Diastaza

Aktualizacja: 27 lutego 2023

Diastaza (inaczej: amylaza) to enzym odpowiedzialny przede wszystkim za trawienie węglowodanów złożonych. Przeciętna dieta dorosłego człowieka zawiera 200-400 g takich cukrów, z czego skrobia i glikogen stanowią 60%, sacharoza około 30%, zaś pozostałe – 10%. Trawienie węglowodanów złożonych rozpoczyna się już w jamie ustnej, po czym jest kontynuowane w jelicie cienkim. Kluczową rolę w tym procesie odgrywają α−amylazy: ślinowa (ptialina) i trzustkowa.

Diastaza – charakterystyka

Badania dotyczące diastazy rozpoczęły się już w 1811 r. Wykazano, że ekstrakty pszenicy i słodu jęczmiennego wykazują zdolność rozkładu skrobi. Odpowiedzialny za to czynnik został nazwany przez Payen i Persoz diastazą. Terminologia ta utrzymała się do początku ubiegłego wieku, a następnie została zastąpiona określeniem amylaza (gr. amylon – skrobia). Wykazano, że α-amylazy występują nie tylko w płynach ustrojowych, ale również w roślinach i drobnoustrojach. Aktywność α−amylazową wykazują ponadto:

• sok trzustkowy;
• ślina;
• mocz;
• płyn mózgowo−rdzeniowy;
• płyn owodniowy;
• łzy;
• pot;
• nasienie;
• gruczoł tarczowy;
• płuca;
• śluzówka jelita;
• macica i jajowody;
• gruczoł krokowy.

Pod względem chemicznym i fizjologicznym, diastaza to inaczej α−1,4 glukan−4−glukanohydrolaza. Związek ten jest kodowany przez 2 geny zlokalizowane w chromosomie 1. Diastaza posiada niską masę cząsteczkową, dlatego łatwo podlega filtracji kłębuszkowej i przechodzi do moczu. Mimo tego wydalanie nerkowe odpowiada tylko w 30% za jej metabolizm.

Diastaza ślinowa występuje w formie pojedynczego łańcucha zbudowanego z 18 różnych aminokwasów. Z kolei amylaza trzustkowa jest białkiem globularnym o masie cząsteczkowej 52 kD. Enzym ten produkują komórki pęcherzykowe, po czym ulega on wydaleniu do światła przewodu pokarmowego w postaci czynnej. Aktywność diastazy zależy przede wszystkim od obecności jonów wapnia w centrum katalitycznym, w mniejszym stopniu zaś od obecności jonów strontu, baru, manganu, kadmu, albuminy czy jonów chlorkowych. Optymalne pH dla ptialiny wynosi 6,7, co oznacza, że traci aktywność w kwaśnym środowisku żołądka. Miejscem działania α−amylazy trzustkowej jest jelito cienkie.

Diastaza – funkcje

Podstawową funkcją diastazy jest rozkładanie węglowodanów złożonych, co rozpoczyna się już w jamie ustnej, następnie ulega zahamowaniu przez kwaśne pH środowiska żołądka i wznawia się w obrębie jelita cienkiego. Uważa się, że diastaza  poza udziałem w trawieniu węglowodanów odgrywa kluczową rolę w wewnątrzkomórkowym metabolizmie glukagonu oraz w procesach wydzielniczych. Udowodniono, że układowe zaburzenia metabolizmu mogą prowadzić do hiperamylazemii.

Co ciekawe, obecność diastazy zaobserwowano również w mleku kobiecym, gdzie aktywność tego enzymu jest wielokrotnie wyższa niż w surowicy. W związku z tym w ostatnich latach zaczęto przypuszczać, iż gruczoł sutkowy może selektywnie gromadzić i wydzielać amylazę. Jej funkcja w mleku kobiecym pozostaje jednak niejasna.

Badanie diastazy

Istnieje 200 metod oznaczania poziomu diastazy. Wśród nich największe znaczenie mają m.in. testy amyloklastyczne, sacharogeniczne, chromogeniczne, polarymetryczne. Zazwyczaj opierają się na
inkubacji materiału biologicznego z substratem – wielocukrem. Zwykle jest to skrobia.  Najpierw należy pobrać materiał do badania,  jest to przeważnie krew żylna i próbka porannego moczu, rzadziej sok trzustkowy.

Znacznie podwyższona amylaza może wskazywać na stany zapalne trzustki, np. w przebiegu kamicy żółciowej czy nadużywania alkoholu. Inne przyczyny to:

• zapalenie otrzewnej;
• perforacja wrzodu żołądka;
• niedrożność jelit;
• zapalenie nerek;
• czy choroby ślinianek.

Z kolei przyczynami niskiej amylazy mogą być: przebyty zawał serca, rozległe poparzenia, hiperlipidemia, przyjmowanie niektórych leków (np. wiążących wapń) oraz uszkodzenia wątroby.

Diastaza – normy

Normy diastazy we krwi wynoszą: 25-125 U/l, natomiast w odniesieniu do moczu norma wynosi poniżej 350,00 IU/l. Zakresy mogą różnić się w zależności od laboratorium, dlatego odczytując wynik należy kierować się zakresami referencyjnymi zaznaczonymi na karcie wyników.

Koenzym Q10 (100 mg) bioalgi
Koenzym Q10, który Państwu oferujemy pozyskiwany jest przy użyciu naturalnego procesu fermentacji. Jest to czysty izomer trans, w 100% naturalny i identyczny jak Koenzym Q10 występujący w naszym organizmie, dzięki czemu bardzo wysokiej biodostępności.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Ganong W., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
2. Górski J., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
3. Ksiądzyna D., Paradowski L., Hiperamylazemia – aspekty praktyczne, Adv Clin Exp Med, 13/2004.