA

Aktualizacja: 23 lipca 2022

DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) to cząsteczki znajdujące się w każdym organizmie żywym, będące jego podstawowym materiałem genetycznym. Stanowią tym samym nośnik informacji genetycznej i warunkują dziedziczenie poszczególnych cech. Cząsteczki DNA określają liczbę, rodzaj i kolejność aminokwasów budujących białka.

DNA – budowa

Każda cząsteczka składa się z 2 nici. Są one oddalone od siebie w równej odległości na całym swoim przebiegu i spiralnie skręcone, przybierając postać helisy. Najmniejszą cząsteczką budującą DNA jest nukleotyd, czyli połączenie reszty kwasu fosforowego, zasady azotowej oraz cukru o nazwie deoksyryboza. Wyróżniamy 4 zasady azotowe:

• adenina (A);
• cytozyna (C);
• guanina (G);
• tymina (T).

Każdy nukleotyd zawiera wyłącznie jedną z wymienionych wyżej zasad azotowych, w związku z czym wyróżnia się 4 typy nukleotydów:

• adeninowy;
• cytozynowy;
• guaninowy;
• tyminowy.

Zasady azotowe łączą się ze sobą wiązaniami wodorowymi w ściśle określony sposób. Adenina zawsze łączy się z tyminą, zaś cytozyna zawsze łączy się z guaniną. To podstawowa zasada zwana komplementarnością. Połączenie zasady azotowej z cząsteczką cukru nosi nazwę nukleozydu, natomiast gdy do nukleozydu dołączy się dodatkowo reszta fosforanowa, mamy do czynienia z nukleotydem. Pomiędzy dwoma kolejnymi nukleotydami znajduje się wiązanie 3′,5′-fosfodiestrowe. Poszczególne nukleotydy na całym swoim przebiegu tworzą tak zwaną sekwencję, zapisywaną w genetyce od końca 5′ do końca 3′.

Co to jest gen?

Omawiając budowę kwasu deoksyrybonukleinowego nie sposób pominąć pojęcia „gen”. To fragment cząsteczki DNA o długości nawet do 2 milionów par nukleotydów. Odpowiada za wytworzenie się określonego białka, od którego zależy natomiast m.in. grupa krwi, wygląd zewnętrzny bądź poszczególne cechy charakteru. Liczba genów w DNA zależy od organizmu. Proste organizmy bakteryjne zawierają ich kilkaset, natomiast im bardziej złożony jest organizm, tym DNA staje się bardziej rozbudowane.

Zobacz również: Genom.

Kod genetyczny

Kod genetyczny nie jest tym samym co DNA, choć oba pojęcia mają zbliżone wyjaśnienie. Podstawową jednostką budulcową kodu genetycznego jest tzw. kodon, a więc 3 nukleotydy. Wyróżniamy aż 64 różne kombinacje kodonów, zawsze jednak z łatwością można wskazać, który z nich jest pierwszy, a który ostatni. To właśnie dzięki kodowi genetycznemu na całym świecie nie znajdzie się dwóch ludzi o takim samym DNA. Jest to niemożliwe nawet w przypadku bliźniąt jednojajowych.

W kodzie genetycznym zapisana jest m.in. skłonność do zapadania na różne choroby, kolor oczu i włosów, obecność piegów czy odstających uszu. Badając kod genetyczny możemy lepiej poznać rozwój i funkcjonowanie całego organizmu, chroniąc przed chorobami lub tworząc skuteczne metody ich leczenia. Współczesna genetyka rozwinęła się tak mocno, że naukowcy są w stanie ingerować w materiał genetyczny, dowolnie go zmieniając.

Gdzie znajduje się DNA?

Cząsteczki DNA lokalizują się głównie w jądrze komórkowym każdej komórki organizmu żywego. Ich obecność znajdziemy jednak również w mitochondriach i chloroplastach (u roślin).

Funkcje DNA

DNA jest materiałem gromadzącym i przekazującym informację na temat budowy i funkcji organizmów. Każda z nici może być szablonem pozwalającym na stworzenie jej kopii, umożliwia to przekazanie jej do komórek potomnych. Właśnie dzięki temu niektóre cechy charakteru bądź wyglądu zewnętrznego są dziedziczone z pokolenia na pokolenie. W genach budujących cząsteczki DNA zakodowane są wszelkie istotne informacje niezbędne do funkcjonowania organizmu.

Może dochodzić do modyfikacji informacji zawartej w DNA, co nazywamy mutacją. Dzięki temu zjawisku tworzy się pierwotna zmienność genetyczna. Mutacje mogą być dla danej komórki negatywne, pozytywne bądź obojętne. Do negatywnych skutków zaliczamy m.in. nowotwory czy choroby genetyczne, które mogą powstać wskutek promieniowania słonecznego, chemikaliów czy promieniowania jonizującego. Z kolei pozytywne mutacje mają miejsce wówczas, gdy w ich konsekwencji w organizmie wykształca się pożądana cecha przyczyniająca się do lepszego przystosowania organizmu do życia.

Koenzym Q10 (100 mg) bioalgi
Koenzym Q10, który Państwu oferujemy pozyskiwany jest przy użyciu naturalnego procesu fermentacji. Jest to czysty izomer trans, w 100% naturalny i identyczny jak Koenzym Q10 występujący w naszym organizmie, dzięki czemu bardzo wysokiej biodostępności.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Gabryelska M., Szymański M., Barciszewski J., DNA – cząsteczka, która zmieniła naukę. Krótka historia odkryć, Nauka, 2/2009.
2. Bukowiecka-Matusiak M., Wozniak L., Struktira DNA od A do Z. Biologiczne implikacje różnorodności strukturalnej DNA, Postępy Biochemii, 3/2006.
3. Cal M., Matyjaszczyk I., Filik K., Funkcjonowanie i rola D.NA w komórce – fakty i mity, Laboratorium – Przegląd Ogólnopolski, 3/2017.